4. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i ddiwygio Adran 21 o Ddeddf Tai 1988 i roi tenantiaethau mwy sicr i bobl sy'n rhentu cartrefi yn breifat? OAQ53675

Rydym o blaid archwilio i weld a a allwn sicrhau bod sicrwydd deiliadaeth yn fwy o realiti o lawer yma yng Nghymru, a byddwn yn gweithio'n galed gyda'r sector i weld a allwn ddiddymu neu addasu adran 21, fel y'i gelwir, o Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 er mwyn rhoi gwell sicrwydd deiliadaeth i bobl.

Diolch. Weinidog, yn amlwg, mae hyn yn effeithio ar bron i 0.5 miliwn o bobl. Yn amlwg, mae llawer ohonynt yn bobl ifanc, sengl nad yw'n ymddangos bod symud o gwmpas ar fyr rybudd yn broblem iddynt, ond y bobl yr effeithir arnynt yn fawr gan ddiffyg sicrwydd deiliadaeth yw pobl â theuluoedd, sy'n golygu, os oes plentyn ganddynt yn yr ysgol—cael eu troi allan am ddim rheswm o gwbl; gallent fod yn denantiaid gwych—mae hyn yn golygu bod yn rhaid i'r plentyn newid ysgol, yn ôl pob tebyg. Ac yn yr un modd, mae pobl agored i niwed sydd angen cymorth yn y gymuned i osgoi ynysu cymdeithasol mewn sefyllfa debyg.

Felly, os a phan fyddwn mewn sefyllfa i roi Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 ar waith, sut y bydd y ffaith bod adran 173 yn disodli adran 21 yn gwneud gwahaniaeth go iawn i'r sicrwydd y dylai pobl allu ei deimlo mewn cartrefi rhent preifat? Oherwydd, er ei bod yn bosibl iddynt ddadlau yn y llysoedd eu bod yn cael eu troi allan am nad yw'r landlord am drwsio'r annedd y maent yn ei rentu, neu ei wneud yn ddiogel, nid yw hynny'n ddigon ynddo'i hun. Mae'n ei wneud yn agored i hiliaeth a phob math o ragfarn arall a allai ddeillio o'r berthynas wan iawn hon rhwng landlord a thenant.

Ie. Nid wyf yn anghytuno o gwbl â'r hyn y mae Jenny Rathbone yn eu gynnig, a chytunaf yn llwyr fod tai o ansawdd da yn sbardun i blant a theuluoedd allu creu dyfodol diogel a llwyddiannus. Mae cartref diogel y gallwch ddibynnu arno ac y gallwch adeiladu dyfodol arno yn hawl dynol, ac ni allwn gytuno mwy. Awgryma'r holl dystiolaeth fod plant sy'n byw mewn llety rhent ansicr ddwywaith yn fwy tebygol o ddioddef problemau iechyd meddwl na phlant yn y sector perchen-feddiannaeth, er enghraifft, ac mae plant sy'n symud yn aml, fel y dywedodd, yn amlwg yn llawer mwy tebygol o ddioddef yn sgil y mathau hynny o broblemau.

Rydym yn bwriadu rhoi Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 ar waith i wella eglurder a chysondeb cyfraith tai. Fel y dywedodd, mae'n cynnwys adran sy'n gwahardd y defnydd o droi allan 'dim bai', lle caiff tenant eu troi allan i ddial am rywbeth y maent wedi ceisio'i fynnu. Ond cytunaf â hi nad yw hynny'n ddigonol, ac mae'r Llywodraeth yn awyddus iawn i ddeddfu i gryfhau hynny. Ceir nifer o broblemau gyda hynny, yn enwedig y ffaith nad yw'r Ddeddf honno mewn grym eto. Nid yw mewn grym am ddau reswm: un yw bod angen inni ymgynghori ar un set arall o reoliadau er mwyn sicrhau y gellir gweithredu'r Ddeddf; a'r ail reswm, sydd ychydig yn llai diddorol, yw bod y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn diweddaru ei system gyfrifiadurol, ac rydym yn trafod gyda hwy ynghylch amseriad hynny, oherwydd, heb hynny, ni allwn ei roi ar waith fel y mae. Mae'r cymhlethdod mewn perthynas â sicrhau'r contractau, y trefniadau tenantiaeth a phopeth arall yn ormod heb y system gyfrifiadurol. Felly, rydym yn trafod a ddylem dalu i uwchraddio'r system cyn y diweddariad, neu a fydd y diweddariad yn digwydd mewn da bryd i ni allu weithredu'r Ddeddf. Ac rwy'n fwy na pharod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y drafodaeth honno sydd ar y gweill.

Mae angen rhoi'r rheoliadau eraill ar waith. Nid ydym am gael sefyllfa lle byddem, yn y bôn, yn gweithredu Deddf ac yna'n ei diwygio'n syth gan olygu bod yn rhaid i bawb ymdopi â dwy set o newidiadau. Felly, hoffwn allu gweithredu'r newid i'r hyn sy'n adran 21 yn awr, sef adran 178—173, mae'n ddrwg gennyf; mae gan yr Aelod gof gwell na minnau—er mwyn sicrhau ei bod yn dechrau gyda'r darpariaethau newydd yn eu lle pan fydd yn cychwyn. Felly, ceir nifer o faterion ymarferol a diflas yn hyn o beth, ond o ran yr egwyddor, nid oes gennyf unrhyw broblem o gwbl, ac mae swyddogion yn gweithio'n galed iawn i weld beth sydd angen ei wneud i roi hynny ar waith.

Mohammad Asghar.

Diolch, Lywydd. Weinidog, yn ddiweddar, dywedodd arweinydd cyngor Caerffili—

Fy nghamgymeriad i, mae'n ddrwg gennyf; fy nghamgymeriad i. David Melding a ddylai fod wedi'i alw ar gyfer y cwestiwn hwnnw. Roeddech yn rhy awyddus, Mohammad, ac roeddwn innau'n anghywir. David Melding.

Diolch, Lywydd. Yn Lloegr, maent yn ystyried hyn hefyd, a gwyddoch fod cynnig i gynyddu isafswm y cyfnod tenantiaeth o chwe mis i dair blynedd. Fodd bynnag, lluniwyd diwygiad 1988 er mwyn rhoi mwy o eiddo ar y farchnad, oherwydd ar y pryd, gellid dadlau bod gor-reoleiddio wedi cael cryn effaith ar y cyflenwad o eiddo rhent. Felly, mae angen inni ystyried hyn yn ofalus, ond ni chredaf y dylai'r cyfnod rhagosodedig fod yn chwe mis. Credaf mai dyna lle mae gennym broblem, ac y dylid ei osod yn uwch. Mae angen i ni ymgynghori'n eang â'r sector. Ac mae rhai pobl yn dymuno cael tenantiaeth fer, ond mae llawer o hynny bellach ac mae angen mwy o amrywiaeth arnom yn y farchnad, ond bydd yn rhaid cael sicrwydd ar y ddwy ochr wrth ystyried tenantiaethau hirach, gan eu bod yn peri rhywfaint o risg, yn amlwg, i landlordiaid da iawn, hefyd.

Ie. Credaf fod yr Aelod yn llygad ei le. Hynny yw, ceir nifer o gymhlethdodau yma ynghylch pam fod y sector fel y mae, ond nid oes unrhyw amheuaeth fod troi allan yn sydyn am ddim rheswm amlwg yn broblem ddifrifol. Gwyddom fod hynny'n digwydd, a gwyddom na fyddai llawer o landlordiaid yn breuddwydio am wneud y fath beth, ond gwyddom ei fod yn digwydd, felly mae angen inni sicrhau bod y rheoliadau'n gymesur—mae'n llygad ei le. Mae angen i ni sicrhau bod hyd tenantiaethau'n iawn. Credaf fod Jenny Rathbone yn arbennig wedi crybwyll y gwahaniaeth rhwng pobl ifanc, sengl sydd â gyrfaoedd symudol a theuluoedd ac ati. Felly, mae angen inni ddod i sefyllfa lle rydym wedi rhoi ein Deddf ein hunain ar waith sy'n mynd i'r afael â rhai o'r materion hynny, a lle rydym yn ei gweithredu yng ngoleuni newidiadau sy'n adlewyrchu newidiadau mewn polisi ac amgylchiadau go iawn ledled y DU, a'n bod yn gwneud hynny mewn ffordd nad yw'n anghymell landlordiaid rhag cynnig eu heiddo i'w rentu, ond sydd hefyd yn darparu'r sicrwydd deiliadaeth sy'n caniatáu i bobl gael y llety sefydlog a sicr y maent ei angen.

Yn fwyaf arbennig, rydym am weld landlordiaid yn cydweithredu â ni ac yn ymrwymo i gynlluniau a fyddai'n caniatáu i'r sector rhentu preifat gymryd rhan, i bob pwrpas, mewn rhent cymdeithasol fel bod ganddynt incwm rhent gwarantedig gan un o'r landlordiaid cymdeithasol cofrestredig neu awdurdod tai lleol y byddant yn rhoi eu heiddo iddynt am gyfnod hirach ar gyfer trefniant sy'n gwarantu lefel y rhent, ac yn y blaen. Felly, rydym yn ystyried amrywiaeth o adnoddau yma, ond credaf y byddai'r rhan fwyaf o bobl yn cytuno bod gallu cael eich troi allan am ddim rheswm o gwbl ar fyr rybudd yn rhywbeth y mae angen inni fynd i'r afael ag ef.