Mae'n wir. Yn wir, cydnabu'r Prif Weinidog presennol hynny pan oedd yn Weinidog cyllid. Un peth y mae pawb ohonom yn ei wybod yw hyn: pe bai Cymru'n mynd yn annibynnol, byddai'n cael ei thangyllido'n ddifrifol. Rydym yn cyflawni canlyniadau llawer mwy drwy fod yn rhan o'r Deyrnas Unedig, fel y mae'r boblogaeth yn ei ddangos dro ar ôl tro. [Torri ar draws.]—rwyf wedi cymryd un ymyriad, hoffwn wneud rhywfaint o gynnydd yn fy nghyfraniad.

Yr hyn sy'n wirioneddol hanfodol ei ddeall yma, yn amlwg, yw bod rhai o'r materion cyllido hyn—. Rydym yn gwybod bod llai o arian yn y pot yn gyffredinol, oherwydd pan ddaeth y Llywodraeth i rym yn 2010, gadawodd Prif Ysgrifennydd y Llywodraeth Lafur nodyn a ddywedai fod yr arian i gyd wedi mynd. Felly, nid oedd coed arian hud pan ddaethom i mewn. Fe wnaethom gadw economi i dyfu gyda chyfraddau cyflogaeth uwch nag erioed a buddsoddi mewn gwasanaethau cyhoeddus. Ond mae'r hyn a ddigwyddodd yma yn y Cynulliad yn eithaf clir, mae'r Llywodraeth wedi achub croen y byrddau iechyd dro ar ôl tro ac nid yw wedi cael cyfrifoldeb cyllidebol o fewn y byrddau iechyd, ac eto mae addysg a gwasanaethau cyhoeddus allweddol eraill wedi dioddef oherwydd hynny. Mae'n eithaf clir, roedd rheol tair blynedd y gyllideb a gyflwynwyd gan yr Ysgrifennydd cyllid pan oedd yn Ysgrifennydd cyllid i fod i gydbwyso'r gyllideb, ac eto, bob tro, mae addysg wedi dioddef yn sgil diffyg profiad ac anghymhwystra, buaswn yn awgrymu, yn rhai o'r byrddau iechyd o ran rheoli pwysau eu cyllidebau eu hunain. Dyna sydd angen i'r Llywodraeth hon ei ddeall.

Mae'n ffaith bod llawer iawn o amgylcheddau ysgol mor wahanol ar hyd a lled Cymru, ac mae honno'n her i awdurdodau lleol ei rheoli. Cofiaf ymweld ag ysgol gynradd y Rhath yn fy rhanbarth i, lle roedd y pennaeth yn dweud wrthyf fod mwy na 30 o ieithoedd yn cael eu siarad yn yr ysgol gynradd honno. Yna gallwch fynd i ysgol gynradd wledig fach lle nad oes mwy na 20, 30 neu 40 hyd yn oed ar y gofrestr wrth gwrs, ac eto rydych yn ceisio cyflwyno cwricwlwm a chynnig cyfleoedd bywyd i'r bobl ifanc hynny. Felly, rhaid inni fyfyrio ar y ffaith bod yr amrywiaeth o ysgolion ledled Cymru yn galw am wahanol lefelau o gyllid. Nid wyf yn bychanu'r heriau hynny.

Ond pan fo undeb, y Gymdeithas Athrawon a Darlithwyr, yn tynnu sylw at y ffigurau a amlygwyd ganddynt yn ddiweddar, mae hynny'n sicr yn cyfiawnhau ac yn teilyngu dadl, a dyna a gawn yma y prynhawn yma. Pan edrychwch ar ffigurau'r arian wrth gefn, gyda thua £450 miliwn nad yw'n cyrraedd yr ystafell ddosbarth, does bosib nad oes raid inni ofyn y cwestiwn, 'Pam y cyfanswm hwnnw?' Nawr, rwy'n derbyn yn llwyr fod rhai gwasanaethau'n cael eu darparu'n well gan yr awdurdod lleol yn hytrach na'u rhannu, ac mae trafnidiaeth yn enghraifft dda o hynny, yn enwedig mewn lleoliad gwledig. A ddylai ysgol fach o 30 neu 40 o ddisgyblion fod yn ceisio ymdopi â thrafnidiaeth? Yn amlwg, ni fyddai ganddynt bresenoldeb yn y farchnad i gael y fargen orau bosibl. Ond mae £450 miliwn yn gyfran deg o arian allan o gyllideb o £2.5 biliwn sy'n cael ei chadw gan awdurdodau lleol. Does bosib na ellir dwyn mwy o bwysau er mwyn gostwng y niferoedd, yn enwedig pan fydd gennych rai awdurdodau fel Caerdydd, er enghraifft, sy'n cadw 10 y cant o'r arian cyn iddo ddod i'r ystafell ddosbarth yn hytrach nag awdurdodau lleol eraill, y rhai sy'n perfformio waethaf, buaswn yn awgrymu, sy'n cadw 25 y cant neu 30 y cant efallai o'r arian hwnnw. Mae honno'n ddadl sydd i'w chael, a chofiaf ragflaenydd y Gweinidog presennol, Leighton Andrews, yn amlwg yn ceisio gwasgu am hynny, a chafwyd peth llwyddiant.

Felly, mae'r ddadl hon yn ymwneud mewn gwirionedd â cheisio rhoi sylw i'r pryderon sydd wedi ein hwynebu fel Aelodau Cynulliad dro ar ôl tro gyda'n hetholwyr, wrth iddynt geisio deall arian wedi'i neilltuo, heb ei neilltuo, pam y mae'r athro hwn a hwn yn cael ei ddiswyddo, pam nad yw'r ystafell ysgol honno wedi cael ei hadnewyddu, pam nad yw'r rhaglenni cyfrifiadurol wedi'u diweddaru, ac ati, pan ddywedir wrthym dro ar ôl tro fod symiau uwch nag erioed o arian yn mynd i mewn yn ôl yr honiad. Gwyddom fod cwricwlwm newydd yn dod ger ein bron yn 2021 hefyd, a bydd yn galw am fuddsoddiad, ond yr hyn a wyddom dros 20 mlynedd o Lywodraeth dan arweiniad y Blaid Lafur yma yng Nghymru, yn anffodus, o ran y tabl cynghrair rhyngwladol, yw ein bod wedi methu cyflawni fel gwlad. Does bosib nad un o'r dangosyddion allweddol yw'r gallu i ddarparu arian i'r ystafelloedd dosbarth er mwyn cynyddu lefelau cyfranogiad athrawon mewn cyrsiau hyfforddi o ansawdd da ac yn anad dim, sicrhau amgylchedd y gall ein dysgwyr ffynnu ynddo. Mae hynny'n rhywbeth y mae pawb ohonom yn ei rannu—y dyhead ar gyfer ein hysgolion yma yng Nghymru. Yn anffodus, oherwydd camreoli gan Lafur Cymru mewn grym—[Torri ar draws.] Mae'r cloc yn tician. Oherwydd camreoli Llafur mewn grym, af yn ôl at fy sylw agoriadol, rydym wedi gweld achub croen y byrddau iechyd dro ar ôl tro pan fyddant wedi mynd dros y gyllideb i raddau enfawr, a'r awdurdodau addysg lleol yn gorfod lleihau eu gwariant oherwydd eu bod wedi'u hamddifadu o unrhyw arian ychwanegol a allai ddod mewn symiau canlyniadol ar hyd yr M4. Felly, mae'r ddadl hon yn amserol, mae'n berthnasol, ac rwy'n gobeithio y bydd y Cynulliad yn ei chefnogi.