Part of the debate – Senedd Cymru am 4:49 pm ar 4 Mehefin 2019.
Hoffwn ddiolch i'r Aelod am y cwestiynau hynny. O ran paratoadau, roeddwn yn meddwl ein bod wedi cael dechrau da, nes iddo ofyn i mi a oeddwn yn marcio fy ngwaith cartref fy hun. I fod yn glir, mae'r hyn yr ydym yn ei wneud yn gwbl addas a phriodol i Lywodraeth yn y sefyllfa hon. Felly, mae Swyddfa Archwilio Cymru wedi rhoi'r adroddiad y mae'n ymwybodol ohono ac y mae'r Aelodau i gyd yn gwybod amdano, ond, fel y bûm yn glir iawn yn ei gylch, rydym ni wedi cynnal ymarfer ar wahân i ganfod a ydym ni'n fodlon â'r hyn yr ydym ni wedi ei wneud, a dyna oedd cynnwys fy natganiad. Mae Llywodraeth y DU, yn gwbl briodol, yn gwneud ei hymarfer ei hun. Mae'n amserlen sydd ychydig yn hwy na'n hamserlen ni, a byddwn yn dwyn hynny i gyd at ei gilydd, sef yr union beth y dylem fod yn ei wneud fel Llywodraeth gyfrifol, felly nid ymddiheuraf am hynny. Mae'r dyfarniadau yn yr araith hon yn adlewyrchu fy nealltwriaeth o'r sefyllfa yr ydym ni ynddi heddiw, ond byddaf yn darparu rhagor o wybodaeth maes o law i'r Siambr ynglŷn â hynny.
Mae'n sôn am barchu'r refferendwm. Gadewch i ni fod yn gwbl glir: rydym ni wedi ceisio gwneud hynny. Rydym ni wedi treulio'r tair blynedd diwethaf yn ceisio gwneud hynny, ac rwyf wedi ei gwneud hi'n glir iawn heddiw ein bod yn teimlo nad yw rhyw fath o Brexit nad yw'n ddinistriol i Gymru, ond sy'n cydnabod y refferendwm hwnnw—. Rydym ni wedi cyrraedd pen y daith gyda'r trafodaethau hynny. Ac mae'n eistedd yn y fan yna—. Mae'n lladmerydd Brexit heb gytundeb, er mwyn y nefoedd: Brexit sydd heb fandad o gwbl. Ni wyntyllwyd dim o hynny yn ymgyrch y refferendwm yn 2016. Cawsom wybod i'r gwrthwyneb yn llwyr: y byddai cael cytundeb y peth hawsaf yn y byd, ac yn sicr mae hynny wedi'i wyrdroi'n weledigaeth bod hynny'n gymeradwyaeth i Brexit heb gytundeb. Y methiant i gyflwyno unrhyw ddewis arall yw'r union reswm pam ein bod yn argymell refferendwm ar hyn o bryd oherwydd ein bod yn gwybod bod Brexit heb gytundeb mor drychinebus i Gymru.
Yn y cwestiwn a ofynnodd i'r Prif Weinidog yn gynharach, roedd yn sôn am gyflogau isel yng Nghymru. Byddai'r Brexit heb gytundeb y mae'n ei argymell yn arwain at £2,000 yn llai o incwm i bobl yng Nghymru. Mae'n debyg nad yw hynny'n fawr iawn i ddyn sydd ganddo fodd fel yntau, ond y bobl y bu'n taflu llwch i'w llygaid ers—. [Torri ar draws.] Yn sicr, nid yw'r math hwnnw o Brexit y mae'n ei gymell o fudd i Gymru, ac os cawn y math hwnnw o Brexit yn y pen draw, mae angen i bobl gofio pwy oedd yn eiriol dros y math hwnnw o Brexit.
O ran y tybiaethau cynllunio, mae risg gynyddol, sylweddol iawn o adael heb gytundeb, a dyna'r sail yr ydym ni'n dyrannu ein hadnoddau arni ac yn gwneud y paratoadau yr ydym yn eu gwneud. Mae arnaf ofn dweud bod awgrym o ddifaterwch, mae arnaf ofn, yng nghwestiwn yr Aelod. Oeddem, fe roeddem yn gweithio tuag at 29 Mawrth; oeddem, roeddem yn gweithio tuag at 12 Ebrill; a nawr rydym ni'n gweithio tuag at 31 Hydref. Nid ydym ni eisiau bod yn y sefyllfa hon, ond rydym ni'n gwneud y tybiaethau cynllunio gorau yn seiliedig ar yr amgylchiadau yr ydym ni'n cael ein hunain ynddyn nhw. A byddai'n dda, rwy'n credu, pe byddai'n cydnabod y gwaith sydd wedi'i wneud yn y Llywodraeth i baratoi'n ddigonol ac yn briodol, a chydnabod bod y penderfyniadau yr ydym ni'n eu gwneud yn rhai sy'n cydbwyso'r pwysau a wynebwn ni o 'ddim cytundeb' â cheisio sicrhau y gall buddiannau Cymru gael eu diogelu hyd y gellir mewn unrhyw drafodaethau yn y dyfodol y gallem ni eu cael gyda'r Undeb Ewropeaidd.