Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 19 Mawrth 2019.
Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Rwyf wedi gwrando ar bryderon a godwyd gan Aelodau a rhanddeiliaid ynghylch yr angen i wneud darpariaeth i atal codi taliadau gormodol neu afresymol ar adeg diffygdaliad. Yn benodol, rwy'n ymwybodol o dystiolaeth a roddwyd o arferion amheus o ran ffioedd dyddiol am daliadau rhent hwyr, gan arwain at ddyledion sylweddol yn cael eu hysgwyddo gan denantiaid. Mae gwelliannau 27, 32, 33 a 34 yn ceisio mynd i'r afael â'r mater hwn drwy ei gwneud hi'n drosedd i asiant neu landlord godi swm sy'n fwy na'r terfyn penodedig a nodir mewn rheoliadau y darperir ar eu cyfer drwy welliant 35. Rwy'n gwerthfawrogi bod Leanne Wood yn ceisio mynd i'r afael â'r un pryderon hefyd ond ni allaf gefnogi ei gwelliannau gan nad ydyn nhw yn fy marn i yn cyflawni'r un amcan polisi.
Mae pŵer gwneud rheoliadau i bennu terfyn penodedig a nodi disgrifiadau o daliadau diffygdaliad o dan welliant 34 yn rhoi hyblygrwydd i ymateb i newidiadau yn y sector rhentu preifat. Nid yw'n ymddangos bod ffioedd diffygdaliad afresymol yn eang ond y maen nhw'n amrywio'n dibynnu ar yr eiddo ac amgylchiadau'r landlord a'r tenant. Bydd Aelodau'n pryderu a hynny'n deg, ynghylch ffioedd taliadau rhent hwyr a dyna y byddwn yn canolbwyntio arnynt wrth bennu terfyn sy'n rhwystro ecsbloetio deiliaid contract. Felly, mae dull o weithredu hyblyg, gan ddefnyddio is-ddeddfwriaeth, yn fwy priodol na cheisio pennu un ateb sy'n addas i bawb ar wyneb y Bil. Mae hyn yn arbennig o wir gan efallai y byddwn ni eisiau diwygio'r terfyn penodedig ar ryw adeg yn y dyfodol, yn arbennig wrth i'r sector addasu i'r diwygiadau ehangach a ddaw yn sgil y Bil.
Wrth fwrw ymlaen â'r rheoliadau o dan welliant 34, byddwn yn sicrhau ein bod yn gwybod yr holl ffeithiau cyn rhagnodi pa daliadau, os o gwbl, a fyddai'n rhesymol o ganlyniad i weithred tenant. Bydd hefyd yn sicrhau bod yr holl dystiolaeth yn cael ei chyflwyno i Aelodau cyn y gallan nhw ystyried pa un a chytuno i'r rheoliadau y byddaf i neu unrhyw Weinidog arall yn eu cyflwyno yn y dyfodol. Byddwn yn ymgynghori ar y polisi i roi prawf ar y cynigion gyda rhanddeiliaid a bwriadwn wneud hynny cyn gynted â phosibl ar ôl i'r Bil gwblhau ei daith drwy'r Cynulliad. Mae gwelliant Leanne Wood yn rhy gul a byddai'n ein rhwystro rhag sefydlu'r hyn fyddai'n ffi briodol i landlord ei chodi pan fo tenant yn torri contract. Drwy gyfyngu'n ormodol yn y ffordd hon, gallai landlordiaid diegwyddor chwilio am ddulliau cyfrwys o adennill arian sy'n deillio o ddiffygdaliad canfyddedig, fel taliadau am rent hwyr. Gallai hyn danseilio enw da ehangach y sector rhentu preifat yn gyffredinol.
Credaf hefyd ei bod yn rhesymol i ddisgwyl i denantiaid sy'n hwyr yn talu rhent ac efallai sy'n gwneud hynny'n gyson dalu am hynny. Bydd fy ngwelliant yn rhoi'r mesurau diogelu angenrheidiol yn y maes hwn ar waith drwy reoliadau. Rydym yn gwybod bod rhai landlordiaid yn denantiaid eu hunain hefyd neu fod ganddyn nhw forgeisi i'w talu. Os na thelir rhent iddyn nhw ar amser, mae'n bosibl na allan nhw dalu eu rhent neu eu morgais eu hunain, a'u gadael nhw hefyd yn agored i ffioedd diffygdaliad posibl neu hyd yn oed rhoi eu cartref mewn perygl hefyd.
Mae gwelliant 59 Leanne yn adlewyrchu fy ngwelliant 27. Diben y ddau yw sicrhau y bydd unrhyw reoliadau a gyflwynir i osod terfyn ar daliadau diffygdaliad yn destun y weithdrefn gadarnhaol. Rwy'n sicr na fydd ots gan Leanne petawn i'n gofyn i Aelodau bleidleisio dros fy ngwelliant i yn hytrach na dros ei un hi gan eu bod yn cyflawni’r un nod. Byddwn i hefyd yn gofyn i Aelodau beidio â phleidleisio dros welliant 63 Leanne gan fy mod wedi cyflawni ein nod cyffredin drwy fy ngwelliant 34. Mae'r gwelliant yn sicrhau y caiff Gweinidogion Cymru ragnodi, drwy reoliadau, derfyn ar daliadau sy'n ofynnol pe byddai diffygdaliad yn digwydd. Mae'r Rheoliadau yn dilyn y weithdrefn gadarnhaol. Felly mae'n ei gwneud hi'n bosibl i Weinidogion Cymru ragnodi terfyn ar daliadau diffygdaliad, gan sicrhau bod unrhyw swm dros ben yn daliad gwaharddedig.
Mae gwelliannau 32 a 33 yn rhoi gwelliant 34 mewn grym. Maen nhw'n sicrhau bod cyfyngiadau a nodir yn y rheoliadau ar driniaeth taliad sy'n diffygdaliad yn gyson â'r is-adran hon o'r Bil.