5. Cynnig o dan Reol Sefydlog 26.91 yn ceisio cytundeb y Cynulliad i gyflwyno Bil Aelod ar Hawliau Pobl Hŷn

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:40 pm ar 23 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rowlands David Rowlands UKIP 3:40, 23 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Wel, yn amlwg, o ystyried fy oedran, rwy'n teimlo y dylwn ddatgan buddiant ar y pwynt hwn. [Chwerthin.] Er na ddylai ein hawliau newid wrth i ni fynd yn hŷn, mae pobl hŷn yn aml yn wynebu agweddau negyddol a gwahaniaethu ar sail oedran, yn arbennig, mewn perthynas â mynediad at ofal iechyd, cyflogaeth, nwyddau a gwasanaethau, gwybodaeth ac addysg. Mae pobl hŷn hefyd yn wynebu rhwystrau cynyddol i gyfranogi, yn dod yn fwy dibynnol ar eraill ac yn colli peth, neu'r cyfan, o'u hannibyniaeth bersonol. Gall y bygythiadau hyn i'w hurddas eu gwneud yn fwy tebygol o ddioddef esgeulustod, cam-drin a cholli hawliau.

Credaf y byddai'r Bil arfaethedig hwn yn sicrhau bod hawliau pobl hŷn yn cael eu cryfhau. Byddai hefyd yn diogelu'r egwyddor, yn yr un modd ag y mae pobl hŷn yn ganolog i lawer o'n teuluoedd, y byddant hefyd yn flaenllaw yn ein meddyliau wrth ystyried materion allweddol, megis mynediad at ofal iechyd, cynhwysiant ariannol a gwasanaethau cyhoeddus.

Yn aml, clywn straeon newyddion ynglŷn â sut y mae gennym boblogaeth sy'n heneiddio. Mae tua 800,000 o bobl hŷn yng Nghymru, a rhagwelir cynnydd o 232,000 yn nifer y bobl 65 oed a hŷn, sef 36 y cant, erbyn 2041. Yr wythnos diwethaf, cawsom ddadl ar y gost o dalu am ofal cymdeithasol, ac wrth gwrs, mae'n bwysig inni gynllunio ar gyfer y dyfodol. Ond rhaid inni wneud hynny mewn ffordd sy'n hyrwyddo heneiddio'n dda a thrwy drafodaeth urddasol a pharchus.

Er bod gofal cymdeithasol yn ffactor o bwys wrth drafod sut y cynlluniwn ar gyfer y dyfodol, ceir llawer o ystyriaethau eraill. Yn fy rhanbarth i, mae pobl hŷn wedi dweud wrthyf sut yr effeithir yn niweidiol arnynt gan doriadau i wasanaethau llyfrgell a gofal dydd neu newidiadau i wasanaethau swyddfeydd post. Cafwyd achosion torcalonnus, wrth gwrs, o bobl hŷn yn dioddef sgamiau. Fel yr Aelodau eraill, rwyf innau hefyd wedi clywed gan etholwyr sy'n cael trafferth i gael gafael ar wasanaethau meddygon teulu. Credaf y byddai'r Bil hwn yn mynd yn bell i helpu i hyrwyddo dealltwriaeth o hawliau pobl hŷn a lleddfu anawsterau real iawn o'r fath.

Mae sicrhau nad yw pobl hŷn dan anfantais oherwydd eu hoedran yn un o heriau mwyaf y cyfnod modern. Yr her honno yw sicrhau bod pob un o'n pobl hŷn yn gallu byw bywydau cyflawn, ac nad ydynt yn cael eu gweld fel baich, ond yn hytrach eu bod yn cael eu cydnabod am y cyfraniad a wnaethant ar hyd eu bywydau i'r economi a'r gymuned yn gyffredinol, a hefyd i gydnabod bod llawer ohonynt yn dal i gyfrannu at y fywyd y gymdeithas mewn nifer o ffyrdd, ac yn aml eu bod yn asgwrn cefn i lawer o elusennau a gweithgareddau cymdeithasol.

Felly, mae'n ddyletswydd ar awdurdodau statudol i sicrhau bod y gwasanaethau craidd a phrif ffrwd ar gael i drigolion hŷn yn yr un modd ag y maent i bobl eraill. Am y rheswm hwnnw, byddwn ni yn UKIP yn cefnogi'r Bil heddiw, ac rydym yn annog pob ochr i'r Siambr i wneud yr un peth. Os caiff plant eu hamddiffyn yn y gyfraith, pam nad y grŵp arall hwnnw sy'n fwyaf agored i niwed, yr henoed?