Rwy'n falch o allu cymryd rhan yn y cynnig pwysig hwn, ac yn union fel rydym wedi trafod materion yn ymwneud â Sbaen a Chatalonia o'r blaen, ac fel y soniais i am faterion yn ymwneud ag Ukrain, fel rydym yn trafod materion yn ymwneud â hil-laddiad yn y Balcanau, felly hefyd mae'n iawn inni godi llais heddiw ar ran ein cymuned Gwrdaidd a'r sefyllfa gyfredol yn Kurdistan, mewn cymunedau Cwrdaidd, ac yng nghyd-destun hawliau dynol a hawliau cenedlaethol. Deuthum i gysylltiad ag ymgyrchwyr Cwrdaidd gyntaf yn ôl yn 1976, pan ddeuthum yn ymwybodol o hanes brwydr y bobl Gwrdaidd i ddiogelu eu hawliau diwylliannol ac ieithyddol a'u galwadau cywir am gael eu cydnabod yn genedl. Mae eu hanes yn llawn o farwolaeth ac artaith, o gamfanteisio, o frad ac addewidion a dorrwyd gan bwerau'r byd—ymddiriedaeth a dorrwyd gan y gorllewin dro ar ôl tro o ganlyniad i wleidyddiaeth geowleidyddol a buddiannau breintiedig, tebyg iawn i'r geowleidyddiaeth y siaradais amdani yn y Siambr hon sy'n effeithio ar yr Ukrain hyd heddiw. Felly, mae'n fater rwy'n teimlo cryn dipyn o gysylltiad personol ag ef.

Yn ôl yn 1963, ysgrifennodd bardd anghydffurfiol o Ukrain, Vasyl Symonenko, gerdd o undod i dynnu sylw at yr achos cyffredin hwn. Ei henw oedd 'Kurdskomy Bratovi', 'i Frawd Cwrdaidd', ac roedd yn gerdd a gafodd ei gwahardd yn fuan iawn gan yr awdurdodau Sofietaidd ar y pryd. Dyma hi:

'Вони прийшли не тільки за добром / Прийшли забрати ім'я твоє, мову.' 

'Жиріє з крові змучених народів / Наш ворог найлютіший—шовінізм.

Ni ddaethant i ddwyn eich nwyddau yn unig, / daethant i ddwyn eich hil a'ch iaith.

A chan ffynnu ar waed gwledydd cythryblus, / tyf yn dew y gwaethaf o'n gelynion—siofinyddiaeth.

Mae'n gweithredu gyda chywilydd a thwyll, / ei gynllun yw troi pawb ohonoch yn giwed ddarostyngedig.

Lywydd, nid ymwneud â gwleidyddiaeth Abdullah Öcalan na'i blaid wleidyddol y mae'r cynnig hwn. Mae'n ymwneud â thriniaeth arweinydd gwleidyddol llawer o Gwrdiaid, a gafodd ei arestio ym mis Chwefror 1999, a'i garcharu mewn cell ar ei ben ei hun, a'i orfodi fel llawer o Gwrdiaid eraill—i wynebu achos y mae'r Cenhedloedd Unedig a grwpiau hawliau dynol yn cydnabod ei fod yn achos annheg, a thriniaeth anfoddhaol, fel y mae cyrff fel Amnesty International yn ei gydnabod, a'r Pwyllgor Ewropeaidd er Atal Arteithio a Thriniaeth neu Gosb Annynol neu Ddiraddiol, ac mae ei driniaeth yn symbol o'r driniaeth y mae pobl Gwrdaidd yn ei dioddef.

Lywydd, dylem gywilyddio ynghylch dioddefaint y bobl Gwrdaidd, oherwydd dros y degawdau rydym wedi bod—mae ein Llywodraethau—wedi bod yn rhan o'r troi llygad dall at gam-drin hawliau dynol a chenedlaethol sylfaenol, fel y gwnaethom yn achos y Palestiniaid. Mae'n ymddangos ein bod am roi ein buddiannau economaidd a'n buddiannau breintiedig o flaen hawliau sylfaenol y bobl Gwrdaidd a gweithredoedd annemocrataidd a mwyfwy gormesol Llywodraeth Twrci a hefyd, yn wir, Llywodraethau Syria, Irac ac Iran. Mae'n ymddangos unwaith eto fod olew bob amser yn siarad yn uwch na hawliau dynol.

Ers y cipio grym yn Nhwrci, diswyddwyd 150,000 o swyddogion cyhoeddus, carcharwyd 64,000 ar gyhuddiadau terfysgol, fel y'u gelwir, a charcharwyd 150 o newyddiadurwyr a naw o seneddwyr. Mae erchyllterau'n cael eu cyflawni'n ddyddiol yn erbyn y Cwrdiaid. Os oes heddiwch cyfiawn ac ateb yn mynd i fod i fater y Cwrdiaid, rhaid i Dwrci a Llywodraethau eraill ymgysylltu â'r bobl Gwrdaidd a'u cynrychiolwyr. Rwy'n rhoi fy nghefnogaeth lawn i'r cynnig hwn felly.

Ac mewn perthynas â gwelliant y Torïaid, mae'n nodweddiadol o'r Torïaid eu bod yn dewis anwybyddu materion hawliau dynol ac amddiffyn erchyllterau Twrcaidd. Rwy'n condemnio pob terfysgaeth a cham-drin hawliau dynol a nodaf fod y gwelliant hwn—. Mae'r gwelliant hwn yn defnyddio yn union yr un dacteg ag y defnyddiodd y Torïaid i gefnogi apartheid yn Ne Affrica—yr un Torïaid ag a labelodd Nelson Mandela'n derfysgwr, a wisgodd—[Torri ar draws.]—yr un Torïaid ag a wisgodd grysau-T 'hang Mandela', ddim ond i weinieithio dros Nelson Mandela ddegawdau yn ddiweddarach er na wnaethant ddim i sicrhau ei fod yn cael ei ryddhau, ac mae hi mor siomedig eu bod yn ailadrodd eu camgymeriadau a'u methiannau hanesyddol.