Mae'r gwaith o asesu effeithiau a rhoi camau lliniaru ar waith yn hollbwysig o ran lleihau'r angen am ymateb cynlluniau wrth gefn sifil. Ar gyfer Brexit a Brexit heb gytundeb, rydym ni'n gweithio drwy amrywiaeth o bartneriaethau, gan gynnwys fforwm Cymru gydnerth, Cyd-grŵp Gwasanaethau Brys ac yn uniongyrchol gyda'r pedwar fforwm cydnerthedd lleol ledled Cymru. Yn benodol, rydym yn datblygu ein strwythurau sydd wedi'u sefydlu i ymdrin â nifer o faterion cynlluniau wrth gefn sifil, sy'n ymwneud â Brexit, ar unrhyw adeg benodol, y cyfan heb amharu ar ein gallu i ymateb i unrhyw faterion nad ydyn nhw ymwneud â Brexit, megis achosion o dywydd garw. Rwy'n ddiolchgar i'r grŵp risg Cymru aml-asiantaeth am ddatblygu asesiad rhanbarthol ac asesiad Cymru gyfan o effeithiau posibl Brexit ar eu hardaloedd ac ar Gymru gyfan, ac wedyn ystyried y dulliau lliniaru angenrheidiol a sut y gellir rheoli risg.

Mae hwn yn bwnc sy'n symud yn gyflym, fel y dangosodd y digwyddiadau yn Nhŷ'r Cyffredin yn ystod yr wythnos ddiwethaf. Bydd y tybiaethau y lluniwyd y cynlluniau arnyn nhw yn newid wrth i wybodaeth gael ei chyhoeddi, neu wrth i fesurau lliniaru gael eu gweithredu, a bydd yr holl ragdybiaethau hyn sy'n sail i'n cynllunio ni yn cael eu profi'n llawn. Mae fy nghyd-Aelodau yn y Cabinet eisoes wedi amlygu gwaith i liniaru rhai o'r tybiaethau gweithiol hyn. Er enghraifft, mae'r cynllunio wrth gefn wedi ystyried sut i fynd i'r afael ag aflonyddwch posibl mewn porthladdoedd, sut i helpu i sicrhau diogelwch bwyd, a hefyd sut i sicrhau y bydd meddyginiaethau a chyflenwadau yn parhau i fod ar gael.

Rydym yn paratoi ein trefniadau gorchymyn, rheoli a chydgysylltu, ac rydym ar hyn o bryd yn ymgynghori â'r fforymau cydnerthedd lleol ynghylch ein cynigion. Cynlluniwyd y trefniadau arfaethedig i sicrhau dealltwriaeth gyffredin o faterion lleol a rhanbarthol, a hefyd yr effeithiau yn y sectorau allweddol ledled Cymru fel y gellir addasu ein gwaith cynllunio yn unol â hynny. Bydd y trefniadau yn darparu seilwaith cryf o gefnogaeth i helpu nodi'n gyflym y materion sy'n codi i gefnogi penderfyniadau cyflym ac effeithiol gan bawb sy'n gysylltiedig. Bydd y trefniadau yn ei gwneud hi'n bosibl cydgysylltu cyfathrebu â'r cyhoedd ac yn y cyfryngau ynghylch materion wrth gefn sifil a fydd yn cael eu rhannu ar draws y sector cyhoeddus.

Byddwn yn rheoli ein hymateb ar lefel genedlaethol drwy ein Canolfan Cydgysylltu Argyfyngau (Cymru). Mae cynlluniau ar waith i'r ganolfan weithredu os bydd hi'n angenrheidiol, a gelwir ar staff y Llywodraeth i gynorthwyo ein tîm cydnerthedd craidd. Y dybiaeth yw y byddwn yn gweithredu'r ganolfan gyda chapasiti wedi ei gyfyngu yn ystod mis Chwefror. Bydd hyn yn galluogi monitro a threfniadau adrodd ddigwydd ar lefel Cymru a lefel ranbarthol, ac yn sicrhau ymgysylltu ag unrhyw drefniadau wrth gefn sifil y DU. Mae uwch gynghorwyr cynlluniau wrth gefn sifil yn cael eu recriwtio o fewn Llywodraeth Cymru, ond eu blaenoriaeth gyntaf fydd cefnogi gwaith y fforymau cydnerthedd lleol yn rhan o'u cynllunio gorchymyn, rheoli a chydlynu ar gyfer Brexit heb gytundeb.

Mae ein gwasanaethau cyhoeddus yn brysur yn cynllunio ar gyfer Brexit fel gwasanaethau unigol, ac mae llawer ohonyn nhw'n aelodau o fforymau cydnerthedd lleol. Mae ein tri awdurdod tân ac achub yn gweithio gyda'r Cyngor Penaethiaid Tân Cenedlaethol, er enghraifft, i gynllunio ar gyfer canlyniadau Brexit heb gytundeb. Mae hyn yn cynnwys ymgysylltu gweithredol ar y lefelau uchaf o reoli a gyda fforymau cydnerthedd lleol. Mae Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru wedi penodi uwch swyddog cyfrifol ar lefel cyfarwyddwr i oruchwylio paratoadau'r sefydliad, ac mae ei fwrdd yn monitro'r sefyllfa. Mae'r Ymddiriedolaeth hefyd yn ymgysylltu'n llawn â'r cynllunio sy'n cael ei arwain gan y fforymau cydnerthedd lleol ledled Cymru ac â Llywodraeth Cymru.

Mae ymadael â'r Undeb Ewropeaidd wedi creu rhaniadau cymdeithasol a gwleidyddol, ac wedi ychwanegu at densiynau ynghylch materion sydd wedi eu cysylltu'n agos gan gynnwys ymfudo, cysylltiadau hil a ffydd, a hawliau dynol. Gweledigaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer Cymru yw gwlad gynhwysol lle mae croeso i bobl o bob cefndir, a gwlad nad oes lle ynddi hi i senoffobia, hiliaeth na rhagfarn. Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda nifer o bartneriaid, gan gynnwys awdurdodau lleol, Heddlu a sefydliadau cydraddoldeb a chynhwysiant yn y trydydd sector, i sicrhau bod cydlyniant yn magu gwreiddiau ymhob un o'n cymunedau ni.

Drwy gronfa pontio'r UE, mae Llywodraeth Cymru yn ehangu ei rhaglen cydlyniant cymunedol rhanbarthol. Defnyddir y cyllid ychwanegol i adeiladu ar y rhwydwaith presennol o gydgysylltwyr cydlyniant cymunedol rhanbarthol i ymgymryd â gwaith penodol i leddfu tensiynau cymunedol Brexit. Mae ein Bwrdd Cyfiawnder Troseddol ar gyfer Troseddau Casineb hefyd wedi ystyried effeithiau posibl Brexit a throseddau casineb yn targedu lleiafrifoedd ethnig a chrefyddol. Bydd prosiect hawliau dinasyddion yr UE gwerth £1.3 miliwn a ariennir gan gronfa bontio'r UE yn sicrhau y bydd dinasyddion yr UE yn gallu cael gafael ar wasanaethau cynghori, y byddant yn cael eu hamddiffyn rhag ymelwa ac allgáu, ac yn cael eu hannog i barhau i fyw yng Nghymru a chyflawni eu potensial.

Rydym yn parhau i weithio gydag awdurdodau lleol i nodi a chynllunio ar gyfer effeithiau ar draws pob gwasanaeth, ac mae Llywodraeth Cymru yn ariannu Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i gefnogi cynghorau i baratoi ar gyfer Brexit. Mae hyn yn cynnwys ariannu pecyn cymorth Grant Thornton, yn ogystal â chymorth arall. Mae'r pecyn yn cynnig canllaw syml i'r cwestiynau y mae angen i awdurdodau lleol eu hystyried er mwyn gallu cynllunio'n effeithiol ar draws ystod eu gwasanaethau a'u cyfrifoldebau. Mae'r rhain yn cynnwys materion gweithlu, effeithiau ariannol, rheoliad, effeithiau economaidd lleol a chymorth ar gyfer cydlyniant cymunedol a phobl sy'n agored i niwed.

Rwyf wedi nodi rhywfaint o'r gwaith presennol ar gyfer lleihau'r risg o orfod cael ymateb cynlluniau wrth gefn sifil. Ni chawn ein twyllo ynghylch effaith Brexit heb gytundeb, ac er na all cynlluniau wrth gefn sifil ymdrin â phob problem yn ymwneud â Brexit heb gytundeb, rydym yn ffodus bod gennym ni strwythur a phartneriaeth wedi hen sefydlu y gallwn ni adeiladu arnyn nhw yng Nghymru er mwyn lliniaru'r effaith honno.

Mae'n bwysig pwysleisio bod cynllunio wrth gefn sifil yn nodwedd arferol o'n busnes ni ac rydym wedi arfer cynllunio ar gyfer tywydd garw ac ar gyfer digwyddiadau mawr megis rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr UEFA yng Nghaerdydd yn 2017, er enghraifft. Mae'n annirnadwy na fyddwn ni'n cynllunio ar gyfer effeithiau posibl Brexit heb gytundeb. Nid yw ein cynlluniau wrth gefn sifil yn awgrymu mewn unrhyw ffordd ein bod yn disgwyl argyfwng, ond yn hytrach mae'n dangos ein bod eisiau gweithio'n effeithiol gyda'n gwasanaethau cyhoeddus a phartneriaid eraill i sicrhau eu bod yn barod ar gyfer Brexit heb gytundeb a bod camau a dulliau lliniaru yn eu lle, cyn belled â phosibl, er mwyn lleihau effeithiau Brexit heb gytundeb.

Wrth wneud hynny, ein nod yw lleihau'r angen posib am ymateb cynlluniau wrth gefn sifil. Yn y cyfnod ansicr hwn, gall Aelodau fod yn dawel eu meddwl oherwydd ein bod, fel Llywodraeth gyfrifol, yn cymryd yr angen i gynllunio o ddifrif ac, fel cam rhagofalus, ein bod yn rhoi cynlluniau ar waith i fonitro unrhyw faterion cynlluniau wrth gefn sifil posibl ac i ymateb yn gyflym os bydd angen. Diolch.