Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 2 Ebrill 2019.
Trefnydd, hoffwn i gefnogi cais David Rees am ddatganiad gan y Llywodraeth ar yr adroddiad arolygu broblematig iawn ar y gwasanaethau troseddau ieuenctid ym Mae'r Gorllewin. Gofynnaf i chi a'r Llywodraeth ailystyried eich penderfyniad i beidio cyflwyno datganiad. Ni wnaf ailddatgan y pwyntiau y mae David Rees eisoes wedi eu codi am ddifrifoldeb y mater, ond hoffwn nodi wrthych chi ac eraill, allan o'r 14 o argymhellion a wnaed yn yr arolygiaeth, mae chwech o'r rheini ar gyfer sefydliadau wedi eu datganoli—maen nhw ar gyfer awdurdodau lleol, ar gyfer yr awdurdod iechyd, ar gyfer y gwasanaethau i blant. Yn awr, fel y dywedodd David Rees yn hollol gywir, rhai o'n plant a phobl ifanc mwyaf agored i niwed yw'r rhain. Credaf ein bod ni i gyd, y rhan fwyaf ohonom o leiaf, ar draws y Siambr hon, wedi bod yn falch o weld Cymru yn mabwysiadu dull gweithredu ychydig yn wahanol, er gwaethaf y ffaith nad yw hyn yn fater datganoledig ffurfiol. Rhaid, felly, ei fod yn peri pryder i ni i gyd—a gobeithio yn fawr y byddai'n peri pryder i Lywodraeth Cymru—bod yr adroddiad hwn yn dweud wrthym, er enghraifft,
'Nid yw'r gwasanaeth ac asiantaethau partner bob amser yn ymgymryd â gweithredoedd i leihau'r perygl o fod yn agored i niwed. Nid yw rhai plant a phobl ifanc yn ddiogel.'
Nawr, yn sicr mae hynny'n rhywbeth na allwn ei ddiystyru fel mater sydd heb ei ddatganoli, pan fo chwech o'r camau gweithredu ar gyfer sefydliadau datganoledig, a gofynnaf i chi a'r Llywodraeth ailystyried a fyddai'n bosib cyflwyno datganiad yn amser y Llywodraeth i roi sicrwydd inni y bydd y materion difrifol iawn hyn yn cael sylw digonol. Rwy'n ymwybodol, wrth gwrs, a byddwch chi'n ymwybodol, fod yna ad-drefnu wedi'i gynllunio a allai helpu i liniaru pethau. Ond mae adroddiad yr archwiliad hwn mewn gwirionedd yn tanlinellu nad oes cynllun ar gyfer yr ad-drefnu a oedd i fod dechrau ddoe o ran y gwasanaethau'n cael eu cymryd yn ôl dan reolaeth uniongyrchol yr awdurdod lleol. Byddwn yn dweud, Trefnydd, nad yw hwn yn fater, er ei fod yn fater datganoledig ffurfiol, lle byddai Llywodraeth Cymru yn dymuno ei daflu'n ôl i San Steffan. Felly byddwn yn gofyn ichi gael trafodaethau pellach gyda'ch cydweithwyr ac ystyried, yn wyneb y ffaith fod David Rees a minnau, ac, mae'n siŵr, eraill yn y Siambr hon, yn dymuno gofyn cwestiynau am hyn—byddwn yn gofyn ichi ailystyried ac ystyried datganiad gan y Llywodraeth.