Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 6 Mawrth 2019.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn gyntaf, a gaf fi ddiolch i'r Aelodau sydd wedi cyfrannu at y ddadl hon? Ac os caf fynd drwy ychydig o'r pwyntiau a wnaeth rhai ohonynt, nododd Mark Isherwood y canlyniadau gwell a geir gan sganiau mpMRI na'r hyn a geir gan sganiau MRI arferol, a dywedodd nad oedd digon o ddata'n cael ei ddarparu gan y byrddau iechyd, yn enwedig yng ngogledd Cymru.
Nododd Rhun ap Iorwerth yr angen i adnabod canser—fel y mae pawb ohonom yn deall—mor gynnar ag y bo modd ac mae llawer o'r profion amgen yn lle mpMRI yn israddol iawn i'r sgan mpMRI ei hun. A gofynnodd y cwestiwn: pam nad yw'r profion ar gael fel mater o drefn?
Rhoddodd Caroline Jones dystiolaeth bersonol ynghylch effaith y profion eraill ymyrrol ar gyfer canser y prostad a'r effeithiau y gallent eu cael ar deuluoedd. A nododd y gwahaniaethau a'r anghysondeb rhwng ardaloedd yng Nghymru, lle mae un math o brawf ar gael ac nid un arall.
Holodd David Melding eto pam nad ydym yn defnyddio technoleg ddiagnosis o'r radd flaenaf lle bynnag a phryd bynnag y bo modd yng Nghymru. A gofynnodd am y dulliau, a hefyd holodd am y gwahaniaeth rhwng rhanbarthau.
Os caf ddod at y Gweinidog a'i gydnabyddiaeth o'r hyn sydd wedi bod yn digwydd, yn gyntaf oll, cydnabu effaith canser y prostad, ac mae pawb ohonom yn deall hynny. I ddynion fy oed i, mae'n un o'r hunllefau hynny sy'n ein hwynebu, mae'n debyg, yn ddyddiol—y gallai ddigwydd i unrhyw un ohonom. Cytunodd hefyd fod mpMRI yn llai ymyrrol, a chredaf iddo gydnabod yn ogystal ei fod yn ffordd well o'i wneud na thrwy biopsi. Soniodd am brofion a chreu cronfa ddata a fyddai'n cadarnhau effeithiolrwydd triniaethau newydd, a gallwn i gyd ddeall bod hynny'n wir, ond rwy'n credu bod digon o dystiolaeth ar gael i ddangos bod mpMRI yn ffordd lawer gwell o benderfynu a oes canser y prostad ar rywun, a buaswn yn annog y Gweinidog i wneud yn siŵr fod pob un o'n hawdurdodau iechyd lleol, cyn gynted â phosibl, yn defnyddio mpMRI yn eu triniaethau. Rwy'n cydnabod bod yna broblem gydag addysgu pobl i allu defnyddio'r diagnosis y gallai'r mpMRI ei roi mewn modd priodol, ac mae honno'n broblem, ac mae'n bur bosibl y bydd oedi wrth gael y bobl hynny wedi eu hyfforddi ac yn eu lle.
Felly, a gaf fi ddiolch eto i'r Aelodau am eu cyfraniadau i'r ddadl ac i'r deisebydd, unwaith eto, am gyflwyno'r ddeiseb? Rwyf am orffen drwy ddiolch i Stuart Davies a'r rhai a lofnododd y ddeiseb am ddod â'r mater i sylw'r Cynulliad drwy'r broses ddeisebau, a bydd y Pwyllgor Deisebau yn ystyried y ddeiseb eto yng ngoleuni'r cyfraniadau a wnaed yn ystod y ddadl y prynhawn yma, ac ymateb y Gweinidog iddi wrth gwrs. Diolch.