3. Statement by the First Minister: Latest developments in the UK Government's Brexit Negotiations

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:50 pm ar 19 Chwefror 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mr Neil Hamilton Mr Neil Hamilton UKIP 3:50, 19 Chwefror 2019

(Cyfieithwyd)

Nid yw'r iaith yn y datganiad yn helpu, wrth gwrs— taerineb penboeth Brexitwyr digyfaddawd fod dim cytundeb yn ganlyniad derbyniol.

Wrth gwrs, dyna ichi daerineb penboeth arhoswyr digyfaddawd y dylem ni wneud popeth posib i danseilio canlyniad y refferendwm. Nid yw'r math hwnnw o iaith mewn gwirionedd yn fodd inni gyflawni unrhyw beth, ond y rheswm pam fod gennym ni'r taerineb penboeth hyn ar ddwy ochr y ddadl yw nad oes neb yn ymddiried ym Mhrif Weinidog y DU. Hanner y ddadl yw bod arnyn nhw ofn ei bod hi'n mynd i'n tynnu ni allan o'r Undeb Ewropeaidd heb gytundeb, ac mae'r hanner arall yn ofni y cawn ni mewn gwirionedd ein cadw yn yr UE. Iaith fwriadol aneglur a gofalus Prif Weinidog y DU sydd wedi esgor ar y canlyniad hwn, ac a yw'r elfen fwyaf gwenwynig yn y cymysgedd hwn. Felly, i'r graddau hynny, gallaf dderbyn yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog heddiw.

Ond nid yw mynediad parhaus i 40 cytundeb masnach yn mynd i fod yn hollbwysig i'n dyfodol fel cenedl. Beth yw'r cytundebau masnach hyn y mae'r UE wedi llwyddo i'w cyflawni yn ei hanes o ryw hanner canrif? San Marino, Andorra, Beilïaeth Guernsey, Ynys Manaw, Beilïaeth Jersey, Monaco, a bellach mae gennym ni Serbia, Montenegro ac Albania, Moldofa, Georgia. Wel, mae'r rhain i gyd gytundebau cwbl deilwng y gellid eu gwneud, ond ar wahân i Mecsico, y daeth yr UE i gytundeb â hi rai blynyddoedd yn ôl, ac yn fwyaf diweddar Japan dim ond eleni, Canada ac ati, yna mae'r UE—[Torri ar draws.] Bydd hi'n llawer haws i ni nag i'r UE, oherwydd bod yr UE yn gynllwyn diffyndollol, lle nad ydym ni.

Ac mae cytundebau masnach rydd mewn gwirionedd yn saeth wedi ei hanelu'n syth at galon yr UE, fel mae penderfyniad cwmnïau ceir Japan wedi profi yn ddiweddar, oherwydd mai un o'r elfennau ym mhenderfyniad Honda yn ymwneud â chytundeb masnach rydd gyda'r UE, yw fe allan nhw bellach gael mynediad di-dariff i farchnadoedd yr Undeb Ewropeaidd, ond mewn gwirionedd dydyn nhw ddim angen cynhyrchu yn yr UE. Felly, mae hynny wedi cau eu cegau nhw ychydig draw yn y fan yna, onid yw e? Felly, ydynt, mae cytundebau masnach rydd yn rhan bwysig o ddyfodol Prydain y tu allan i'r UE, a dyna pam mae aelodaeth o'r undeb tollau yn anghydnaws â hynny. 

Nawr, o ddatganiad Prif Weinidog Cymru heddiw, byddech yn credu bod economi cyfan Prydain, i ddefnyddio ei ymadrodd, yn mynd dros y dibyn. Ond mae data diweddaraf y Swyddfa Ystadegau Gwladol am y farchnad, a gyhoeddwyd yr wythnos hon, yn dangos yn chwarter diwethaf 2018 y cafodd 167,000 yn fwy o bobl eu cyflogi; mae hynny'n 440,000 yn fwy o bobl mewn gwaith yn y Deyrnas Unedig yn ystod blwyddyn galendr 2018. Mae'r gyfradd gyflogaeth felly'r uchaf erioed—60,000 yn llai o bobl mewn contractau dim oriau, y diweithdra isaf ers 1974—roedd 100,000 yn llai yn ddiwaith yn 2018. Mae cyflogau wedi cynyddu 3.4 y cant, 1.3 y cant mewn termau real, ac eto pan gyhoeddwyd canlyniad y refferendwm ac, yn wir, cyn hynny, y rhagolygon oedd y byddai'r economi gyfan yn mynd i mewn i bwll du. A rhagfynegiadau'r Trysorlys ar y pryd oedd y byddai diweithdra ym Mhrydain 500,000 i 800,000 yn uwch nag yr oedd ym mis Mai 2018. Dyna ragolygon y Trysorlys ichi, sydd yn ddim mwy na phropaganda gwleidyddol gan Ganghellor y Trysorlys sydd ar dân dros aros. 

Datblygiad diddorol arall yn ystod y dyddiau diwethaf yw bod yr Eidal bellach yn ceisio cytundeb Brexit ar wahân gyda Phrydain, oherwydd eu bod nhw'n cydnabod pwysigrwydd Brexit heb gytundeb o'r UE iddyn nhw. Mae FoodDrinkEurope wedi dweud

Bydd ymadawiad y DU o'r UE heb gytundeb yn gyfystyr â sefyllfa lle na fydd neb yn elwa o ran y gadwyn fwyd-amaeth gyfan.

Bydd yr effaith yn uniongyrchol ac yn ddidrugaredd. Ceir dwy ochr i'r ddadl hon, wrth gwrs—yr UE a'r DU. Mae'r DU wedi dweud o'r cychwyn cyntaf ac, yn wir, dywedodd Mr Tusk ar y dechrau fod arno eisiau cynnig cytundeb masnach rydd i'r DU. Mae Prif Weinidog y DU wedi gwrthod manteisio ar y cynnig hwnnw, ac mae anhyblygrwydd Juncker a Barnier ar y llaw arall wedi cadw'r ateb hwn o'r trafodaethau negodi. Dyna'r ffordd ymlaen i Brydain.

Mae byd y tu allan i'r UE. Dim ond 15 y cant o economi'r byd yw'r UE o'i gymharu â 30 y cant 30 mlynedd yn ôl, a bydd yn hanner hynny eto ymhen 30 mlynedd. Mae'r twf yn y byd yn digwydd yn y rhannau hynny o'r byd y mae cwmnïau ceir yn awr yn adleoli iddyn nhw, ac nid yn unig o Brydain, oherwydd mae Honda yn cau ei linell gynhyrchu Honda Civic yn Nhwrci, ac efallai mewn gwirionedd yn cau ei holl weithrediadau yn y fan yna. Ac mae Twrci yn yr undeb tollau. Mae Donald Trump yn sôn am osod tariff o 25 y cant ar allforwyr ceir o'r UE i'r Unol Daleithiau oherwydd ein bod yn mynnu cael tariff o 10 y cant ar geir Americanaidd, tra bo ganddyn nhw dariff o 2.5 y cant yn unig yn gyfnewid. Bydd diwydiant ceir yr Almaen yn sicr yn gweld newid byd os bydd hynny'n digwydd, a gan mai Prydain sy'n prynu un o bob saith cerbyd a gaiff ei wneud yn yr Almaen, bydd Brexit heb gytundeb hefyd yn anhawster difrifol iddyn nhw gan fod economi'r Almaen wedi bod yn gwanhau ers dau chwarter—rhywbeth nad ydyn nhw wedi ei weld ers blynyddoedd lawer—tra bo Prydain yn parhau i gynnig cyfleoedd busnes i ddiwydiannau twf y dyfodol. Sefydlwyd cronfa dechnoleg £400 miliwn yr wythnos hon yn Llundain gan fuddsoddwr gwladwriaethol Abu Dhabi, cwmni buddsoddi Mubadala a Softbank, gan mai'r DU sy'n arwain y byd o ran arloesedd technegol. Rhain yw diwydiannau'r dyfodol y dylem ni fod yn canolbwyntio arnyn nhw. Mae'r rhain yn gyfleoedd sy'n agored i ni ar ôl Brexit. Nid wyf eisiau Brexit heb gytundeb—rwyf eisiau cytundeb masnach rydd gyda'r Undeb Ewropeaidd, dyna fu fy nymuniad erioed—ond mae'r anallu i siarad yn blaen am y materion hyn yn rhywbeth fydd yn broblem fawr i ni.

Y broblem fawr arall i'r diwydiant ceir, wrth gwrs, yw disel. A pholisi'r UE a'r Deyrnas Unedig a Llywodraeth Cymru ar allyriadau yw un o'r problemau mwyaf i weithgynhyrchwyr ceir Ewropeaidd. Dyna un o'r rhesymau mawr pam mae Nissan wedi penderfynu rhoi'r gorau i gynhyrchu yn Sunderland—oherwydd ni fydd neb eisiau car disel cyn bo hir, ac eto'r rhain yw'r llinellau cynhyrchu presennol.

Felly, byddai'n dda gennyf pe gallai'r Prif Weinidog fod yn fwy cytbwys yn ei ddatganiadau. Bydd, bydd problemau pontio wrth adael yr UE. Hyd yn oed yn fwy felly heb gytundeb—ac mae'r bai am hynny, rwy'n credu, yn bennaf ar 10 Stryd Downing. Ond mae cyfleoedd hefyd, ac nid bychanu economi Prydain yn barhaus yw'r ffordd ymlaen, ac yn sicr nid y ffordd ymlaen os oes gennych chi ddiddordeb yn lles pobl Cymru.