6. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am yr Ymgyrch 'Hyfforddi. Gweithio. Byw.'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:59 pm ar 2 Ebrill 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Caroline Jones Caroline Jones UKIP 4:59, 2 Ebrill 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Diolch am eich datganiad, Gweinidog. Rydym dair blynedd i mewn i’r ymgyrch recriwtio, ac, er fy mod i’n cydnabod ac yn croesawu’r cynnydd rydym ni’n ei wneud, mae gennym brinder meddygon a nyrsys o hyd. Rwy’n cydnabod nad yw'r broblem yn unigryw i Gymru. Yr wythnos diwethaf, lansiodd y King's Fund, Ymddiriedolaeth Nuffield a’r Sefydliad Iechyd adroddiad ar y cyd yn rhybuddio bod y GIG yn Lloegr yn methu â hyfforddi digon o feddygon teulu a nyrsys i fodloni'r galw ac mae'r sefyllfa’n argyfyngus. Roeddent yn rhybuddio y byddai’r GIG yn Lloegr yn brin o 70,000 o nyrsys a 7,000 o feddygon teulu yn y pum mlynedd nesaf. Felly, Gweinidog, a gaf fi ofyn pa asesiad rydych chi wedi’i wneud o sut y bydd hyn yn effeithio ar allu Cymru i recriwtio digon o feddygon teulu a nyrsys dros y pum mlynedd nesaf?

Hyd yn oed os ydych chi’n bodloni eich targedau recriwtio, mae llawer o'r colegau brenhinol a’r cyrff sy'n cynrychioli meddygon a nyrsys yn rhybuddio y bydd hynny’n annigonol. Felly, pa drafodaethau rydych chi wedi’u cael gyda Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol, y Coleg Nyrsio Brenhinol a Chymdeithas Feddygol Prydain ynghylch sicrhau lefelau staffio diogel yn y GIG yng Nghymru dros y degawd nesaf? Cofiwch fod llawer o nyrsys yn gweld gwaith asiantaeth yn hynod o broffidiol, a dywedodd un wrthyf fi ei bod hi’n gallu ennill wythnos o gyflog mewn 2.5 diwrnod. Mae llawer o feddygon teulu’n troi at waith rhan-amser, rhai oherwydd straen gweithio'n llawn-amser fel meddyg teulu ac eraill oherwydd ymrwymiadau teuluol.

Gweinidog, yn ôl ceisiadau rhyddid gwybodaeth gan bwyllgor meddygol lleol y gogledd, roedd hanner yr holl ymgeiswyr cymwys yn cael eu troi ymaith. A allwch chi gadarnhau bod hyn yn wir, ac os yw, sut y gellir cyfiawnhau hyn o ystyried y prinderau aruthrol rydym ni’n eu hwynebu nid yn unig yn y gogledd, ond ledled y genedl?

Mae’r cynnydd yn nifer y meddygfeydd teulu sydd wedi cau yn ystod y blynyddoedd diwethaf yn destun pryder. Y llynedd roedd rhaid i bron i 50,000 o gleifion ddod o hyd i feddygon teulu newydd ar ôl i’w meddygfa gau. Rhybuddiodd cadeirydd pwyllgor ymarferwyr cyffredinol Cymru fod meddygfeydd teulu yng Nghymru wir ar y dibyn, a meddygfeydd sy'n gwasanaethu tuag un o bob 10 o bobl yn y wlad mewn perygl o gau. Gweinidog, pa asesiad rydych chi wedi’i wneud ar y risg o gau meddygfeydd yn ystod y 12 mis nesaf a beth ydych chi’n ei wneud i liniaru'r risgiau hynny?

Yn olaf, Gweinidog, a allwch chi amlinellu’r camau ychwanegol rydych chi’n eu cymryd i recriwtio digon o feddygon a nyrsys sy'n siarad Cymraeg i sicrhau, ym mha bynnag ran o Gymru rydych chi’n byw, y gallwch chi gael gwasanaethau drwy gyfrwng y Gymraeg? Nid dim ond mater o ddewis yw darparu gwasanaethau yn y Gymraeg, mae'n hanfodol i rai pobl, yn enwedig rhai sy'n dioddef o ddementia. Diolch yn fawr.