Part of the debate – Senedd Cymru am 6:26 pm ar 22 Ionawr 2019.
Rwy'n croesawu'n arbennig eich sylwadau ar y diwedd sef mai cam rhagofalus yw hwn ac nad yw eich cynlluniau wrth gefn sifil,
'yn awgrymu mewn unrhyw ffordd ein bod yn disgwyl argyfwng, ond yn hytrach mae'n dangos ein bod eisiau gweithio'n effeithiol gyda'n gwasanaethau cyhoeddus...i sicrhau eu bod yn barod', a'ch nod yw lleihau'r angen tebygol am ymateb cynlluniau wrth gefn sifil. Rwy'n siŵr mai dyna'r ymagwedd y byddem ni i gyd yn dymuno'n fawr iawn ei rannu gyda chi.
Rydym wedi clywed heddiw a llawer gwaith o'r blaen—rhaid cyfaddef, na fu ichi gynnwys hyn yn eich datganiad yn bersonol—bod Llywodraeth Cymru yn parchu canlyniad refferendwm 2016. Ond yna, wrth gwrs, cynigiodd y Papur Gwyn dilynol â Phlaid Cymru fesurau a fyddai wedi sicrhau mai Brexit mewn enw yn unig a fyddai, heb unrhyw reolaeth dros ffiniau, arian, cyfreithiau, masnach, neu beth bynnag. Felly, byddwch yn onest, dywedwch wrth y bobl mai fel yna y mae hi a gadewch iddyn nhw benderfynu, ond gadewch inni beidio â chymryd arnom mai dewis amgen i Brexit ydy hwn.
Yn y cyd-destun hwnnw, a ydych chi wedi ystyried yr effaith bosibl ar y drefn sifil pe byddai ail refferendwm, neu, er enghraifft, pe byddai ymrwymiad eich papur gwyn i aros yn yr undeb tollau yn dwyn ffrwyth gan arwain at sefyllfa pan na fyddem ni'n gallu gwneud—wrth 'ni' rwy'n golygu'r DU a Chymru, gobeithio, o fewn y tîm—cytundebau masnachu â gwladwriaethau neu ranbarthau economaidd ar draws y byd, oherwydd, wrth gwrs, mae gan lawer o rannau eraill o'r byd eu trefniadau economaidd rhanbarthol eu hunain?
Ar y diwrnod pan glywsom ni fod cyfanswm diweithdra yn y DU wedi cyrraedd y lefel uchaf erioed, dylem ni gofio bod Prif Weinidog y DU wedi datgan yn gyson ei bod hi eisiau trefniant tollau; dydy hi ddim eisiau ymadael heb gytundeb. Yn wir, mae'r cytundeb y bu hi yn ei negodi yn cynnwys cyfnod gweithredu o 21 mis, sy'n rhoi amser i fusnesau baratoi ar gyfer trefniadau'r UE a'r DU yn y dyfodol ac yn sicrhau proses Brexit llyfn a threfnus, ac mae'r cyfnod pontio yn rhan o gytundeb ymadael Llywodraeth y DU ond bydd dim ond yn bodoli os cytunir ar gytundeb. Felly, efallai bod angen atgoffa'r rheini sydd yn credu, yn San Steffan, y byddai pleidleisio yn erbyn unrhyw gytundeb yn eu galluogi i ddefnyddio'r cyfnod pontio i negodi, nad yw hynny'n wir.
Roedd cytundeb drafft Llywodraeth y DU hefyd wedi sicrhau mynediad da i'r farchnad sengl, ond heb aros yn y farchnad sengl, oherwydd byddai hynny wedi golygu symiau mawr o arian yn parhau i fynd i'r UE am byth, heb unrhyw reolaeth dros ffiniau, a rheoliadau na fyddai gennym ni ran o gwbl yn eu creu. Nawr beth bynnag yw barn unigol y bobl am hynny, nid yw'n parchu'r refferendwm.
Mae gwefan Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn eich galluogi i lawrlwytho briff Brexit 'heb gytundeb' ar gyfer cynghorau, a gynhyrchwyd gan Gymdeithas Llywodraeth Leol y DU, neu Loegr. Mae hwn yn cyfeirio at y ffaith bod ysgrifenyddiaeth cynlluniau wrth gefn sifil Swyddfa'r Cabinet ac is-adran argyfyngau a chydnerthedd llywodraeth leol wedi cael trafodaethau gyda fforymau Cymru gydnerth lleol i sicrhau parodrwydd ar gyfer materion allweddol, gyda chynghorau, awdurdodau lleol yn cyfrannu a gwneud eu cynllunio ar gyfer eu sefyllfa eu hunain ar lefel sefydliadol i sicrhau parodrwydd. Pa ran, os o gwbl, ydych chi neu Lywodraeth Cymru wedi ei chwarae yn y broses honno, o gofio, fel yr ydym ni wedi ei glywed y prynhawn yma, bod llawer o'r gwasanaethau hyn yr effeithir arnyn nhw o bosib, wedi'u datganoli, ond ceir llawer nad ydyn nhw wedi eu datganoli ychwaith a byddai angen cefnogaeth ar y cyd a darpariaeth wedi ei chydgysylltu petai'r sefyllfa waethaf yn codi?
Rydych chi'n cyfeirio at ymateb ar lefel genedlaethol a Chymru drwy eich Canolfan Cydgysylltu Argyfyngau yng Nghymru, sy'n cynnwys awdurdodau tân ac achub a phenaethiaid y gwasanaethau tân, ond sut fyddech chi'n mynd tu hwnt i hynny i gynnwys, o bosib yr heddlu neu hyd yn oed filwyr? Oherwydd ein bod yn gwybod bod Llywodraeth y DU wedi llunio cynlluniau wrth gefn gyda Chanolfan Gydgysylltu Genedlaethol yr Heddlu, gyda'r Ysgrifennydd Cartref yn cyhoeddi na ddylai'r cyhoedd boeni—mae'n rhaid i'r adrannau, fel yr ydych yn ei ddweud, baratoi ar gyfer pob canlyniad posibl.
Dywed Canolfan Gydgysylltu Genedlaethol yr Heddlu,
Mae'r heddlu yn cynllunio ar gyfer pob sefyllfa pryd y byddai o bosib angen ymateb yr heddlu...nid oes gennym ni unrhyw wybodaeth i awgrymu y bydd cynnydd mewn troseddu neu anhrefn.
Serch hynny, mae agweddau ar blismona, yn enwedig diogelwch cymunedol, wedi'u datganoli, a gwyddom hefyd o ran cynllunio brys bod Llywodraeth Cymru yn ymgysylltu fel mater o drefn mewn materion o'r fath. Yn yr un modd, gwyddom fod y Weinyddiaeth Amddiffyn wedi cyhoeddi, rwy'n credu, 3,500 o filwyr, gyda 10 y cant o'r rheini yn filwyr wrth gefn, er mwyn sicrhau nad yw lles, iechyd a diogelwch dinasyddion y DU a sefydlogrwydd economaidd y DU mewn perygl petai'r sefyllfa waethaf yn codi. Rydym ni'n gwybod bod llawer o filwyr wrth gefn yng Nghymru, ac nid oes amheuaeth, pe byddai problem, fe fyddem ni hefyd yn ddibynnol ar gynllunio cydgysylltiedig ar sail hynny. Felly, fe fyddwn yn ddiolchgar pe gallech ymdrin â hynny.
O safbwynt cynlluniau wrth gefn sifil, rydym yn gwybod bod Ysgrifennydd Gwladol Cymru wedi ysgrifennu at Brif Weinidog Cymru ychydig o wythnosau'n ôl, yn ei wahodd i Bwyllgor Masnach a Gadael yr UE (parodrwydd) newydd, sef is-bwyllgor y Cabinet yn San Steffan sydd wedi dwyn ynghyd pob pwyllgor cynllunio ar gyfer Brexit heb gytundeb pan fo materion y maen nhw'n eu rhannu ar yr agenda. Maen nhw hefyd yn gofyn a fyddai Llywodraeth y DU yn gallu eistedd ar y Pwyllgor, neu'r cyfarfodydd cynllunio rheolaidd, y maen nhw'n gwybod bod Llywodraeth Cymru hefyd yn eu trefnu. A allwch chi ddweud wrthym a fu ymateb cadarnhaol i hynny fel y gwelir y ddwy ochr yn gweithio gyda'i gilydd ar barodrwydd i helpu sicrhau dull gweithredu cydgysylltiedig ar gyfer unrhyw heriau y gellid eu rhannu yn y dyfodol?
Unwaith eto, fe glywsom ni gyfeiriadau yn gynharach yn y dydd at borthladdoedd. Rwy'n gwybod nad yw porthladdoedd yn eich briff, ond, o bosibl, gallai materion cynlluniau wrth gefn sifil godi, felly gofynnodd yr un llythyr i Lywodraeth Cymru rannu â Llywodraeth y DU ganlyniadau ynghylch gwaith ar borthladdoedd Caergybi a Sir Benfro, gan atgynhyrchu eu treialon o amgylch Kent ac, unwaith eto, a rannwyd hynny gyda Llywodraeth y DU i sicrhau dull o weithredu cydgysylltiedig, oherwydd gwyddom fod gogledd Cymru yn cael ei ddefnyddio fel pont dir gan Iwerddon ac yn llwybr a ddefnyddir yn helaeth, ond eto cafodd y pwyntiau ehangach sylw yn gynharach.
Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i'w rhoi ar waith i alluogi awdurdodau lleol i fwrw ati'n ddiymdroi o ran caffael nwyddau hanfodol a gwasanaethau yn sgil sefyllfa o 'ddim cytundeb', Duw a'n gwaredo petai hynny'n digwydd?
Ac, mewn gwirionedd, rwy'n credu fe dawelaf i nawr oherwydd fy mod wedi siarad digon, gan roi amser ichi ateb. [Chwerthin.]