13. Datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: Paratoi ein Gwasanaethau Cyhoeddus at Brexit heb Gytundeb — Argyfyngau Sifil Posibl

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:36 pm ar 22 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Leanne Wood Leanne Wood Plaid Cymru 6:36, 22 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Gweinidog am ei datganiad. Y gwir amdani yw ein bod ni'n wynebu'r bygythiad mwyaf i'n cymdeithas ers yr ail ryfel byd, ac er fy mod i'n croesawu'r paratoadau y mae'r Gweinidog wedi eu hamlinellu, yn benodol cronfa brosiect hawliau dinasyddion yr UE gwerth £1.3 miliwn, sy'n annog dinasyddion yr UE i aros yn y DU drwy gynnig gwahanol becynnau cymorth, mae un peth rwy'n credu wedi'i anwybyddu i raddau helaeth, a hynny yw'r cynnydd yng ngweithgarwch yr asgell dde eithafol yn ystod y misoedd diwethaf. Nawr, mae'r siacedi melyn yn enghraifft berffaith, yn aflonyddu ar Aelodau Seneddol a phobl sydd o blaid aros yn yr UE y tu allan i Senedd y DU, ac yn cael rhwydd hynt i raddau helaeth iawn, a daw hyn, wrth gwrs, ar ôl cynnydd sydyn mewn troseddau casineb yn dilyn y refferendwm. Fe wyddom ni fod grwpiau asgell dde eithafol yn fwy beiddgar ar adegau o argyfwng, ac mae hanes yn dangos y byddan nhw'n manteisio ar lywodraethau sy'n ei chael hi'n anodd ymdopi neu sydd mewn anhrefn eu hunain. Felly, fy nghwestiwn i'r Gweinidog ar y pwynt hwn yw: beth fydd y Llywodraeth yn ei wneud i atal unrhyw weithredoedd treisgar gan grwpiau asgell dde eithafol yn erbyn unrhyw brotest heddychlon neu unrhyw beth y gallan nhw ei wneud yn erbyn unrhyw ddinasyddion o'r UE neu gymunedau amlddiwylliannol ehangach sydd gennym ni yma yn y wlad hon?

Hefyd, rwy'n credu ei bod hi'n amlwg ein bod ni wedi esgeuluso cyni yn y ddadl hon. Am 10 mlynedd, mae gwasanaethau cyhoeddus wedi dioddef toriadau, ac am 10 mlynedd, mae pobl wedi gweld ansawdd bywyd yn dirywio. Wrth gwrs, mae disgwyl i'r toriadau hyn waethygu hyd yn oed yn fwy petai Brexit heb gytundeb, ac mae'r rhain yn faterion difrifol i'w hystyried nawr. Beth mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ei wneud i liniaru effeithiau cyni os oes Brexit heb gytundeb, ac yn y cyfnod ar ôl hynny? Mae cyni wedi niweidio gwead ein cymdeithas, a byddai Brexit heb gytundeb yn creu difrod parhaol.

Yn olaf, mae pobl yn storio bwyd wrth baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb, ond yn natganiad y Gweinidog, ni welaf lawer iawn o sôn am ddiogelu llinellau cyflenwi o ran bwyd. Heb os, mae prisiau yn debygol o gynyddu, gan roi pobl mewn sefyllfa ansicr iawn. Felly, pa baratoadau mae Llywodraeth Cymru wedi eu gwneud  i ddiogelu cyflenwadau bwyd a phrisiau? A dyna gwestiwn sy'n berthnasol pa un a fyddwn ni'n gadael gyda chytundeb neu beidio.