6. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Brexit a'n Tir

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:12 pm ar 4 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Joyce Watson Joyce Watson Labour 6:12, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n croesawu’r datganiad yma heddiw. Mae ambell beth—. Rwy'n ceisio dewis pethau nad yw eraill wedi sôn amdanynt. Rwy'n credu ein bod ni i gyd yn cydnabod y bydd heriau newydd. Nid ydym yn gwybod beth ydyn nhw—nid oes neb yma'n gwybod beth ydyn nhw—ond yr ydym ni i gyd yn cydnabod y bydd arian yn agwedd allweddol ar gyflawni unrhyw beth, beth bynnag y bydd hwnnw.

Gwyddom hefyd fod newidiadau sy'n digwydd na allwn ni eu rheoli, bod y patrymau tywydd yn newid braidd yn ddramatig ar draws y byd, nid yma yn unig. Felly, mae'r newid yn yr hinsawdd yn digwydd a bydd yr hyn y gallem ni ddefnyddio ein tir ar ei gyfer yn newid hefyd. Rwy'n credu mai'r peth arall sy'n digwydd yw bod diet pobl yn newid, ac nid yw'r hyn y maen nhw'n dewis ei fwyta o reidrwydd yn golygu'r cig coch yr ydym ni'n ei gynhyrchu mwyach. Felly, er bod angen inni ystyried hynny wrth symud ymlaen, byddwn yn gofyn inni archwilio'r hyn yr ydym ni'n ei wneud ar hyn o bryd gyda'n tir, yn enwedig ym maes amaeth, oherwydd rwy'n sylwi mai un o'r meysydd allweddol yr ydych chi'n bwriadu ei gefnogi yw gwella cynhyrchiant. Hoffwn ddeall beth yn union y mae hynny'n ei olygu, oherwydd os ydym ni'n sôn am gynhyrchu mwy o gig coch, mwy o gynhyrchion llaeth, sy'n golygu ffermio dwys, yna mae hynny hefyd yn mynd i gymryd mwy o dir. Ac fel yr wyf newydd ei ddweud, mae patrymau tywydd yn newid, ac yn barod eleni rydym ni wedi gweld rhai trafferthion o ran bwydo'r nifer fwy o dda byw. Felly, rydym ni'n rhoi, neu gallem ni fod yn rhoi pwysau diangen ar y tir sydd gennym ni os nad ydym ni'n ystyried yr agweddau hynny.

Mae'n ymwneud hefyd â defnydd tir, nid ffermio yn unig. Felly, rwyf eisiau dod â'r ddadl i feysydd eraill, ac yn enwedig pan fyddwn ni'n edrych ar reoli perygl llifogydd. Rwy'n falch iawn o weld bod sôn am hynny yma, ac rwy'n edrych ymlaen at weld mwy o fanylion am hynny. Ond rwy'n credu, unwaith eto, wyddoch chi, mae'n dweud 'ein tir', felly os ydym ni'n sôn am atal llifogydd, ni all fod yn dir amaethyddol yn unig, mae'n rhaid iddo fod yn ddefnydd tir yn gyfan gwbl. Felly, mae'n rhaid osgoi hynny, pan fyddwn yn adeiladu ystadau tai—. Mae'n rhaid bod hynny'n wir am ddefnydd tir. Cyn i ni roi tŷ ar unrhyw dir, byddai wedi bod yn fan gwyrdd. Byddai wedi amsugno a chadw'r holl ddŵr yn ei le. Ac ni allwn ni barhau â'r cyfan drwy ddraenio. Ac rwy'n gwybod bod gennym ni systemau draenio cynaliadwy.

Felly, rwy'n edrych ymlaen at weld y camau nesaf, ond dim ond ceisio ei ehangu yr wyf. Ac felly pan rydym ni'n siarad am ddefnydd tir, fyddwch chi ddim yn synnu fy mod i'n falch iawn o weld bod parthau perygl nitradau i'w cael yma, oherwydd bydd y ffordd yr ydym yn defnyddio'r tir, neu'r ffordd yr ydym yn camddefnyddio'r tir, yn dod i'r afonydd yn y pen draw. Rydym ni wedi gweld yr wythnos hon—yr wythnos hon yn unig— pysgod marw yn arnofio, unwaith eto, ar hyd yr afonydd lle'r wyf i'n byw. Nawr, dyna'r dystiolaeth y gallwn ni ei gweld. Yr hyn na allwn ni ei weld yw eu bod yn llwyr ddinistrio'r afon oddi tano. Os yw'r pysgod yn marw, mae popeth arall yn marw hefyd. Felly, unwaith eto, rwy'n mynd i gysylltu hynny â ffermio dwys. Rwyf eisiau bod yn ofalus nad ydym ni'n symud ymlaen mewn sefyllfa lle (a) ein bod yn defnyddio tir di-ben-draw i gynhyrchu cig coch y mae llai o bobl ei eisiau, ond ein bod ni hefyd yn cynhyrchu mwy o slyri ac nid ydym ni, mae'n ymddangos, mewn rhai achosion, yn ofalus wrth drin hwnnw nac wrth arolygu'r ffordd y caiff ei drin, felly mae'n llygru'r afon mewn gwirionedd.