A gaf i ddiolch i'r Prif Weinidog am ei ddatganiad y prynhawn yma? Fel yr ydym ni ar yr ochr hon i'r Siambr wedi ei ddweud ers llawer blwyddyn, mae'r tagfeydd hyn ar yr M4 yn tagu economi Cymru. Rydym wedi gweld cynnydd o 10 y cant yn llif y traffig o ganlyniad i ddiddymu'r tollau ar bont Hafren, diolch i Lywodraeth y DU, ac felly mae angen datrysiad nawr yn fwy nag erioed. Gwyddom fod £31 miliwn yn cael ei golli gan fodurwyr yn unig ar y darn hwnnw o ffordd yn flynyddol. Nawr, mae pobl wedi bod yn sôn am yr angen am ddatrysiad i'r M4 ers degawdau, ac nid ydym wedi symud ymlaen o gwbl. Mewn gwirionedd, soniwyd gyntaf am ddatrysiad gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru ar y pryd, William Hague, ar ddiwedd y 1990au ac, yn amlwg, dylai'r broblem hon fod wedi cael ei datrys 15 mlynedd o bosib yn defnyddio cyni fel rheswm dros wrthod y prosiect hwn. Yn amlwg, mae un Llywodraeth Lafur ar ôl y llall yng Nghymru wedi methu â mynd i'r afael â'r mater hwn. Mae angen llai o'ch tin-droi chi a mwy o weithredu i ddatrys yr heriau sy'n wynebu'r Gymru gyfoes, a'r hyn a welsom ni heddiw oedd mwy o din-droi a gohirio datrysiad.

Nawr, heddiw, Prif Weinidog, rydych chi'n dweud nad yw'r prosiect hwn bellach yn fforddiadwy. Er hynny, fe wnaethoch chi ysgrifennu at Brif Ysgrifennydd y Trysorlys y llynedd yn rhinwedd eich swydd fel Gweinidog cyllid ar y pryd yn gofyn am fwy o arian i gyflawni'r cynllun hwn. Yn y llythyr roedd hi'n amlwg eich bod yn credu bryd hynny fod modd cyflawni'r cynllun hwn, oherwydd dyma fe'r llythyr a dyma'r hyn a wnaethoch chi ei ddweud, ac rwy'n dyfynnu:

Byddaf i'n gofyn am gynnydd yn nherfynau benthyca blynyddol a chyfanredol Llywodraeth Cymru wrth inni symud tuag at yr Adolygiad o Wariant nesaf er mwyn i ni allu cyflawni ein blaenoriaethau buddsoddi ar gyfer Cymru, gan gynnwys prosiect yr M4.

Felly, beth sydd wedi newid erbyn hyn, Prif Weinidog, ac a ydych chi'n derbyn bod pobl Casnewydd wedi cael eu bradychu? Oherwydd yn ystod isetholiad Gorllewin Casnewydd, roeddech chi allan yn ymgyrchu gydag ymgeisydd, sef yr AS nawr, a oedd yn addo cwblhau ffordd liniaru'r M4.

Prif Weinidog, rydych chi wedi cyhoeddi'r bore 'ma adroddiad yr arolygydd i ni'r Aelodau gael craffu arno. Eto i gyd, rydych chi wedi cael misoedd i ystyried hyn. Mae hwn wedi bod ar eich desg ers dechrau'r flwyddyn. Pam ar y ddaear na wnaethoch chi gyhoeddi'r adroddiad hwn yn gynharach fel y gallai rhanddeiliaid a'r cyhoedd mewn gwirionedd graffu ar argymhellion yr arolygydd? Rydych chi wedi cael chwe mis i edrych ar yr adroddiad hwn. Ni chawsom ni na'r cyhoedd yng Nghymru ond ychydig oriau i edrych arno. Fe ddylid fod wedi cyhoeddi'r adroddiad hwn amser maith yn ôl, a dim ond enghraifft arall yw hon o'ch Llywodraeth chi yn methu â bod yn agored a thryloyw gyda phobl Cymru.

Gadewch i mi eich atgoffa chi, Prif Weinidog, yr hyn y mae'r adroddiad hwn yn ei ddweud wrthym. Mae'n dweud bod yr arolygydd yn edrych ar gynnig eich Llywodraeth chi eich hun. Roeddech chi'n rhan o'r Cabinet a gytunodd i gostio'r ymchwiliad arbennig hwn. A ydych chi'n credu nawr felly bod y £44 miliwn a gafodd ei wario ar y prosiect hwn wedi bod yn werth chweil? Chi oedd y Gweinidog cyllid a roddodd sêl ei fendith ar hyn, ac mae'n gwbl glir i mi fod degau o filiynau o bunnoedd bellach wedi cael eu gwastraffu ar y cynllun arbennig hwn.

Prif Weinidog, fe gawsom ni ein sicrhau gan gyn-arweinydd y tŷ ym mis Rhagfyr y llynedd y byddem ni'r Aelodau yn cael pleidlais rwymol ar y mater pwysig iawn hwn. Gan eich bod eisoes wedi gwneud y penderfyniad, mae'n ymddangos erbyn hyn na fydd pleidlais yn digwydd, ac felly a wnewch chi ymddiheuro nawr i'r Siambr hon ar ran eich Llywodraeth chi am dorri'r addewid arbennig hon?

Rydych chi wedi egluro yn eich datganiad y prynhawn yma eich bod unwaith eto yn dymuno gohirio'r penderfyniad hwn drwy geisio sefydlu comisiwn i edrych ar atebion amgen. Rydych chi'n dweud y bydd Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth yn gwneud cyhoeddiadau pellach cyn bo hir. A allwch chi felly roi syniad inni pa bryd fydd y Gweinidog yn gwneud y cyhoeddiadau pellach hyn? Pa amserlenni y byddwch yn eu pennu i'r Comisiwn ar gyfer adrodd ar eu canfyddiadau?

Yn eich datganiad rydych chi'n dweud wrthym hefyd y bydd y Gweinidog yn gweithredu cyfres o ymyriadau sydd i'w hanelu ar fyrder i liniaru tagfeydd ar yr M4 yn y cyfnod cyfamserol. Ond mae'n rhaid i mi ddweud wrthych chi, Prif Weinidog, mai atebion dros dro yn unig yw'r rhain. Yr hyn y mae pobl yn awyddus i'w weld yw ateb priodol i'r broblem enfawr hon. Ym maniffesto etholiad Plaid Lafur Cymru yn 2016, roedd ymrwymiad yn y ddogfen honno i gael ffordd liniaru i'r M4. O ystyried sefydlu'r comisiwn hwn, a ydych chi felly'n derbyn na fyddwch yn cyflawni'r addewid honno mwyach yn y pumed Cynulliad hwn? Ac yn olaf, Prif Weinidog, bydd busnesau, cymudwyr a thrigolion yn y De yn siomedig iawn heddiw oherwydd penderfyniad eich Llywodraeth chi ac, yn anffodus, bydd y dagfa ar economi Cymru yn amlwg yn parhau.