3. Statement by the First Minister: Latest developments in the UK Government's Brexit Negotiations

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 19 Chwefror 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 3:41, 19 Chwefror 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog am gael gweld ei ddatganiad ymlaen llaw. Rydych chi'n nodi yn y datganiad y cafodd y cynigion a nodir yn 'Diogelu Dyfodol Cymru' eu hadlewyrchu yn llythyr Jeremy Corbyn i Theresa May yr wythnos diwethaf. Ond nid yw hynny'n hollol wir, nac ydi? Rwy'n dyfynnu o 'Diogelu Dyfodol Cymru':

'Mae Undeb Tollau’r UE yn cynnig manteision i fusnesau Cymru.... Rydym o’r farn ar hyn o bryd mai parhau i fod yn aelod o Undeb Tollau’r UE, gan gynnwys cynhyrchion sylfaenol amaethyddiaeth a physgodfeydd, yw’r sefyllfa orau i fusnesau Cymru a’r DU.'

Yr hyn y mae Jeremy Corbyn yn galw amdano yw undeb tollau parhaol a chynhwysfawr ar gyfer y DU yn ei chyfanrwydd a fyddai'n cynnwys alinio gyda chod tollau'r undeb, tariff allanol cyffredin a chytundeb ynglŷn â pholisi masnachol sy'n cynnwys hawl i'r DU leisio ei barn ar gytundebau masnach yr UE yn y dyfodol. Nawr, nid dyna yw undeb tollau'r UE fel y deallwn ni hynny, yn sicr, ac, yn wir, mae'r cynnig hwnnw'n amhosib ar hyn o bryd yn gyfreithiol o dan gyfraith cytuniad yr UE. Felly, a fyddai'n derbyn—? O ran y farchnad sengl hefyd, roedd y cytundeb y buom yn ei drafod rhwng ein dwy blaid—. Roedd yn well gennym ni aelodaeth, roedd yn well gennych chithau gymryd rhan, ond, yn y bôn, roedd ynglŷn â pharhau i fod yn rhan o'r farchnad sengl, ond dim ond y prynhawn yma dywedodd Jeremy Corbyn, pan holwyd ef yn benodol am hynny, ei fod yn gwrthod y syniad hwnnw ac mai'r hyn y mae yntau ei eisiau yw cytundeb masnach di-dariff. Felly, a yw o leiaf yn derbyn mewn gwirionedd nad yw'r hyn y mae Jeremy Corbyn yn ei hyrwyddo yr un peth â'r hyn y gwnaethom ni ei drafod rhwng ein dwy blaid?

O ran y trefniant wrth gefn, i mi mae'n parhau i fod yn un o'r elfennau mwy rhyfedd o safbwynt meinciau blaen y Blaid Lafur yn San Steffan eu bod yn parhau i fynegi eu pryderon am y trefniant wrth gefn, er gwaethaf sylwadau gwahanol y mae cynrychiolwyr y Blaid Lafur wedi eu gwneud yn y fan yma. Mae Ysgrifennydd yr wrthblaid ar Brexit yn dal i ddweud bod anawsterau gyda hynny ac mae'n adleisio'r hyn y mae'r DUP a rhai pobl ar gyrion eithaf y Blaid Geidwadol yn ei ddweud.

Yn olaf, i ganolbwyntio ar y mater creiddiol mewn gwirionedd, 38 o ddiwrnodau nes y byddwn ni'n ymadael yn ddisymwth, fel y gwnaethoch chi ei ddweud, rydym ni'n glir nad oes ond un ffordd ymarferol yn bosib bellach o osgoi hyn sef pleidlais y bobl. Roeddwn yn mynd i'ch cystwyo mewn gwirionedd am ei hepgor yn llwyr o'ch datganiad. Ail-ddarllenais ef. Nid oedd yn y datganiad ysgrifenedig, nac oedd? Cafodd ei ychwanegu mewn ymateb i'r cwestiynau i'r Prif Weinidog. Felly, mae'n wir, nid ydyn nhw'n wastraff llwyr ar amser. Rydych chi bron fel Jeremy Corbyn o chwith. Roedd ganddo yntau gyfeiriad at bleidlais y bobl yn y drafft cyntaf o'r llythyr ac fe gafodd hynny ei ddileu. Doeddech chi ddim yn cyfeirio at bleidlais y bobl yn eich drafft ysgrifenedig ond rhoesoch ef i mewn. Ond rwy'n llawenhau am hynny. Roeddech yn rhwyfo'n ôl, ac, yn sydyn, cam bach i'r cyfeiriad cywir.

Ond, wyddoch chi, pryd ydym ni'n mynd i gael cynnydd? Rydych chi'n siarad am bwysigrwydd 'dim cytundeb', ond mae dim cynnydd o leiaf mor niweidiol o ran y sefyllfa yr ydym ni ynddi. Felly, pryd mewn difrif gawn ni ddatganiad diamwys gennych chi, Prif Weinidog, o blaid galw am bleidlais y bobl nawr?

Dywedodd Jeremy Corbyn mewn gwirionedd y prynhawn yma ei fod yn cefnogi penderfyniad poblogaidd ar ddiwedd y broses. Does gen i ddim syniad beth yw ystyr hynny. Efallai y gallwch chi egluro ymhellach. A yw'n golygu refferendwm terfynol ar ddiwedd y cyfnod pontio—posibilrwydd sydd wedi ei gyflwyno o'r blaen gan Mick Antoniw? A yw'n golygu bod mainc flaen Llafur yn mynd i gefnogi gwelliant Kyle-Wilson? Yn ôl pob golwg, mae John McDonnell yn dweud eu bod yn mynd i wneud penderfyniad yr wythnos hon ynglŷn â hynny, o ran refferendwm cadarnhau. Wnaethoch chi drafod hynny yn y Cabinet y bore yma? Ydych chi'n gallu dweud beth yw'r sefyllfa?

Fe wnaethoch chi gyfeirio, yn olaf, at eich cyfarfod a gawsoch chi ag arweinydd yr wrthblaid. Wel, dyma gynnig diffuant: pam na wnawn ni ddim cydgyfarfod i ddechrau paratoadau—y paratoadau diymdroi yr ydym ni wedi galw amdanyn nhw—ar gyfer pleidlais y bobl? Beth am i chi a minnau gyfarfod i ddechrau'r paratoadau, nid yn unig o ran galw am y refferendwm hwnnw, ond i'w chynnal a'i hennill yma yng Nghymru?