Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 2 Ebrill 2019.
Rwy’n mynd i roi sylw i’r pwyntiau ynghylch y contract ar y diwedd. O ran eich pwyntiau ymarferol ynghylch gweithio hyblyg ac ymagwedd sydd efallai’n anhyblyg, byddai o gymorth cael rhai enghreifftiau penodol, oherwydd, a dweud y gwir, dylid ymdrin â hynny nid yn unig drwy'r broses cysylltiadau cyflogaeth unigol, ond, mewn gwirionedd, ar lefel strategol yn y fforwm partneriaeth, lle mae’r Llywodraeth, cyflogwyr y GIG a'r undebau llafur ar draws pob sector yn eistedd gyda’i gilydd. Dyna’n union y math o beth y dylent ei drafod. Os oes mater unigol, mae hynny i’r cyflogwr unigol a’i weithle i'w drafod, ond, mewn gwirionedd, os awgrymir bod yr her yn fwy strategol, dyna le y dylid rhoi sylw iddi. Ac rwy’n disgwyl y bydd yn cael sylw, gan nad dim ond menywod sy'n dewis gyrfaoedd rhan-amser, a dweud y gwir, mae mwy a mwy o ddynion yn gwneud hynny hefyd. Pe na bawn i yn y swydd hon, mae'n gwbl bosibl y byddwn i’n gweithio’n rhan-amser ac y byddai fy ngwraig yn parhau i weithio’n llawn-amser, a byddwn i’n hapus i wneud hynny, ac mae llawer iawn mwy o ddynion yn y sefyllfa honno drwy gydol eu gyrfaoedd, am amrywiaeth o resymau. Felly, mae'r mater yn ymwneud â’r gweithlu ac mae’n rhan o'r hyn a ddylai wneud gyrfa yn y gwasanaeth iechyd yn ddeniadol.
Wrth gwrs, o ran y costau, rydym ni wedi adrodd yn y Siambr hon ac yn y pwyllgor cyn hyn am yr effaith gadarnhaol ar y GIG mewn gwirionedd, o gyflwyno cap ar asiantaethau o ran cyfraddau ar y pryd, a hefyd y gwaith yr ydym ni'n ceisio ei wneud o ran locwm. Ac, a dweud y gwir, mae'r gofrestr meddygon locwm yn rhan o hynny. Rydym eisiau gwneud yn siŵr bod cymryd swydd barhaol wir yn ddeniadol, ac mae hynny’n rhan o'r gwaith yr ydym ni’n ei wneud ochr yn ochr â gwahanol weithwyr proffesiynol.
O ran cywirdeb data, rwy’n gobeithio y gwnaiff hynny helpu i lywio adolygiad AGIC, oherwydd fy mod yn ffyddiog ynghylch y ffigurau yr wyf wedi’u rhoi, oherwydd ein bod ni'n cymharu tebyg at ei debyg dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, ond fe hoffwn i fod yn siŵr bod y data’n ddigon cywir ac yn ystyried amrywiadau mewn patrymau gwaith. O ran adolygiad AGIC, nid wyf yn mynnu glynu wrth y ffigur o 136 am byth; dyna pam y ceir adolygiad. Rwy’n cydnabod y potensial i orlenwi o’n lleoedd hyfforddi. Dyna pam, fel yr wyf fi wedi’i nodi yn fy natganiad—mewn ymateb i Darren Millar hefyd—fy mod wedi penderfynu cynyddu nifer y lleoedd hyfforddi sydd ar gael, oherwydd mae’r capasiti yn y system i wneud hynny. Mae ffigur o 200 wedi cael ei gynnig, ond dydw i ddim yn credu bod llawer o dystiolaeth i ddweud mai dyna’r ffigur priodol. Derbynnir yn gyffredinol, serch hynny, bod gennym rywfaint o allu i hyfforddi mwy, sy’n egluro fy mhenderfyniad i allu gwneud hynny, ond yn bwysicach, i gael gwell dealltwriaeth o ble y gallem ac y dylem ni fod, a fydd yn bendant yn cael ei ystyried yn adolygiad AGIC, fel y dywedais—niferoedd, lleoliad ac ansawdd y profiad hyfforddiant hwnnw. Ac, wrth gwrs, byddaf yn parhau i hysbysu'r Aelodau am y cyngor a gaf ac unrhyw benderfyniadau a wnaf, neu y bydd AGIC yn eu gwneud, ynghylch capasiti a natur hyfforddi yn y dyfodol.
Nawr, ynghylch eich pwynt am y negodiadau ynghylch y contract, wrth gwrs, rwyf wedi bod yn ymwybodol iawn o lais ymarferwyr cyffredinol dros y penwythnos, yn mynegi eu barn am ein sefyllfa yn y trafodaethau. Rwy’n mynd i siarad yn ofalus, oherwydd dydw i ddim eisiau gwneud y trafodaethau hynny’n gyhoeddus, oherwydd dydw i ddim yn credu bod hynny’n briodol. Ac, fel y dywedais ar ddiwedd y gyfres o gwestiynau gan Darren Millar, mae’n amser am bwyll ac ymddiriedaeth ac ewyllys da ar bob ochr, ac mae hynny'n golygu bod rhaid i mi dderbyn rhywfaint o’r feirniadaeth sy’n hedfan o amgylch y lle, gan fod angen amser a lle ar y negodwyr i eistedd i lawr a dod i gytundeb. Mae’r llythyr diweddaru y mae meddygon teulu wedi’i gael yn rhoi ochr yr undebau llafur a’u safbwynt nhw am y negodiadau ynghylch ein sefyllfa, ac rwyf wedi bod yn negodwr i undebau llafur i roi negeseuon i bobl rwy’n eu cynrychioli, ac nid yw’r cyflogwyr bob amser wedi cytuno â’r farn, ond rydych chi’n cyrraedd diwedd trafodaeth i geisio canfod sefyllfa lle mae pawb yn credu bod cytundeb da ar eu cyfer, ac, yn hollbwysig, yn y lle hwn, cytundeb da ar gyfer y cyhoedd. Felly, ceir amrywiaeth o wahanol faterion o fewn y negodi.
Hoffwn fod yn glir, fodd bynnag, ynghylch y cynigion indemniad. Mae’r addasiad untro i ddatblygu'r cynllun indemniad a gefnogir gan y wladwriaeth yn union yr un cyfrwng ag a ddefnyddir yn Lloegr hefyd—yn union yr un cyfrwng. Ac, yn wir, yn yr addasiad sydd wedi’i gynnig, mae’n fwy na chymesur yn fy marn i; mae'n gynnig gwell na'r hyn sydd ar y bwrdd ac y cytunwyd arno yn Lloegr. Ceir rhywbeth yma ynghylch ychydig o onestrwydd yn ein sgyrsiau am hyn, ond nid yw’r sgwrs yn gyflawn. Felly, yn sicr nid wyf yn chwilio am faes newydd i anghytuno arno â’r BMA; rwy’n chwilio am bwynt lle gallwn i gyd gytuno ar gytundeb da ar gyfer ymarfer cyffredinol a mwy o fuddsoddiad mewn ymarfer cyffredinol. A dyna’r neges yr wyf yn gobeithio y gall meddygon teulu ei chlywed yn glir ac yn groyw gennyf fi, ac, yr wythnos nesaf, bydd negodwyr yn eistedd eto. Ac yn y diwedd pan fydd gennym ni gytundeb, byddaf yn fwy na pharod i roi'r newyddion diweddaraf i'r Aelodau am y cytundeb yr wyf yn obeithiol y byddwn yn ei gyrraedd yn y pen draw.