Rwy'n datgan buddiant fel cynghorydd sir. Ni fyddaf yn cefnogi'r ddeddfwriaeth hon. Yng Nghatalwnia, maent yn gwleidydda drwy farnwriaeth—yr unoliaethwyr, hynny yw. Ac yn Llafur Cymru, rydym yn gwleidydda drwy dribiwnlys. Mewn gwirionedd, mae'r modd y camddefnyddir y system yn debyg iawn mewn egwyddor. Teimlaf fod gennym system ombwdsmon sy'n brin o uniondeb, yn brin o atebolrwydd ar ran yr ombwdsmon ei hun, sy'n gorchymyn pobl i gadw'n dawel, sy'n gwrthod datgelu negeseuon e-bost ac sy'n gweithredu gyda diffyg tegwch a diffyg tryloywder sylfaenol.

Rwyf eisiau rhoi enghraifft o ymchwiliad cyfrinachol gan yr ombwdsmon i chi, ac fe gafodd y person a oedd yn cael ei archwilio'n gyfrinachol alwad ffôn a negeseuon testun gan Aelod sy'n gwasanaethu yn y Cynulliad hwn ar ôl trafod yr achos gyda'r ombwdsmon. Nawr, gwn fod hynny'n wir am mai fi oedd y person hwnnw. Cefais y negeseuon testun; cefais yr alwad ffon; cefais y drafodaeth ac fe'm rhybuddiwyd i beidio â herio'r ombwdsmon. Dywedwyd wrthyf na allwn ennill, ac rwy'n credu, wrth edrych yn ôl, mewn ystyr ffeithiol, fod hynny'n gywir, ond yn gwbl anghywir yn foesol. Pan gynhaliwyd tribiwnlys—ac rwy'n sôn am degwch y system yn y fan hon—ni chaniatawyd i mi gyflwyno'r negeseuon testun hynny fel tystiolaeth o ddiffyg tryloywder, diffyg tegwch yn y system. Defnyddir yr ombwdsmon llywodraeth leol yng Nghymru fel arf gwleidyddol i gael gwared ar y synnwyr, i atal pobl rhag gofyn cwestiynau, ac mae'n ffordd o geisio rheoli gwleidyddion. Byddaf yn gwrthwynebu'r ddeddfwriaeth hon oherwydd defnyddir swydd yr ombwdsmon—ac efallai na fydd rhai pobl eisiau clywed hyn, o edrych ar yr ymatebion o amgylch yr ystafell—defnyddir swydd yr ombwdsmon mewn ffordd hynod o annemocrataidd, ac ni fyddaf yn cefnogi'r ddeddfwriaeth hon.