Part of the debate – Senedd Cymru am 5:06 pm ar 22 Ionawr 2019.
A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gyfraniad ac am ei gwestiynau? Rwyf i o'r farn ei fod yn gwneud nifer o bwyntiau pwysig. Rwy'n mynd i ddechrau gyda'r pwyntiau olaf a'r cwestiynau olaf a godwyd ganddo yn gyntaf, mae Heddlu Gogledd Cymru yn rhan o'r grŵp a sefydlwyd gennym yn y gogledd-orllewin i edrych ar weithrediadau'r porthladd i'r dyfodol. Ac, ynghyd â Heddlu Gogledd Cymru, mae asiantaethau eraill yn ymwneud â'r gwaith, gan gynnwys, er enghraifft, y GIG, i wneud yn siŵr y caiff unrhyw effaith ar y porthladd ei reoli ar draws y sector cyhoeddus.
Byddwn i'n annog pob busnes, oherwydd codwyd cwestiwn gan yr Aelod am gyngor a roddir i fusnesau ynglŷn â tharfu mewn porthladdoedd—. Wel, mae cyngor ar y mater hwn a nifer o faterion eraill sy'n ymwneud â Brexit eisoes ym mhorth Brexit yr UE sydd wedi cael ei sefydlu ar wefan Busnes Cymru. Byddwn yn annog pob busnes i ymweld â'r safle—mae 17,000 wedi gwneud hynny eisoes—a manteisio ar yr offeryn diagnostig sydd ar gael ar y wefan arbennig honno i asesu'r effaith bosibl ar fusnesau unigol yn ôl y senarios amrywiol a allai ymddangos ar ôl 29 Mawrth.
Mae Russell George yn iawn i ddweud bod her Brexit wedi gosod baich ychwanegol sylweddol ar weision sifil yn Llywodraeth Cymru. Fel y dywedodd y Prif Weinidog eisoes, mae swyddogion dan bwysau—dan bwysau anhygoel—oherwydd y gwaith sy'n angenrheidiol er mwyn inni leihau effaith, yn arbennig leihau effaith Brexit heb gytundeb. Dylwn ddweud yn ein bod yn unfarn o fewn y blaid ar Brexit, ac mae hynny'n egluro pam yr ydym wedi gallu rhoi cynllun parodrwydd mor gynhwysfawr at ei gilydd a pham, er gwaethaf Brexit hyd yn oed, ein bod ni'n gallu bwrw ymlaen â gwaith bob dydd, ac, yn fy adran i, mae hynny'n cynnwys denu buddsoddiadau mawr megis Monzo Bank Ltd, a gwneud yn siŵr ein bod ni'n gallu cefnogi datblygiad busnesau bach a maint micro. Bydd yr Aelod yn ymwybodol o'r ystadegau cyflogaeth, a ddangosodd fod cyflogaeth heddiw ar ei lefel uchaf erioed yng Nghymru, a hynny oherwydd gwaith caled Llywodraeth Cymru, yn gweithio mewn partneriaeth gymdeithasol gyda busnesau, undebau llafur, gyda darparwyr addysg a'r trydydd sector, gan wneud yn siŵr, er gwaethaf Brexit, ein bod yn symbylu twf economaidd ledled Cymru. Ac mae'n rhaid dweud y daw ein hymdrechion a'n llwyddiannau er gwaethaf bygythiad Brexit heb gytundeb.
Gwyddom fod ansicrwydd ynglŷn â Brexit yn llesteirio'r economi fwy nag 1.5 y cant. Felly, mae'n gwbl amlwg, pe na fyddem yn gadael yr UE neu pe byddem yn datrys y cyfyng gyngor gyda chytundeb sy'n bodloni ein meini prawf, yna byddai rhywfaint bach o ffyniant yn yr economi, ac mae hynny'n rhywbeth, rwy'n siŵr, y byddai'r Aelodau i gyd yn ei groesawu.
Ceir trefniadau ar waith eisoes drwy gyfrwng pwyllgorau ar y cyd â Llywodraeth y DU sy'n ymwneud â thrafnidiaeth. Fe wnes i gyfarfod â'm cymheiriaid yn Llywodraeth y DU ychydig cyn y Nadolig i drafod amrywiaeth o faterion a oedd yn ymwneud yn benodol â phorthladdoedd a diwydiant cludo nwyddau ar y ffyrdd. Os bydd y Prif Weinidog yn methu â sicrhau cytundeb, yna caiff y mater ei archwilio ymhellach gan y grŵp ymadael â'r UE, sy'n is-grŵp o gyngor datblygu'r economi. Mewn partneriaeth ag Ysgol Fusnes Caerdydd, sydd wedi bod yn cynnal asesiadau cynhwysfawr, rydym wedi bod yn cyfarfod yn rheolaidd iawn i asesu effaith senarios ar economi Cymru, ond yn arbennig gyda chanolbwyntio ar Brexit heb gytundeb.
O ran ardal hedfan yr UE, mae maes awyr Caerdydd yn gweithredu fel corff hyd braich ac yn cydweithio'n agos iawn â chludwyr awyrennau. O ran y sector awyrofod, roeddwn i gydag Airbus ddydd Iau diwethaf yn y gogledd, ac eto cafodd y neges ei chyfleu imi yn blaen ac yn eglur iawn y byddai senario heb gytundeb yn drychinebus i'r sector awyrofod. Yn amlwg, mae symudiad pobl yn hanfodol i Airbus. Mae'n gwbl hanfodol, os daw problem i'r amlwg yn Tolouse, y mae Brychdyn yn gallu defnyddio gweithwyr proffesiynol medrus ac arbenigwyr yn eu maes penodol ar amrantiad. Bydd unrhyw gyfyngiad ar y gallu i ddefnyddio medrusrwydd gweithwyr proffesiynol yn y ffordd honno yn effeithio ar wasanaethau dim-ond-mewn-pryd, yn ogystal ag ar y ddarpariaeth o nwyddau ac ethos dim-ond-mewn pryd.
Nawr, gwnaed nifer o awgrymiadau a nifer o asesiadau o effaith oedi mewn porthladdoedd ac mae hynny wedi llywio ein cynllun parodrwydd. Ceir pryder arbennig o ran nwyddau darfodus, am resymau amlwg. Cafwyd trafodaethau â chymheiriaid. Rwyf i wedi cael trafodaeth gyda'r Gweinidog yn Llywodraeth Iwerddon, a'r hyn sy'n hanfodol, wrth symud ymlaen, yw ein bod yn dod o hyd i bob ffordd bosibl o osgoi pentyrru cerbydau nwyddau trwm am gyfnod sylweddol o amser ym mhorthladd Caergybi, a'n bod ni'n gallu osgoi unrhyw bentyrru cerbydau nwyddau trwm yn Dover hefyd. Mae'n gwbl hanfodol cael bwyd i mewn i'n gwlad ni ac i'r busnesau sy'n gweithredu yn y sector bwyd a diod a'u bod nhw hefyd yn gallu allforio dan reolau sy'n gwrthdaro cyn lleied â phosibl.