Part of the debate – Senedd Cymru am 4:51 pm ar 14 Mai 2019.
Diolch ichi am eich datganiad, Dirprwy Weinidog. Yr hyn sy'n glir i mi, yng nghyd-destun yr argyfwng hinsawdd sydd wedi'i ddatgan erbyn hyn, yw bod hyn yn fusnes i bawb. Ni allwch wneud hynny ar eich pen eich hun, ac rwyf yn croesawu'r ffaith eich bod yn mynd i gynnig hyfforddiant i swyddogion mewn awdurdodau lleol sy'n mynd i ymgymryd â'r swyddogaeth newydd hon. Ymddengys i mi mai yn yr adran gynllunio y dylai'r man cychwyn fod i sicrhau nad ydym yn caniatáu datblygiadau newydd gyda thai nac, yn wir, ddatblygiadau busnes, oni bai ein bod yn sicrhau'r cynlluniau teithio llesol i gyd-fynd â nhw. Ond, yn amlwg, daw'r rhan fwyaf o'r heriau o ôl-ffitio teithio llesol i'r strydlun sydd gennym eisoes.
Felly, yn amlwg, y datganiad pwysicaf yr wythnos diwethaf oedd datganiad y Prif Weinidog am y terfyn cyflymder diofyn o 20 milltir ar gyfer pob ardal, ac ni all ddod yn ddigon buan yn fy etholaeth i. Yn anffodus mae llawer gormod o fodurwyr yn credu bod ffyrdd ar gyfer goryrru. Mewn ardal drefol, mae hynny'n gwbl annerbyniol.
Rwyf hefyd yn croesawu'r ffaith eich bod yn canolbwyntio ar bobl sydd ddim yn cerdded nac yn beicio oherwydd, yn amlwg, mae'n rhaid inni gael y newid diwylliannol hwnnw, a chanolbwyntio ar y teithiau hyn i'r gwaith, yr ysgol a'r siopau y mae pobl yn eu gwneud bob dydd. Felly, o ran ymgysylltu â'r holl randdeiliaid eraill, tybed sut yr ydym yn mynd i ymgysylltu ag ysgolion a sicrhau bod gan bob ysgol gynllun teithio llesol. Yn amlwg, bydd yn wahanol iawn mewn ardal wledig i ardal drefol. Ond os nad ydym yn cefnogi teuluoedd i ddeall bod llwybrau teithio llesol ar gael ar gyfer dod â'u plant i'r ysgol yn fwy diogel yn hytrach na'u gorfodi i deithio mewn car, sy'n amlwg yn llawer mwy peryglus, wyddoch chi, gall fod yn anodd i bobl nad ydynt yn feicwyr eu hunain wybod lle mae'r llwybrau. Felly, hoffwn wybod—rwy'n siŵr nad ydych chi o reidrwydd yn gwybod eich hun—faint o ysgolion yng Nghymru sydd â chynllun teithio ymarferol, a beth yw'r targed yr ydym yn mynd i'w bennu ar gyfer cyflawni cynllun teithio llesol ar gyfer y mwyafrif helaeth o ysgolion.
Yn yr un modd, mae angen inni wneud yn siŵr bod busnesau'n ymwneud â sicrhau y gall eu staff gyrraedd ar feic neu drwy—. Dydyn nhw ddim yn mynd i ddod â'u beiciau oni bai bod rhywle diogel iddyn nhw eu parcio, oherwydd fel arall efallai na fyddan nhw yno pan fydd angen iddyn nhw fynd adref. Yn yr un modd, yn amlwg, mae gan blant sy'n byw tair milltir i ffwrdd o'u hysgol yr hawl i deithio ar fysiau am ddim. Pa ystyriaeth sydd wedi'i rhoi mewn ardaloedd lle mae trafnidiaeth gyhoeddus, fel Caerdydd, i sicrhau bod plant yn cael tocynnau bws am ddim i deithio ar drafnidiaeth gyhoeddus, yn hytrach na'r bysiau arbenigol hyn na all neb arall eu defnyddio? Mae'n ymddangos i mi y gallai fod yna ffordd o gynyddu nifer y bysiau sydd ar gael i bawb yn raddol.
Yn olaf, tybiaf mai un o'm prif gwynion i yw y dylid newid y diwylliant sy'n annog rhieni plant ysgolion uwchradd i gasglu eu plant o'r ysgol. Gallaf weld rhesi hir ohonyn nhw yn yr ysgol lle rydw i'n llywodraethwr, ac ni allaf ddeall pam na fyddai unrhyw riant eisiau rhoi'r cyfle a'r rhyddid i'w plentyn wneud ei ffordd ei hun adref, oni bai ei fod yn mynd ar ryw daith arbennig sy'n mynnu eu bod yn cael eu casglu o'r ysgol.