Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 6 Mawrth 2019.
Yn hollol, ac wrth wneud hynny, gallwn gael gwared ar nifer o broblemau eraill. Fel y dywedais, gallwn gael gwared ar broblemau iechyd, problemau iechyd meddwl, gallwn gael gwared ar broblemau tlodi tanwydd, problemau dyled ac ati drwy adeiladu tai o'r safon iawn. Ac a dweud y gwir, gallwn gyfrannu at beidio â lladd ein planed drwy adeiladu tai sy'n gollwng gwres allan i'r aer heb reswm ac ati. Felly, mae nifer o bethau y gallwn eu gwneud gyda thai o ansawdd da, ac mae angen inni ymgymryd â'r gwaith hwnnw. Gan fod Llywodraeth y DU bellach wedi newid rhai o'r paramedrau ar gyfer cynhyrchu cyfalaf inni allu gwneud hynny, mae angen inni fwrw ati i'w wneud yn gyflym ac ar raddfa fawr. Mae Hannah Blythyn a minnau wedi teithio o gwmpas y cynghorau, fel sy'n draddodiadol i bobl sy'n ymgymryd â'r portffolio llywodraeth leol, ac ym mhob cyngor y buom yn cyfarfod â hwy hyd yma, ac yng Nghymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, cawsom ein cyfarch yn frwd iawn ar draws y sbectrwm gwleidyddol i fwrw ymlaen ag adeiladu tai cymdeithasol yn gyflym ac ar raddfa fawr. Felly, mater i ni yw sicrhau bod y set iawn o reolau ar waith mewn perthynas â rheoli asedau a'r defnydd o dir ac ati i alluogi hynny i ddigwydd.
Ddirprwy Lywydd, rwy'n falch iawn o ddweud wrth y Cynulliad ein bod yn gweithio'n galed iawn, er enghraifft, ar newid y rheolau ynghylch defnyddio tir cyhoeddus ar gyfer tai cymdeithasol ar draws Cymru. Efallai y bydd rhai ohonoch yn gyfarwydd ag astudiaeth ym mwrdd iechyd Cwm Taf a gomisiynwyd gan y Prif Weinidog pan oedd mewn swydd flaenorol—ni allaf gofio pa un; gwasanaethau cyhoeddus, rwy'n credu—sy'n defnyddio porth GPS Lle y Llywodraeth i fapio tir cyhoeddus ar draws ardal y bwrdd iechyd. Rydym yn edrych ymlaen at gyflwyno hwnnw ar draws Cymru fel y gallwn weld pa dir cyhoeddus sydd ar gael er mwyn cael gwared ar rywfaint o'r gost gyfalaf o allu cyflwyno tai cymdeithasol—a mathau eraill o ddeiliadaeth.
Mae amryw o bobl o amgylch y Siambr heddiw, Ddirprwy Lywydd, wedi sôn am fathau eraill o ddeiliadaeth, ac rydym yn awyddus iawn i weld hynny. Maddeuwch i mi; ni allaf gofio pa Aelod Cynulliad a ddywedodd hyn, ond holl bwynt hyn yw gwneud cymuned gynaliadwy. Felly, peidio â chael getos o ardaloedd lle nad oes ond un math o ddeiliadaeth ond cael deiliadaethau cymysg cyflawn, cymunedau cynaliadwy, ac yn gymysg o'u mewn yn ogystal. Credaf mai Leanne Wood a ddywedodd, 'Heb ffordd yn eu rhannu yn y canol ond cymuned gymysg gynaliadwy'. Ac yn hynny o beth, mae gennym sawl math arall o waith yn mynd rhagddo. Felly, er enghraifft, rydym yn gwario £90 miliwn ar ein rhaglen tai arloesol, yn edrych ar ffyrdd newydd o ddarparu cartrefi. Mae'r gronfa gofal integredig gwerth £105 miliwn yn dechrau cefnogi atebion a arweinir gan ystyriaethau'n ymwneud â llety i ofal cymdeithasol ochr yn ochr â rhaglenni tai ac iechyd, ac wrth gwrs, mae gennym £134 miliwn eleni yn ein rhaglen grant tai cymdeithasol. A'r hyn rwyf am ei bwysleisio drwy hynny, Ddirprwy Lywydd, yw nad ydynt yn rhaglenni ar wahân—maent yn rhaglenni a gynlluniwyd i gynhyrchu gwahanol fathau o dai, ond nid oes dim i rwystro'r rhain rhag bod mewn cymuned gynaliadwy gyda'i gilydd.
Ac mae gennym ein rhaglen hunanadeiladu arloesol hefyd. Gwnaeth yr hyn a ddywedodd Siân Gwenllian am bobl leol yn cael eu gyrru allan gan berchnogaeth ail gartrefi argraff fawr arnaf, ac rydym yn awyddus iawn i sicrhau y gall awdurdodau adeiladu tai cymdeithasol ar blotiau bach mewn ardaloedd anheddu pentrefol ac ati, a fyddai'n galluogi pobl i gael mynediad at dai cymdeithasol, a thai ar yr ysgol dai hefyd os mynnwch—eu helpu i gael troed ar yr ysgol i wneud hynny.