6. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am yr Ymgyrch 'Hyfforddi. Gweithio. Byw.'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:33 pm ar 2 Ebrill 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:33, 2 Ebrill 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am ei gyfres o gwestiynau a sylwadau, ac rwy’n gobeithio, gan gymryd bod gan Darren Millar wir ddiddordeb yn y sefyllfa yr ydym ynddi a lle y gallem fod, y bydd ganddo ddiddordeb mewn cywiriad a fydd yn ddefnyddiol, gobeithio, i rai o'r pwyntiau y mae wedi’u gwneud.

Fe ddechreuaf drwy ddweud—wyddoch chi, mae'n braf eich gweld chi’n cydnabod tair blynedd o gynnydd gwirioneddol o ran recriwtio meddygon teulu a hyfforddi meddygon teulu. Mae’r dewisiadau yr ydym ni wedi'u gwneud—ac mae hyn yn anhawster ledled y DU ac, a dweud y gwir, o gymharu â gwledydd eraill y DU, rydym ni’n gwneud yn well o ran cyfraddau llenwi ein meddygon teulu dros y tair blynedd diwethaf, ac mae hynny'n achos i ddathlu go iawn. Mae'r Llywodraeth, y gwasanaeth iechyd, a meddygon eu hunain yn gweithio gyda'i gilydd i ddenu pobl i mewn i'r wlad, ac mae honno’n stori o lwyddiant go iawn y dylem ni fod yn falch ohoni. Ac mae hynny'n cynnwys llenwi a gorlenwi lle bo hynny'n bosibl. Mae eich pwynt am y gogledd—y gwir yw fy mod i wedi gwneud yn siŵr, pan yr oedd pobl eisiau mynd i'r gogledd i wneud eu hyfforddiant yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, bod lleoedd ar gael iddyn nhw yn hytrach na thargedau syml ar waith ar gyfer pob un o’r cynlluniau hyfforddi hynny, ac roeddem ni’n gallu eu gorlenwi nhw pan oedd y capasiti hwnnw’n bosibl. Dyna’r pwynt ynghylch yr adolygiad, y gwnes i gyfeirio ato yn fy natganiad, y mae Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru yn ei gynnal, oherwydd eu bod nhw'n mynd i edrych ar ein sefyllfa ni o ran lleoedd hyfforddi a’r capasiti ar draws y system gyfan. Ni allwch chi wneud penderfyniad syml i or-ymestyn y system os nad oes gan y practis hyfforddi sy'n bodoli y capasiti i hyfforddi pobl yma yng Nghymru mewn gwirionedd. Felly, mae’n ymwneud â’n system gyfan, a ffordd sy'n synhwyrol ac a reolir, yn hytrach na dim ond cael ein harwain gan beth bynnag mae sylwebydd dig ac anwybodus yn ei fynnu.

Nawr, bydd gennym ni fwy o leoedd eleni hefyd, Dirprwy Lywydd, oherwydd dewis a wnes i, yr wyf wedi cyfeirio ato yn fy natganiad, ac rwy’n optimistaidd ynglŷn â'n gallu i lenwi’r lleoedd hynny. Mae'r rhan fwyaf o'r cwestiynau a’r sylwadau, wrth gwrs, yn cyfeirio at y negodiadau parhaus ynghylch y contract gyda Phwyllgor Ymarfer Meddygol Cymdeithas Feddygol Prydain Cymru, a dylwn i nodi eich bod chi wedi cyfeirio at negodi gyda Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol. Dydyn ni ddim yn negodi’r contract gyda'r coleg brenhinol oherwydd mater i’r undeb llafur yw hynny, a dyna pam yr ydym ni'n negodi gyda Phwyllgor Ymarfer Meddygol Cymdeithas Feddygol Prydain yma yng Nghymru.

Mae'r cynllun indemniad yn gam cadarnhaol ymlaen, ac mae'n gam cadarnhaol ymlaen ym mhob rhan o'r Deyrnas Unedig, gan gynnwys yma yng Nghymru, lle rydym ni wedi cyflwyno cynllun newydd a gefnogir gan y wladwriaeth oherwydd un o'r materion mawr a oedd yn bygwth dyfodol meddygfeydd teulu oedd y cynnydd mewn yswiriant indemniad, ac yn yr ychydig flynyddoedd diwethaf, cododd y premiymau hynny’n sylweddol. Felly, yr hyn a wnaethom ni drwy gyflwyno’r cynllun o 1 Ebrill—mae'n golygu na fydd y premiymau hynny’n codi flwyddyn ar ôl blwyddyn ac yn bygwth meddygfeydd teulu yma yng Nghymru. Felly, a dweud y gwir, cytunir yn gyffredinol mai dyna oedd y peth cywir i'w wneud, ac mae'n darparu cynllun a ariennir mewn modd y mae cronfa risg Cymru’n cydnabod hefyd, sy’n rhoi meddygon teulu ar yr un lefel â'u cydweithwyr ym maes gofal eilaidd, ac mae hynny'n cael ei gydnabod yn gyffredinol.

Rydym ni’n dal i negodi gyda'r BMA am bob agwedd ar y contract, ond dylwn i nodi cwpl o ffeithiau am ein sefyllfa: (a) nid yw'r negodiadau wedi’u cwblhau, (b) mae’r cynigion yn dilyn yr un egwyddorion â'r rhai y cytunwyd arnynt yn Lloegr—mae’r syniad bod dull gweithredu hollol wahanol yn Lloegr yn gwbl anghywir, ac, yn wir, fel rydym ni’n ei wybod, rydym wedi gwneud cynnig mwy hael yma yng Nghymru o gymharu â Lloegr. Nawr, dyna ein sefyllfa, ond mae'n gwbl briodol i ochr yr undebau llafur ddweud yn ystod y negodiadau nad ydyn nhw wedi cytuno â’r cynnig presennol sydd ar y bwrdd. Dyna’r holl bwynt: mae'n broses negodi. Ond byddwn i’n dweud nad dim ond y ffaith ein bod ni yn y blynyddoedd diwethaf wedi cyflwyno cynnig sy’n gyson yn fwy hael yng nghontract meddygon teulu yng Nghymru—a ddylai roi hyder i Aelodau yma o bob plaid, yn ogystal â meddygon teulu—ond y ffaith y byddwn ni’n eistedd eto gyda Chymdeithas Feddygol Prydain yr wythnos nesaf i fynd drwy’r negodi hwn, a'r unig reswm pam nad ydym ni'n eistedd yr wythnos hon yw’r diffyg lle yn nyddiaduron pobl ar y pwyllgor negodi. Nawr, mater i Gymdeithas Feddygol Prydain yw hwnnw. Rwy’n fodlon y byddwn ni’n eistedd eto, ac rwy’n ffyddiog y byddwn ni’n taro bargen y bydd meddygon teulu, wrth edrych arni a’i chymharu â'u cydweithwyr dros y ffin, yn sylweddoli bod gwell bargen ar gael yma yng Nghymru. Mae hon yn foment i bwyllo, cael ymddiriedaeth ac ewyllys da rhwng partneriaid i ganfod y ffordd ymlaen, ac rwy’n edrych ymlaen at adrodd yn ôl am y trafodaethau hynny i'r Siambr maes o law.

Ond rwy’n sicr yn disgwyl y gallwn barhau i wneud cynnydd i ddadrisgio dyfodol meddygfeydd teulu, i leihau costau yswiriant gyda’r cynnig indemniad yr ydym wedi ei wneud a’i roi ar waith, i wneud cynnydd o ran yr heriau sefydlog olaf i feddygon teulu, i wella mynediad, sy'n fater allweddol i’r cyhoedd, ac i barhau i fuddsoddi mewn meddygfeydd teulu. Ac rwy’n credu y bydd y cyhoedd yn croesawu’r neges honno, ac yn gobeithio ar ddiwedd y negodiadau hyn y gallwn ni i gyd fyfyrio ynghylch lle yr ydym ni wedi cyrraedd a chydnabod bod gan feddygfeydd teulu Lywodraeth sy’n bendant ar eu hochr nhw yma yng Nghymru.