Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac rwy'n falch o agor y ddadl heddiw fel yr Aelod sy'n gyfrifol am y Bil Awtistiaeth (Cymru). Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn ar y cychwyn i ddiolch i Catherine Hunt a'i thîm am eu cymorth aruthrol a'u harweiniad yn ystod datblygiad a hynt y Bil hwn. A gaf fi ddiolch hefyd i Gymdeithas Genedlaethol Awtistiaeth Cymru a'r rhanddeiliaid a'r bobl ddi-rif ar hyd a lled Cymru sydd wedi helpu i wneud y Bil hwn yn realiti?

Hoffwn ddiolch i bob un o'r pwyllgorau sydd wedi bod yn ystyried ac yn adrodd ar y Bil a'r rhai sydd wedi cyfrannu at waith y pwyllgor drwy ddarparu tystiolaeth. Rwy'n ddiolchgar i'r pwyllgorau hynny am eu gwaith yn craffu ar y Bil a'r argymhellion defnyddiol y maent wedi'u gwneud. Rwyf wedi ysgrifennu at Gadeiryddion y pwyllgorau yn amlinellu fy ymateb i'r argymhellion a chyhoeddwyd y llythyr cyn y ddadl hon. Rwyf wedi ystyried pob un o'r adroddiadau a'u hargymhellion yn ofalus, ac rwy'n gobeithio bod yr Aelodau wedi gallu gweld fy ymateb a chydnabod fy mod wedi gwrando ar y pryderon a godwyd. Lle y bo modd, rwyf wedi derbyn yr argymhellion ac rwyf wedi ymrwymo i ymgymryd â gwaith ymchwil pellach neu gyflwyno gwelliannau i'r Bil er mwyn lliniaru pryderon.

Hoffwn ddweud ychydig eiriau'n fyr mewn ymateb i argymhelliad y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon ynglŷn â'r rhwymedïau sydd ar gael i ddinasyddion os nad ydynt yn cael y gwasanaethau y maent yn eu disgwyl. Llwyr gefnogaf y rhesymeg wrth wraidd yr argymhelliad hwn. Fodd bynnag, fel yr eglurais yn fy ymateb ysgrifenedig, ni allaf ei roi ar waith ar hyn o bryd. Os derbynnir yr egwyddorion cyffredinol, gallaf sicrhau'r Aelodau y buaswn yn hapus i weithio gydag Aelodau, neu i ystyried unrhyw welliannau a gyflwynir yn ystod y cyfnodau diwygio, gyda'r nod o gryfhau'r Bil yn hyn o beth. Rwy'n cydnabod bod aelodau o'r Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon wedi methu cyrraedd consensws ar ba un ai'r Bil hwn yw'r ffordd orau o gyflawni'r gwelliannau sydd eu hangen mewn gwasanaethau awtistiaeth, ond pwysleisir y ffaith fod angen gwelliannau yn ei adroddiad drwyddo draw. Credaf y bydd fy Mil yn ysgogi'r gwelliannau angenrheidiol.

Fel y dywedais pan gyflwynais y Bil hwn, dangosodd tystiolaeth o'r ddau ymgynghoriad a gynhaliwyd gennyf fod gwasanaethau ar gyfer pobl ag awtistiaeth yn anghyson ledled Cymru ac mewn rhai ardaloedd, maent yn annigonol. Roedd hyn yn amlwg yn adroddiad y pwyllgor iechyd, a ddywedodd fod teuluoedd y clywodd ganddynt wedi bod yn aros ers 10 mlynedd i'r strategaeth awtistiaeth ddarparu'r gwasanaethau sydd eu hangen arnynt, ond maent yn dal i'w chael hi'n anodd. Pobl go iawn ym mhob un o'n hetholaethau yw'r teuluoedd hyn. Nid yw plant a phobl ifanc sydd ag awtistiaeth yn cyflawni eu potensial. Mae rhieni'n anobeithio am nad yw'r gwasanaethau sydd eu hangen arnynt ar gael. Ni ddylem ddal i fod mewn sefyllfa lle y mae rhieni'n dweud nad yw'r gwasanaethau yno a bod popeth yn frwydr. Mae'r teuluoedd hyn yn haeddu gwell.

Mae pobl ag awtistiaeth wedi aros yn ddigon hir. Mae angen gweithredu ar frys yn awr i sicrhau bod rhagor o wasanaethau cymorth yn cael eu rhoi ar waith. Nid fy marn i yn unig yw honno; dyna gasgliad y pwyllgor iechyd, yn seiliedig ar y dystiolaeth a gafodd yn uniongyrchol gan deuluoedd. Mae'r profiad byw a rennir gyda'r pwyllgor yn tystio i'r ffaith nad yw'r trefniadau presennol yn addas i'r diben. Daeth y pwyllgor i'r casgliad fod yr anawsterau presennol sy'n wynebu pobl ag awtistiaeth a'u teuluoedd wrth geisio cael cymorth yn annerbyniol. Dyna pam y mae'r Bil hwn mor bwysig.

Bydd y Bil yn sicrhau bod strategaeth awtistiaeth genedlaethol Cymru yn ofyniad statudol, a bydd y gwasanaethau y gall pobl ag awtistiaeth ddisgwyl eu cael wedi eu hymgorffori yn y gyfraith. Rwy'n cytuno gyda'r pwyllgor iechyd fod angen dybryd i wella gwasanaethau cymorth awtistiaeth a bod rhaid rhoi sylw i hyn fel blaenoriaeth. Rwy'n credu'n gryf mai deddfu yn y modd hwn yw'r ffordd fwyaf effeithiol ar gyfer cyflawni'r gwelliannau sydd eu hangen i sicrhau bod pobl ag awtistiaeth yn cael y cymorth y maent yn ei haeddu. Mae fy Mil yn nodi bod awtistiaeth yn gyflwr sy'n galw am fwy o sylw, ac mae'n anfon neges gref fod Cymru wedi ymrwymo i sicrhau bod pobl ag awtistiaeth yn cael gwasanaethau hygyrch o ansawdd uchel lle bynnag y maent yn byw yng Nghymru ar sail barhaol.