2. Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi'u cael er mwyn gwella amseroedd aros ysbytai? OAQ53637

Mae perfformiad y GIG, gan gynnwys amseroedd aros mewn ysbytai, yn rhan o'm cyfarfodydd rheolaidd â'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol.

Diolchaf i'r Prif Weinidog am yr ateb yna. A yw'r Prif Weinidog yn ymwybodol, yn ystod y cyfnod rhwng mis Gorffennaf a mis Rhagfyr 2018, bod ambiwlans yn aros y tu allan i ysbytai yn y Fenni ac yng Nghasnewydd am dros 5,000 o oriau ac, felly, nid oeddent yn gallu ymateb i achosion brys. O gofio mai dau yw'r criw ambiwlans cyfartalog ar yr achlysuron hyn, mae hynny'n 10,000 o oriau criw a gollwyd. 15 munud yw'r amser trosglwyddo targed yn yr achosion hyn, ond o ran Ysbyty Brenhinol Gwent, dim ond hanner yr amser y bodlonwyd y targed hwnnw.

Nawr, datgelwyd y ffigurau hyn mewn ateb i gais rhyddid gwybodaeth gan Mr Eddie Blanche, a ddywedodd ei fod wedi gweld ambiwlansys yn cael eu gwasanaethu gan faniau lles y tu allan i'r ysbyty i gyflenwi criwiau a oedd yn aros gyda diodydd poeth a thoiledau gan fod disgwyl iddyn nhw aros yno am amser mor hir. Felly, os yw'n ddigon gwael bod yn rhaid iddyn nhw roi bws iddyn nhw orffwyso wrth aros i ddadlwytho cleifion, yna mae hwn yn fater y mae angen rhoi sylw iddo nawr. Meddai, 'Mae'n frawychus. Rwy'n poeni y bydd pobl yn dechrau marw os na chaiff y broblem ei datrys'. Pryd mae'r Prif Weinidog yn credu y bydd y broblem yn cael ei datrys?

Wel, Dirprwy Lywydd, mae'r ffigurau y mae'r Aelod yn eu dyfynnu ar gael i bawb; nid oes angen cael gafael arnynt trwy gais rhyddid gwybodaeth, gan ein bod ni'n rhoi'r wybodaeth honno ar gael yn gyhoeddus drwy'r amser. Mae ffigurau trosglwyddo ambiwlansys yn destun pryder i ni, wrth gwrs, gan eu bod nhw'n adlewyrchu pwysau yn y system yn ei chyfanrwydd. Dros y gaeaf hwn, rydym ni'n gwybod bod amseroedd trosglwyddo wedi gwella, yn hytrach na mynd yn fwy anodd. Rydym ni'n gwybod, ers i ni symud i wahanol ffordd o fesur llwyddiant y gwasanaeth ambiwlans, ein bod ni wedi gallu dangos bod y cleifion hynny sydd angen y gwasanaeth hwnnw ar y brys mwyaf yn ei gael yn y modd mwyaf cyflym ac effeithiol ledled Cymru, a chaiff ymdrechion glew ei gwneud drwy'r gwasanaeth ambiwlans, trwy adrannau achosion brys, trwy'r bobl sy'n gweithio yn y gwasanaeth hwnnw, i barhau i wella'r hyn y gallwn ei gynnig, a bydd yr ymdrechion hynny yn parhau i mewn i'r flwyddyn hon.

Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi eu cael i wella amseroedd aros?

Wel, mae'r trafodaethau hynny'n cael eu cynnal gyda'r Gweinidog ar bob achlysur sydd ar gael gan fod llawer iawn i'w drafod ac mae llawer iawn i fod yn falch amdano yma yng Nghymru. Arosiadau tri deg chwech wythnos 41 y cant yn is yn Rhagfyr 2018 na'r flwyddyn flaenorol; amseroedd aros diagnostig 54 y cant yn is nag yr oedden nhw flwyddyn yn ôl; mae bron i naw o bob 10 o gleifion yng Nghymru yn aros llai na 26 wythnos o atgyfeiriad i driniaeth, ac mae'r nifer hwnnw yng Nghymru yn cynyddu nid gostwng; mae ein hamseroedd aros canser yn gwella, tra eu bod y gwaethaf y maen nhw wedi bod ers dechrau cofnodi'r ffigurau hynny ar draws ein ffin. A Dirprwy Lywydd, efallai'n fwy rhyfeddol na dim, ar y pwynt lle mae ein gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn cyfarfod, mae ein perfformiad o ran oedi wrth drosglwyddo gofal yn well nag unrhyw beth mewn mannau eraill. Gostyngodd ffigurau oedi wrth drosglwyddo gofal eto ym mis Rhagfyr, er gwaethaf pwysau'r gaeaf, a 2017 a 2018 yw'r ddwy flwyddyn orau o ran ffigurau oedi wrth drosglwyddo gofal ers i'r ffigurau hynny ddechrau cael eu casglu gyntaf 13 mlynedd yn ôl.

Ond un o'r rhesymau y mae'r ffigurau hynny yn well yw oherwydd bod gennym ni gleifion wedi eu pentyrru mewn coridorau yn hytrach na mewn ciwbiclau yn cael eu gweld gan weithwyr meddygol proffesiynol, a byddwch yn gwybod mai un o'r rhanbarthau sydd â'r perfformiadau adrannau brys gwaethaf yw gogledd Cymru, lle mae gennym ni Fwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn destun mesurau arbennig ar gyfer pob math o broblemau sy'n gysylltiedig â pherfformiad, gyda Ysbyty Maelor Wrecsam yn cyhoeddi'r ffigurau gwaethaf yn y Deyrnas Unedig gyfan, nid yn unig yng Nghymru, a'r ail ysbyty sy'n perfformio waethaf yw Ysbyty Glan Clwyd ym Modelwyddan.

Ac nid gofal heb ei drefnu yn unig yw hyn; mae'n cynnwys gofal a drefnwyd a llawdriniaethau hefyd. Os edrychwch chi yn ôl i fis Rhagfyr 2012, derbyniodd 87 y cant o gleifion eu triniaeth yn unol â'r amser targed o 26 wythnos ar gyfer llawdriniaeth orthopedig o'i gymharu â llai na 60 y cant ym mis Rhagfyr 2018. Felly, rydych chi'n awgrymu bod pethau'n gwella. Mae'r ffigurau yn siarad drostynt eu hunain o ran y ffaith eu bod yn mynd yn waeth ac yn waeth. Pryd mae cleifion yn y gogledd—pryd mae fy etholwyr—yn mynd i weld y sefyllfa hon yn newid, a phryd mae'r ysbytai hynny yn mynd i fodloni'r targedau y mae eich Llywodraeth yn eu pennu ar eu cyfer?

Wel, Llywydd, mae'n amlwg na all y pwynt a wnaeth yr Aelod ar y cychwyn fod yn wir. Nid yw ffigurau oedi wrth drosglwyddo gofal yn cael eu heffeithio gan y ffordd y derbynnir pobl i'n hysbytai; maen nhw nhw'n ymwneud â'r ffordd y mae pobl yn cael eu rhyddhau yn ôl i'r gymuned, ac mae bwrdd iechyd prifysgol Betsi Cadwaladr yn rhan o lwyddiant GIG Cymru a'n gwasanaethau gofal cymdeithasol yn hynny o beth. A dweud y gwir, gellir gweld y gwelliant mwyaf oll o ran ffigurau oedi wrth drosglwyddo gofal yn y gogledd. Wrth gwrs ei bod ni'n pryderu, mae'r Gweinidog yn pryderu, am yr anawsterau a gafwyd mewn dau ysbyty yn y gogledd dros y gaeaf hwn. Mae eu perfformiad yn ystumio perfformiad y GIG cyfan, lle, mewn mannau eraill, y gwelwyd gwelliannau. Rydym ni'n parhau, rydym ni'n parhau i fuddsoddi, buddsoddi yng nghynllun ffisegol yr ysbytai hynny, buddsoddi yn arweinyddiaeth broffesiynol yr adrannau hynny ac, ynghyd â'r bwrdd iechyd, rydym ni'n ffyddiog bod cynlluniau ar waith a fydd yn arwain at welliannau pellach o ran gofal dewisol a gofal brys.