Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 22 Ionawr 2019.
Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad, a oedd o gymorth mawr, yn cynnwys gwybodaeth ddefnyddiol a diweddariadau i'r Aelodau. Heb amheuaeth, mae'r gwaith paratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb yn gosod baich ychwanegol ar weision sifil Llywodraeth Cymru, rwy'n credu, a chredaf y dylid cydnabod hynny hefyd.
Roedd eich datganiad yn gwella wrth ichi fynd yn eich blaen, ond roedd y dechrau'n wael. Roeddech chi'n sôn am wahaniaeth barn o fewn y Blaid Geidwadol, ond wrth gwrs ni soniwyd am yr ymgecru o fewn y Blaid Lafur. Ond rwy'n symud ymlaen at y meysydd pwysig a rhesymol yn eich datganiad.
Nawr, caf ar ddeall y cafwyd cytundeb eang ar y dull gweithredu a argymhellwyd gan Lywodraeth y DU o ran trafnidiaeth, felly byddwn—Gweinidog, pe byddech chi'n cadarnhau a yw hyn yn wir a rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf ynghylch pa drefniadau a gafwyd â Llywodraeth y DU ers y cyd-fforwm Gweinidogol ar drafodaethau gyda'r UE a gynhaliwyd ar 3 Rhagfyr. O dan y fargen a negodwyd gyda'r Prif Weinidog, roedd Llywodraeth y DU a'r UE wedi cytuno ar gytundeb cynhwysfawr ar drafnidiaeth awyr, ar ymrwymiadau a fydd yn caniatáu cytundebau tebyg ar gyfer chludwyr ffyrdd a gweithrediad bysiau a choetsis, yn ogystal â chytundeb dwyochrog ar wasanaethau rheilffyrdd trawsffiniol. Nawr, os yw cytundeb y Prif Weinidog bellach mewn perygl, fel yn wir y mae, a gaf i ofyn pa drafodaethau a gawsoch chi gyda'r grŵp cynghori busnes ar ymadael â'r UE a'r grwpiau diwydiant trafnidiaeth eraill yng Nghymru ar effaith Brexit heb gytundeb ar y sector?
Pan ddaw Brexit, bydd cwmnïau awyrennau trwyddedig y DU yn peidio â bod yn gludwyr awyr cymunedol ar gyfer gweithredu gwasanaethau awyr nac ychwaith yn rhan o'r cytundeb amlochrog ar sefydlu ardal hedfan gyffredin Ewropeaidd. Felly pa drafodaethau yr ydych wedi eu cael â Maes Awyr Caerdydd, a gweithredwyr awyrennau sy'n gweithredu o'r maes awyr, wrth baratoi ar gyfer Brexit? Mae sector awyrofod Cymru, fel rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno'n llwyr â mi, yn sector twf uchel â gwerth uchel, sy'n cael ei yrru gan arloesedd, ac yn sicr rwy'n dymuno gweld Cymru yn sicrhau'r safle hwnnw fel arweinydd byd yn y farchnad fyd-eang yn y dyfodol. Rwy'n deall y bu ymgysylltiad traws lywodraethol â rhanddeiliaid allweddol ledled y sector awyrofod ers y refferendwm ar Brexit. Fe wnes i gyfarfod ag Airbus fy hunan, ychydig wythnosau cyn y Nadolig, ynghyd ag arweinydd yr wrthblaid, Paul Davies, i roi ymrwymiad i wneud yr hyn a allem i sicrhau mai Cymru yw'r lleoliad mwyaf cystadleuol yn y byd ar gyfer gweithgynhyrchu awyrofod a gweithgynhyrchu datblygedig arall. Mae'n amlwg nad yw er budd y DU, Cymru na'r UE i amharu ar gadwyn gyflenwi dim-ond-mewn-pryd ein sector awyrofod integredig, ac ni ddylai cynhyrchion ond sefyll un archwiliad yn unig gyda chyfres o gymeradwyaethau mewn un wlad. Tybed a gaf i glywed eich sylwadau yn hynny o beth.
Mae'r sensitifrwydd o ran amser sy'n gynhenid i logisteg fodern y DU a'r cadwyni cyflenwi yn golygu bod cynnal y broses gadwyn gyflenwi yn ddi-dor o bwys economaidd mawr. Tybed pa asesiad a gafwyd o'r effaith ar ein diwydiant morol, o ystyried pwysigrwydd ein porthladdoedd i gludo nwyddau. Rydych chi wedi sôn llawer yn eich datganiad am y cyfraniad at ein heconomi o ran ein porthladdoedd a'r risg y mae Brexit heb gytundeb yn ei olygu i'n gweithrediadau pysgota. Rwy'n cytuno â chi yn hynny o beth. Clywais yr hyn a ddywedoch am ein porthladdoedd. Tybed a ydych chi wedi cael unrhyw drafodaeth am y newidiadau tebygol yn y patrymau masnachu a fyddai'n effeithio ar borthladdoedd fel sydd yng Nghaergybi ac Abergwaun, oherwydd, yn amlwg, bydd effeithiau canlyniadol i gyflenwyr trydydd parti.
Yn eich datganiad, roeddech yn trafod masnachu ag Iwerddon, ac rwy'n holi pa drafodaethau yr ydych wedi eu cael, Gweinidog, â'ch cymheiriaid yn Llywodraeth Iwerddon i drafod goblygiadau Brexit i borthladdoedd Cymru a chysylltiadau trafnidiaeth rhwng Iwerddon a Chymru yn gyffredinol. Rwy'n holi hefyd pa gyngor a gyhoeddwyd gennych—pe bai modd ichi roi gwybod inni pa gyngor a gyhoeddwyd gennych i borthladdoedd a masnachwyr a busnesau eraill a sefydliadau eraill sy'n defnyddio'r ffin ynglŷn â tharfu posibl, fel y byddan nhw'n gallu paratoi eu cadwyni cyflenwi.
Tybed pa ystyriaeth a roddwyd i ddisodli deddfwriaeth rheilffyrdd yr UE ar strwythur y diwydiant yma yng Nghymru? A oes unrhyw gyfle o gwbl i ddwyn ymlaen unrhyw gynlluniau buddsoddi cyfalaf ar drafnidiaeth er mwyn cefnogi economi Cymru? Ac, yn olaf, roeddech chi'n sôn am y posibilrwydd o safleoedd aros ar gyfer cerbydau a ddaliwyd yn ôl ar Ynys Môn ac yn Sir Benfro. Tybed a ydych chi wedi cael unrhyw drafodaethau ar faterion diogelwch gyda'r heddlu yn yr ardaloedd hynny neu, yn wir, a yw eich swyddogion chi wedi cael trafodaethau ar ddiogelwch â'r heddluoedd yn yr ardaloedd penodol hynny.