7. Dadl Plaid Cymru: Hawliau Gweithwyr

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 1 Mai 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 5:07, 1 Mai 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n ddiolchgar iawn am y cyfle i gymryd rhan yn y digwyddiad pwysig hwn, y ddadl bwysig hon. Mae'n wych i ni gyd fel Senedd allu dathlu Diwrnod Rhyngwladol y Gweithwyr, a gwnawn hyn, wrth gwrs, yng nghyd-destun datganiad teimladwy iawn gan Mick Antoniw, a chofio mai dydd Sul oedd y Diwrnod Rhyngwladol i Gofio Gweithwyr.

Nawr, cawsom ein hatgoffa gan Mick o thema'r diwrnod hwnnw, sef cofio'r meirw ac ymladd dros y byw. Ac rwyf am ganolbwyntio ar fy siom ynglŷn â'r ffordd y mae'r Llywodraeth wedi dewis diwygio'r cynnig hwn mewn perthynas â chontractau dim oriau. Nid yw'r rhan fwyaf o bobl ar gontractau dim oriau eisiau bod ar gontractau dim oriau, ac rwyf am roi ychydig ffeithiau o ymchwil a gyhoeddwyd ym mis Chwefror eleni gan Gyngres yr Undebau Llafur. Mae pobl ar gontractau dim oriau fwy na dwywaith mor debygol o fod yn gweithio sifftiau nos, a chânt eu talu traean yn llai yr awr ar gyfartaledd na gweithwyr eraill. Y cyflog canolrifol fesul awr cyn treth i rywun ar gontract dim oriau oedd £7.70, o'i gymharu â £11.80 i weithwyr eraill. Unwaith eto, mae 23 y cant o gontractau dim oriau yn cynnwys gwaith nos gorfodol.

Nawr, y peth am gontract dim oriau, yn hytrach na pherthynas weithio hyblyg, yw bod yr holl bŵer yn nwylo'r cyflogwr. Sut y mae disgwyl i bobl fyw pan na wyddant o'r naill wythnos i'r llall faint o oriau y maent yn mynd i weithio? Mae gweithio hyblyg yn gweithio i rai pobl, ond nid gweithio hyblyg yw contract dim oriau, ac rydym wedi mynd i'r arfer—ac mae arnaf ofn i ni weld hyn braidd gyda Russell George—o ddefnyddio'r rhain yn gyfnewidiol. Ac nid yr un peth ydyw. Mae contractau hyblyg yn rhoi'r un pŵer i'r gweithiwr ac i'r cyflogwr; gyda chontractau dim oriau, mae'r holl bŵer yn nwylo'r cyflogwr, ac nid yw hynny'n deg.

Felly, mae ein cynnig gwreiddiol yn dweud hyn—mae cymal 4

'Yn galw ar Lywodraeth Cymru i wahardd y defnydd o gontractau dim oriau ym mhob un o wasanaethau datganoledig cyhoeddus Cymru a chadwyni cyflenwi cysylltiedig'.

Mae'r gwelliant yn dweud ei fod

'Yn croesawu'r camau a ddatblygwyd drwy bartneriaeth gymdeithasol gan Lywodraeth Cymru i ddileu contractau dim oriau ecsbloetiol yng Nghymru a'r gwaith a wnaed drwy'r Cod Ymarfer'.

Wel, mae hynny'n awgrymu bod y fath beth â chontract dim oriau nad yw'n ecsbloetiol yn bodoli, ac nid oes neb ar y meinciau hyn yn credu bod hynny'n wir. Mae contractau dim oriau yn fewnforion Americanaidd annifyr na ddylem eu cael yma yn unrhyw un o wledydd yr ynysoedd hyn, ac yn sicr nid yma yng Nghymru. [Torri ar draws.] Mae'n flin iawn gennyf, ni welais. Mick.