Part of the debate – Senedd Cymru am 4:23 pm ar 13 Mawrth 2019.
Diolch yn fawr iawn, Lywydd. Byddai gwelliant 49 yn gwrthsefyll gwelliant a gytunwyd gan y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau yn ystod gwaith craffu Cyfnod 2. Cytunwyd ar y gwelliant hwnnw yn dilyn argymhelliad y pwyllgor ei hun yng Nghyfnod 1, yn seiliedig ar dystiolaeth gan Archwilydd Cyffredinol Cymru fod arno angen mwy o hyblygrwydd mewn perthynas â'r terfyn amser ar gyfer cyfrifon. Byddai adfer dyddiad cau pedwar mis cadarn, heb unrhyw hyblygrwydd, yn creu perygl o osod rhwymedigaethau sy'n gwrth-ddweud ei gilydd ar yr archwilydd cyffredinol. Gallai fod galw ar yr archwilydd cyffredinol i osod y cyfrifon ardystiedig erbyn terfyn amser caeth ac i fod yn fodlon fod gwariant yr ombwdsmon yn gyfreithlon, a'u hadnoddau wedi'u defnyddio'n ddarbodus, yn effeithlon ac yn effeithiol. At hynny, mae Deddf Archwilio Cyhoeddus (Cymru) 2013 yn ei gwneud yn ofynnol i'r archwilydd cyffredinol lynu wrth y cod ymarfer archwilio a rhoi cyfle i drydydd partïon a chyrff a archwilir roi sylwadau ar ganfyddiadau archwilio. Mae hyn yn golygu, yn ymarferol, nad oes gan yr archwilydd cyffredinol reolaeth lwyr ar y terfyn amser o bedwar mis, ac mae'n rhesymol caniatáu hyblygrwydd iddo esbonio pam na ellir glynu ato.
I sicrhau bod gan yr archwilydd cyffredinol a'r Cynulliad Cenedlaethol wybodaeth gywir ar gyfer craffu'n briodol ar ddefnydd yr ombwdsmon o arian cyhoeddus, ni allaf gefnogi'r gwelliant hwn.