Mae hynny'n garedig iawn, diolch. Oherwydd bod hwn yn fater sy'n destun ymgyfreitha ar hyn o bryd, rwy'n ymwybodol iawn fy mod yn ceisio osgoi mynegi barn ac yn canolbwyntio yn hytrach ar yr hanes go iawn wrth wraidd hyn.

Felly, cododd Deddf Pensiynau 2014 oedran pensiwn y wladwriaeth i 67 rhwng 2026 a 2028, a chyflwynodd adolygiadau rheolaidd o oedran pensiwn y wladwriaeth, a'r cyntaf ohonynt oedd adolygiad Cridland 2017, i sicrhau bod y system yn parhau i fod yn deg, yn gynaliadwy ac yn fforddiadwy i drethdalwyr ar sail barhaus.

Ni allwn anwybyddu mater disgwyliad oes. Yn ôl yn 1926, pan osodwyd oedran pensiwn y wladwriaeth am y tro cyntaf, roedd naw o bobl o oedran gweithio am bob un pensiynwr. Mae'r gymhareb bellach yn 3:1 ac mae'n mynd i ddisgyn yn agosach i 2:1 erbyn ail hanner yr unfed ganrif ar hugain. Mae disgwyliad oes yn 65 oed wedi codi mwy na 10 mlynedd ers y 1920au, pan osodwyd oedran pensiwn y wladwriaeth am y tro cyntaf. Ychwanegwyd y pum mlynedd gyntaf o'r blynyddoedd hynny rhwng 1920 a 1990. Ychwanegwyd y pum mlynedd nesaf mewn 20 mlynedd yn unig, rhwng 1990 a 2010. Disgwylir i nifer y bobl sy'n derbyn pensiwn y wladwriaeth dyfu traean dros y 25 mlynedd nesaf ac erbyn 2034, bydd mwy na dwywaith cymaint o bobl dros 100 ag a geir yn awr. Rhagwelir bellach y bydd disgwyliad oes yn 65 oed yn y DU yn codi i 26.7 o flynyddoedd ar gyfer dynion a 28.7 o flynyddoedd i fenywod rhwng 2014 a 2064. Wrth siarad yn San Steffan fis Tachwedd diwethaf, dywedodd yr Is-Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau, Guy Opperman, fod y Llywodraeth wedi mynd i drafferth sylweddol i gyfleu'r newidiadau er mwyn sicrhau bod y rhai yr effeithir arnynt yn llwyr ymwybodol o'u hawliau... gan gynnwys ymgyrchoedd cyfathrebu, gwybodaeth ar-lein, a llythyrau unigol a bostiwyd at oddeutu 1.2 miliwn o fenywod yr effeithiwyd arnynt yn uniongyrchol gan newidiadau Deddf 1995. Anfonwyd 5 miliwn o lythyrau pellach yn ddiweddarach at y rhai yr effeithiwyd arnynt gan newidiadau Deddf 2011 rhwng mis Ionawr 2012 a mis Tachwedd 2013.

Daeth i'r casgliad, fod yr Adran Gwaith a Phensiynau, rhwng mis Ebrill 2000 a diwedd mis Medi 2018, wedi darparu mwy na 24 miliwn o ddatganiadau pensiwn gwladol personol, ac rydym yn parhau i annog unigolion i wneud cais am ddatganiad pensiwn gwladol personol.

Rwy'n cynnig gwelliant 2. Fis Rhagfyr diwethaf, dywedodd yr Ysgrifennydd gwaith a phensiynau y byddai adolygu newidiadau 2011 yn costio dros £30 biliwn erbyn 2026, y byddai dychwelyd at 60 oed i fenywod yn costio £77 biliwn erbyn 2021, ac y byddai creu anghydraddoldeb newydd rhwng dynion a menywod yn amheus fel mater o gyfraith. Yn sgil hynny, rhoddodd yr Uchel Lys ganiatâd ar gyfer adolygiad barnwrol o effaith y materion hyn ar fenywod a anwyd yn y 1950au. Trefnwyd i'r achos gael ei glywed ar 5 a 6 Mehefin. Mae'n amlwg yn amhriodol i'r Adran Gwaith a Phensiynau ymchwilio i fater sy'n cael ei ystyried gan yr Uchel Lys ac felly maent wedi atal gweithredu ar gwynion cysylltiedig hyd nes y bydd penderfyniad terfynol wedi'i wneud gan y llysoedd. Mae'r Ombwdsmon Seneddol a Gwasanaeth Iechyd hefyd wedi atal ystyriaeth o achosion cysylltiedig ar yr un sail. Fel y dywedodd Guy Opperman ym mis Ionawr,

Rwy'n sefyll yma'n amddiffyn gweithredoedd nid yn unig y Llywodraeth hon ond y Llywodraeth glymblaid, Llywodraeth Lafur 1997-2010 a'r Llywodraeth cyn honno, y mae eu camau gweithredu i gyd i bob pwrpas yn faterion at sylw'r adolygiad barnwrol.

Fel y dywedodd yr Adran Gwaith a Phensiynau hefyd, nid yw'n gwneud sylwadau ar ymgyfreitha byw—protocol a fabwysiadwyd gan y Cynulliad hwn o'r blaen, ond mae'r cynnig hwn i'w weld yn mynd yn groes iddo. Rwy'n cynnig gwelliant 1 yn unol â hynny.