Part of the debate – Senedd Cymru am 4:04 pm ar 15 Mai 2019.
Diolch, Lywydd. Mae Coeliac UK yn nodi ei wythnos ymwybyddiaeth flynyddol yr wythnos hon. Mae'r clefyd seliag yn gyflwr awtoimiwn gydol oes difrifol a achosir gan adwaith i glwten mewn gwenith, barlys a rhyg. Rhaid i bobl sy'n cael diagnosis o'r cyflwr ymatal rhag bwyta glwten am weddill eu hoes os ydynt am osgoi cymhlethdodau difrifol iawn, ac eto, er yr amcangyfrifir bod gan un o bob 100 o bobl glefyd seliag, o'r rhain 30 y cant yn unig sy'n cael diagnosis ar hyn o bryd, sy'n golygu bod bron 22,000 o bobl yng Nghymru â chlefyd seliag ond heb gael diagnosis ohono. Yr amser cyfartalog y mae'n ei gymryd i rywun gael diagnosis yw 13 mlynedd ar ôl i'r symptomau ddechrau, ac erbyn hynny efallai eu bod eisoes yn dioddef o gymhlethdodau ychwanegol a achosir gan y clefyd. Gyda 3 y cant yn unig o oedolion yn ymwybodol fod symptomau syndrom coluddyn llidus hefyd yn symptomau cyffredin o glefyd seliag, mae Coeliac UK yn galw am fwy o ymwybyddiaeth o ba mor debyg yw'r symptomau ac yn annog unrhyw un sydd â syndrom coluddyn llidus i ofyn i'w meddyg teulu am brawf gwaed ar gyfer clefyd seliag os nad ydynt eisoes wedi cael un. Mae'r prawf gwaed, a wneir mewn gofal sylfaenol, yn syml ac yn rhad, ond eto ceir miloedd o bobl nad ydynt yn cael y profion angenrheidiol. Fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar glefyd seliag, hoffwn wahodd yr Aelodau i ymuno â mi i godi ymwybyddiaeth o'r cyflwr difrifol hwn, ac os oes gennych chi neu rywun o'ch cydnabod symptomau parhaus megis stumog chwyddedig, dolur rhydd neu rwymedd ac os ydych wedi cael diagnosis o syndrom coluddyn llidus ond heb gael profion clefyd seliag, ystyriwch y posibilrwydd y gallai fod yn glefyd seliag. Diolch yn fawr.