Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Wel, wythnos ac ychydig yn ôl, mi wnaeth y Senedd yma bleidleisio i ddatgan argyfwng hinsawdd—cam symbolaidd pwysig. Plaid Cymru oedd wedi cyflwyno’r cynnig, ac, ar drothwy hynny, mi wnaeth y Llywodraeth ddatgan eu bod nhw’n barod i wneud y datganiad. Mi oedd o’n ddatganiad symbolaidd pwysig iawn, a dwi’n edrych ymlaen at drafod hynny efo ymgyrchwyr amgylcheddol yn fy hen ysgol, Ysgol David Hughes, yfory.

Ond, tra bod y symbolaeth yn arwyddocaol, yn ein parodrwydd i weithredu mai mesur ein difrifoldeb ni ynglŷn â mynd i’r afael â’r argyfwng yna. Yma yn y Siambr brynhawn ddoe, mi oedden ni’n gwrando ar ddatganiad gan y Dirprwy Weinidog dros yr Economi a Thrafnidiaeth ar deithio llesol. Mae’r term Cymraeg yn well na’r term Saesneg, a dweud y gwir: 'active travel' ydy o’n Saesneg. Mae ‘llesol’ yn Gymraeg yn golygu 'beneficial', a, drwy’r Ddeddf yna, beth dŷn ni’n ei wneud ydy gofyn i bobl wneud dewisiadau teithio sy’n fwy llesol iddyn nhw eu hunain—o ran eu hiechyd, ie, ond hefyd dŷn ni’n sôn am fod yn llesol i’r amgylchedd. 

Mi roddodd y Gweinidog ystadegyn inni ddoe: mae 13 y cant o allyriadau newid hinsawdd yng Nghymru, meddai fo, yn dod o drafnidiaeth, ac maen nhw i gyd, bron, yn dod o’r car preifat efo’i beiriannau petrol neu ddisel. Ddoe, mi gafon ni drafodaeth ar sut i helpu pobl i ddewis teithio dan eu stêm eu hunain—ar droed neu ar gefn beic—dyna ichi un ffordd o daclo allyriadau. Yn fwy arwyddocaol wedyn mai annog pobl i ddefnyddio trafnidiaeth dorfol, trafnidiaeth gyhoeddus, cael allan o’u ceir, dewis opsiynau teithio torfol sy’n garedicach i’r amgylchedd. Dwi’n cytuno 100 y cant efo hynny; mae’n rhaid buddsoddi mewn creu rhwydweithiau a systemau teithio cyhoeddus deniadol, effeithiol, glân, sy’n gallu gyrru’r math yna o newid yn y ffordd dŷn ni’n symud o A i B. Mi allwn ni hefyd drafod ffyrdd o atal mwy o siwrneiau A i B fel bod pobl yn gweithio ym mhwynt A ac yn byw yno, yn hytrach na gorfod mynd i bwynt B o gwbl.

Ond, yng nghanol y cyfan, mae’r car preifat yn dal yn mynd i fod yn nodwedd bwysig o’n tirwedd trafnidiaeth ni am sbel. Mi fydd yna newid. Mi fydd yna fwy o rannu ceir, gobeithio; mi ddaw awtomeiddio, lle bydd ceir yn cyrraedd heb yrrwr ynddyn nhw. Ond mi fydd yna, am rai blynyddoedd dwi’n siŵr, geir ar ein ffyrdd ni. Ac nid dim ond ceir, wrth gwrs; mi fydd yna faniau, lorïau nwyddau ac mi fydd yna gerbydau trwm yn cynnal a chadw ein gwasanaethau cyhoeddus ac yn y blaen. Felly, mae’n rhaid eu gwneud nhw’n lanach. Y tu allan i’r Senedd yma’n gynharach heddiw, mi roedd hi’n braf croesawu cwmnïau Audi, BMW, Hyundai, Kia, Nissan a Renault i ddangos eu cerbydau trydan diweddaraf nhw. Mae’r dechnoleg yn symud ymlaen yn gyflym. Ceir llwyr drydanol yn gallu teithio ymhellach—200 milltir a mwy ar un gwefriad; 300 a mwy, rhai, a gwefru’n digwydd yn gyflymach. Ond, mae yna gamau brys sydd angen eu cymryd er mwyn normaleiddio cerbydau allyriadau isel iawn.

Yn gynharach heddiw hefyd, mi wnes i gyhoeddi adroddiad a oedd yn dilyn ymweliad gen i i’r Alban yn amlinellu'r gwersi y gallwn ni ddysgu o’r Alban ar gyfer dyfodol ceir trydan yng Nghymru. Mi ges i gyflwyno copi i Gadeirydd pwyllgor yr economi, Russell George, a dwi’n ddiolchgar i’r pwyllgor hwnnw am gynnal ymchwiliad yn y maes hwn. Dwi’n gobeithio bydd fy adroddiad i’n rhywfaint o ddefnydd i’r pwyllgor. Ond, efallai mai’r prif beth ddysgais i o’r Alban oedd bod angen ffocws clir a strategaeth benodol. Mae angen penderfynoldeb i yrru’r strategaeth honno’n ei blaen, i gyflwyno llawer mwy o bwyntiau gwefru a sicrhau bod y rheini’n gweithio, i gasglu data ar eu defnydd nhw, ac yn y blaen, ac i gyflwyno mwy o incentives mewn gwahanol sectorau—tacsis, er enghraifft—i feddwl sut mae plethu defnydd o geir trydan efo trafnidiaeth gyhoeddus neu deithio llesol yn ein dinasoedd ni.