4. Datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Brexit

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:28 pm ar 4 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 4:28, 4 Mehefin 2019

Rwy'n falch o groesawu'r ffaith bod Llywodraeth Cymru wedi newid eich polisi. Dyw e ddim yn reaffirmation, fel yr oedd y Prif Weinidog yn ei ddweud yn gynharach, mae yn newid polisi ar yr angen i gynnal refferendwm er mwyn rhoi'r penderfyniad terfynol am ein perthynas â'r Undeb Ewropeaidd yn nwylo'r bobl. Dwi ddim yn sicr faint o weithiau rydym wedi trafod y mater yn y Siambr hon gyda'r Llywodraeth yn mynnu bod Brexit synhwyrol yn parhau i fod yn bosib, ond o leiaf nawr, diolch i ganlyniad yr etholiad Ewropeaidd, efallai, rydych wedi dod i'r casgliad y daeth Plaid Cymru iddo amser maith yn ôl, sef mai refferendwm yw'r unig fodd o ddatgloi'r cwlwm Brexit. 

Rwy'n cytuno â'r hyn rydych wedi ei ddweud ynghylch pa mor briodol ac adeiladol oedd cyhoeddi 'Diogelu Dyfodol Cymru' yn 2017, a hoffwn roi teyrnged i waith ardderchog fy rhagflaenydd, Steffan Lewis, wrth ei lunio ar y cyd gyda'ch Llywodraeth. Ond daeth hi'n amlwg yn fuan iawn i ni nad oedd modd rhesymu gyda'r Llywodraeth Brydeinig, oedd yn gwrthod yn lân â gwrando ar lais Cymru. Felly, doedd dim dewis wedyn ond ceisio am bleidlais gyhoeddus. Hoffwn ofyn felly: yn sgil eich tro pedol, pa gamau gweithredol y bydd eich Llywodraeth yn eu cymryd nawr er mwyn gwireddu'r amcan hwn? Pa gamau byddwch chi'n eu cymryd er mwyn rhoi'r trefniadau mewn lle er mwyn cynnal refferendwm? Sut y byddwch yn mynd ati i ymgyrchu er mwyn sicrhau refferendwm ac yna ei ennill ar yr ochr 'aros', a pha bwysau y byddwch yn ei roi ar y Blaid Lafur ganolog, sydd yn parhau i wrthod datgan polisi clir?

Yn amlwg, dim ond un cam o'r darlun yw'r refferendwm ei hun. Mae gwaith mawr angen ei wneud er mwyn dod â chymdeithas yn ôl ynghyd er mwyn dechrau ailintegreiddio ein cymunedau a lleddfu'r rhaniadau sydd wedi datblygu dros y blynyddoedd diwethaf. Pa gynlluniau sydd gennych mewn cysylltiad â hyn?

Hoffwn ofyn yn ogystal am fanylion ynghylch y broses o sut wnaeth y Llywodraeth newid y polisi. Pryd gafodd y penderfyniad ei wneud yn union? Ai cyn pleidlais yr etholiad, cyn i ganlyniadau'r etholiad gael eu cyhoeddi neu wedyn? Beth oedd y broses oedd yn cael ei dilyn? Rwy'n gofyn er budd tryloywder i geisio deall sut mae'r Llywodraeth yn gwneud penderfyniadau mawr fel hyn.

Yn olaf, rwyf eisiau gofyn i chi am eglurder ynglŷn â rhywbeth wnaethoch chi ddweud yn y cyfarfod o'r pwyllgor materion allanol ddoe. Wrth drafod yr anghytundeb rhwng eich Llywodraeth chi a Llywodraeth Prydain ar state aid, fe ddywedoch, ac rwy'n dyfynnu,