10. Dadl Fer: Newid Lluniau, Niweidio Bywydau

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:50 pm ar 30 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 6:50, 30 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Felly, gallwn ysgwyd ein pennau a gwenu ar rywfaint o hyn, ond gwyddom pa mor hawdd yw hi i gael ein tynnu i mewn i hyn a chael ein sugno i mewn i sut y dylem, a sut na ddylem edrych neu ba chwiw y dylem neu na ddylem ei dilyn. Nawr, dewch, faint ohonom sydd wedi teimlo boddhad ar ôl cael nifer penodol o 'likes' neu gadarnhad ar ôl postio hun-lun neu lun proffil newydd ar-lein? Gadewch inni fod yn onest. Weithiau mae'n hollol ddiniwed, ond gall hefyd fod yn arwydd o ddiwylliant niweidiol o ddyhead corfforol afrealistig, sy'n dod yn niweidiol.

Ac nid yn unig ei fod yn niweidiol i fenywod. Os yw dyn yn ymuno â champfa, nid yw'n gyd-ddigwyddiad ei fod yn cael ei dargedu gan hysbysebion ar Facebook neu Instagram yn hysbysebu pob math o ymarfer corff y gellir ei ddychmygu, gan hyrwyddo safonau o harddwch yn aml sy'n llawn cymaint o ffantasi i lawer o ddynion ag y mae'r corff bicini perffaith i fenywod. Mae dynion, dynion ifanc yn enwedig, yn aml o dan bwysau tebyg i edrych mewn ffordd benodol. Dylai dyn gael pen llawn o wallt trwchus, er gwaethaf y ffaith y bydd y mwyafrif helaeth o ddynion yn profi rhyw fath o golli gwallt yn ystod eu hoes, gyda chanran fawr yn colli eu gwallt cyn eu bod yn 40 oed. Gall hyn gael effaith ddifrifol ar ddynion sy'n eu hansefydlogi'n feddyliol, ond mae'n gwbl normal. Dylai dynion gael abs perffaith; lliw haul braf, ond fel menywod, dim gormod; tatŵ ar y fraich, efallai; barf; cyn lleied o flew ar y corff â phosibl, neu os oes blew ar y frest, ei docio a'i gribo, yn y ffordd benodol honno y mae'r cyfryngau cymdeithasol yn ei ganiatáu.

Cyhyrau hefyd—mae obsesiwn dynion gyda chael cyhyrau wedi tyfu'n enfawr diolch i dwf cyfryngau cymdeithasol a sioeau teledu realaeth. Ceir cynnydd sy'n peri pryder yn y defnydd o steroidau, yn enwedig mewn lleoedd fel de Cymru. Yn wir, y llynedd galwodd un arbenigwr y cynnydd cynyddol yn y defnydd o steroidau ymysg dynion yng Nghymru yn fom amser i'r GIG yng Nghymru, a barnai ymhen 20 mlynedd, efallai llai, y byddai meddygon teulu'n gweld cynnydd yn nifer y dynion 40 i 50 oed â hanes o ddefnyddio steroidau gyda phroblemau gyda'r iau, y thyroid a'r arennau neu gyflyrau'r galon.

Ers blynyddoedd, mae menywod a mwyfwy o ddynion wedi troi at driniaethau cosmetig, sy'n aml yn beryglus, i newid rhannau o'u cyrff. Mae rhai wedi dod mor arferol bellach ac yn rhan dderbyniol o'n diwylliant fel nad yw'n cael ei drafod hyd yn oed, na'i gwestiynu nac yn peri inni godi ael os yw menyw'n talu miloedd o bunnoedd am driniaeth o'r fath. Nawr, rwy'n deall ei fod wedi'i normaleiddio, ac wrth gwrs, caiff y mwyafrif helaeth o'r llawdriniaethau eu gwneud mewn modd diogel. Ond gadewch i ni ofyn pam y mae llawer o bobl yn cael y llawdriniaethau hyn yn y lle cyntaf. Mae llawer o enwogion wedi cael llawdriniaethau o'r fath ac yna'n eu gwrthdroi yn nes ymlaen pan fyddant yn sylweddoli eu bod yn niweidio'u cyrff. Credaf fod ehangder y broblem hon, wedi'i hannog a'i chwyddo ar-lein yn anodd ei anwybyddu. Mae wedi dod yn rhan dreiddiol o'n bywydau bob dydd, pa un a ydym yn sylweddoli hynny ai peidio weithiau, a hyd yn oed os ydym yn sylweddoli beth sy'n digwydd, a yw hynny yn ein hatal rhag cael ein dylanwadu ganddo?

Yn 2016, adroddodd y Dove Global Beauty and Confidence Campaign ei bod hi'n adeg eithafol o ddrwg o ran delwedd corff a hyder. Teimlai mwy o fenywod nag erioed o'r blaen yn ddihyder neu nad oeddent yn hoffi eu cyrff. Canfu yn y DU nad oedd ond 20 y cant â hyder yn y ffordd roeddent yn edrych. Yn Awstralia, canfuwyd bod y ffigur syfrdanol o 89 y cant o fenywod wedi cyfaddef eu bod wedi canslo cynlluniau, trefniadau a hyd yn oed cyfweliadau ar gyfer swyddi oherwydd pryderon ynglŷn â sut roeddent yn edrych. Nawr, nid cyfres haniaethol o ystadegau yw hon. Mae iddi ganlyniadau mewn bywyd go iawn. Pan fydd pobl yn cael eu boddi gan hysbysebion, delweddau, dylanwadwyr, erthyglau dyddiol sy'n ceisio dweud wrthynt mewn ffordd amlwg neu lai amlwg nad ydynt yn ddigon da ac y bydd eu hyder yn gwella os byddant yn newid, neu'n gweithio i newid agweddau ar eu hymddangosiad, yna bydd hynny, yn naturiol, yn gadael ei ôl ar ein hiechyd meddwl.

Ceir effaith hefyd ar sut y mae rhai pobl, yn enwedig pobl iau a phlant, yn ymateb i eraill. Mae Ymddiriedolaeth Nuffield wedi dweud bod 55 y cant o ferched ym mis Chwefror 2018 wedi cael eu bwlio ynglŷn â'u hymddangosiad, ac er bod yr effaith yn croesi'r llinellau rhwng y rhywiau, mae'n amlwg fod merched yn cael eu heffeithio'n fwy na bechgyn, gan niweidio eu hiechyd meddwl mewn modd digynsail. Adroddodd Childline fod 2,000 o ferched wedi cael sesiynau cwnsela ar ddelwedd y corff. Dyna ran fach iawn mae'n debyg o'r hyn sydd ei angen, yn anffodus, a dyna pam yr ymgyrchais yn y gorffennol dros gael gwersi llesiant a hyder yn ein hysgolion er mwyn ceisio mynd i'r afael â rhai o'r problemau hyn mewn bywyd go iawn.

Ond mae'n ymwneud â mwy na'r ffordd rydym yn edrych. Gall ein bywydau ar-lein fod yn wahanol iawn i realaeth ein bywydau. Gall dylanwadwyr ar-lein annog pobl o unrhyw oedran i ddilyn patrymau neu ymgyrraedd at bethau sydd weithiau'n afrealistig. Gwyddom yn rhy dda fel gwleidyddion sut y gall dylanwadwyr ar-lein ystumio'r gwir. Gadewch inni fod yn onest: faint ohonom sydd wedi cael sgyrsiau ar-lein gyda phobl sy'n credu mewn pethau neu sy'n cyfeirio at ddeunydd ar-lein y gwyddom ei fod yn gwbl ffug? Rwyf wedi siarad am y cynnydd mewn newyddion ffug yma cyn hyn, a'r hyn a allai fod yn syndod yw bod y rhan fwyaf o newyddion ffug, erthyglau ffug a lluniau ffug yn cael eu rhannu gan bobl hŷn. Mae gennym argyfwng cynyddol, sy'n cael ei fwydo ar-lein, o ddynion yn ymuno â grwpiau ac ystafelloedd sgwrsio adain dde, lle caiff rhethreg a newyddion ffug gwrth-fenywod, hiliol a threisgar eu rhannu a'u hannog. Caiff geiriau fel 'cuck' eu taflu o gwmpas i gyfeirio at ddynion sy'n credu nad ydynt yn cyrraedd safonau traddodiadol o wrywdod. Mae dylanwadwyr ar-lein sy'n ymateb yn erbyn rolau rhywedd newidiol neu golli rolau traddodiadol yn bwydo'r hyn a alwn bellach yn 'wrywdod tocsig'. Mae delweddau ac iaith ac erthyglau sy'n eich denu i glicio arnynt ar-lein yn bwydo brwydrau rhwng cenedlaethau, gyda thermau fel 'snowflake' a 'gammon' yn cael eu taflu yn ôl ac ymlaen.

Mae delweddau cyson o fath arbennig o ffordd o fyw ddelfrydol yn peri i deuluoedd fynd i ddyled. Mae pawb ohonom wedi gweld y delweddau ar Facebook o bobl yn rhoi anrhegion Nadolig mewn rhes i ddangos faint y maent wedi'i wario ar Joni bach y Nadolig hwn a sut y mae rhai pobl yn teimlo o dan bwysau pan fyddant yn gweld y lluniau hynny. Yn ddiweddar, cyflawnodd merch 14 oed hunanladdiad ar Facebook Live, a oedd yn enghraifft fwy trist na'r un o'r ffordd y gall bod ar-lein effeithio arnom i gyd.

Mae angen sgwrs yn y gymdeithas drwyddi draw ynglŷn ag effaith cyfryngau cymdeithasol ar ein bywydau. Wrth gwrs, dylem gydnabod yr effeithiau cadarnhaol, yr ymdeimlad o gymuned a gawn weithiau wrth gael sgyrsiau gwleidyddol a chreu cynghreiriau newydd; ni fyddem wedi gallu eu cael o'r blaen. Ond hefyd, mae wedi ein gwneud yn fwy toredig fel cymdeithas, yn fwy unig ac wedi'n difreinio i raddau mwy mewn sawl rhan o'n bywydau, yn enwedig mewn perthynas ag iechyd meddwl. Felly, sut y gallwn wneud hyn heb fynd i bregethu wrth eraill? Oherwydd, wrth gwrs, rydym yn treulio llawer o'n hamser ar-lein, a buaswn yn dweud bod angen inni geisio mynd all-lein yn amlach a rhyngweithio yn fwy real. Aeth llawer ohonom i angladd Steffan Lewis yr wythnos diwethaf, a'r hyn rwyf wedi'i ddweud wrthyf fy hun ers iddo farw yw, 'Wyddoch chi beth? Rhaid inni gael y rhyngweithio byw go iawn hwnnw. Rhaid inni dreulio mwy o amser gyda'r bobl sy'n ein caru fel nad ydym yn gadael i'r atgofion basio heibio yn yr amser sydd gennym, ond caniatáu i ni ein hunain ryngweithio'n gadarnhaol â phobl i ni gael trysori'r profiadau am byth, yn hytrach na boddi mewn sgyrsiau ar-lein a fydd yn mynd â ni i le tywyll iawn weithiau, i le negyddol na allwn ddod allan ohono.'

A oes angen inni reoleiddio mwy ar y rhyngrwyd? Dyna'r cwestiwn oesol. A oes angen inni atal pobl rhag doctora delweddau? A oes angen inni reoleiddio Facebooks a Googles y byd hwn? Buaswn yn dweud 'oes', oherwydd bod ganddynt gyfrifoldeb cymdeithasol. A gall dewis ddod i mewn i'r peth; gallwn ddewis peidio â mynd ar y cyfryngau cymdeithasol, ond mae'r hysbysebion yn ein dilyn i ble bynnag yr awn. A dyna realiti'r bywydau rydym yn eu byw.

Rwyf am orffen â cherdd y deuthum ar ei thraws ar-lein, ar Pinterest, a cheisiaf dreulio llai o amser ar-lein a gwneud y pethau rwy'n eu pregethu heddiw oherwydd fy mod eisiau bod yn driw i mi fy hun yn yr hyn rwy'n ei ddweud, ond credaf fod y gerdd hon yn un dda i orffen arni.

'Nid wyf am i fy nghorff fod yn ddifrycheuyn / yn ddi-dor a difefl / rwyf am iddo fod wedi torri mewn mannau / i fod â chreithiau a straeon bach / wedi'u gweu i'w dapestri / marciau sy'n dweud sut y mae wedi ymestyn / a phlygu a chracio ar agor / i adael goleuni'r byd / yr holl ffordd i mewn... / Nid wyf am edrych yn berffaith / hoffwn edrych fel pe bawn i wedi byw.'

Felly, credaf fod honno'n neges i bawb ohonom, ac os gallwn fynd yn ôl i'n cymunedau a chael y mathau hyn o drafodaethau gyda'n hetholwyr a gydag aelodau o'n teuluoedd, boed ar-lein ai peidio, yna rwy'n gobeithio y byddwn yn creu cymuned ar-lein sy'n well ac yn fwy cadarnhaol yma yng Nghymru.