Part of the debate – Senedd Cymru am 5:02 pm ar 16 Ionawr 2019.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n falch o agor y ddadl heddiw ar adroddiad y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau ar ddiogelwch tân mewn adeiladau preswyl uchel iawn yn y sector preifat. Hoffwn ddiolch i bawb a gyfrannodd at ein hymchwiliad. Gallwn i gyd gytuno bod diogelwch y lle rydych yn ei alw 'gartref' yn un o'r sylfeini mwyaf pwysig i fywyd hapus ac iach. Cafodd pawb eu harswydo gan ddigwyddiadau trasig Tŵr Grenfell ym mis Mehefin 2017. Ers hynny, rydym ni fel pwyllgor wedi bod yn ystyried diogelwch adeiladau preswyl uchel iawn yng Nghymru i helpu i atal digwyddiad mor ofnadwy rhag digwydd eto.
I ddechrau, fe ganolbwyntiwyd ar y sector tai cymdeithasol. Ar ôl cymryd tystiolaeth gan y partneriaid allweddol a Llywodraeth Cymru, cawsom ein sicrhau bod y camau angenrheidiol yn cael eu cymryd, ond wrth inni barhau i edrych ar ddiogelwch tân yn fwy manwl, daeth yn fwyfwy amlwg fod pryderon yn parhau yn y sector preifat—er enghraifft, cladin ACM ar adeiladau lai na thafliad carreg o'r Senedd—a chafwyd datblygiadau ehangach, megis cyhoeddi adolygiad Hackitt. Rydym felly wedi troi ein sylw at adeiladau preswyl uchel iawn yn y sector preifat. Cynhyrchwyd ein hadroddiad i helpu i lywio gwaith y grŵp arbenigol ar ddiogelwch adeiladau ac ymateb Llywodraeth Cymru i unrhyw argymhellion gan y grŵp hwn. Rydym yn deall bod disgwyl i'r grŵp gyhoeddi map i nodi sut y dylem ni yng Nghymru ymateb i argymhellion adolygiad Hackitt. Mae disgwyl i hwn ddod i law yn gynnar eleni, a buaswn yn gwerthfawrogi'r wybodaeth ddiweddaraf gan y Gweinidog heddiw ynglŷn â sut y mae'r gwaith hwn yn mynd rhagddo a phryd y gallwn ddisgwyl iddo gael ei gyhoeddi.
Mae'n gwbl hanfodol nad ydym yn hunanfodlon ynglŷn â materion yn ymwneud â diogelwch adeiladau a thân. Dengys tân Tŵr Grenfell a thanau blaenorol, fel y tân angheuol yn Lakanal House, y gall y pethau hyn ddigwydd, a'u bod yn digwydd, ac mae'n gwbl hanfodol ein bod yn dysgu gwersi a bod newidiadau'n cael eu rhoi ar waith cyn gynted â phosibl.