1. Cwestiynau i'r Gweinidog Addysg – Senedd Cymru ar 5 Mehefin 2019.
5. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod pob disgybl yn gwybod sut i goginio erbyn diwedd cyfnod allweddol 3? OAQ53963
Diolch, Jenny. Mae ein cwricwlwm presennol yn rhoi cyfleoedd i bobl ifanc archwilio ystod eang o faterion sy'n ymwneud â choginio a bwyta'n iach, a chyda chyflwyno ein cwricwlwm newydd, bydd maes dysgu a phrofiad iechyd a lles yn atgyfnerthu'r ddarpariaeth hon.
Weinidog, cawsoch chithau a minnau'r fraint o weld y cyfleusterau gwych yn Ysgol Gynradd Howardian, sy'n un o'n hysgolion newydd yr unfed ganrif ar hugain, lle roedd man addysgu coginio pwrpasol—roedd hynny'n wych—yn ogystal â choed ffrwythau a mefus yn tyfu yn y maes chwarae. Roedd gwersi coginio'n boblogaidd gyda'r disgyblion blwyddyn 3 y siaradais â hwy, er na fyddai peth o'r hyn yr oeddent yn dysgu ei goginio wedi bod yn addas ar gyfer pryd gyda'r nos.
Ond yn anffodus, gwyddom fod llawer o bobl yn gadael ysgol heb wybod sut i goginio. Mewn rhai achosion, y rheswm am hynny yw nad oes unrhyw goginio'n digwydd ar yr aelwyd honno—mae pawb yn dibynnu ar fwyd wedi'i goginio ymlaen llaw o ryw fath neu'i gilydd, sy'n llawer rhy llawn o siwgr, braster a halen. Felly, sut y gallwn newid y diwylliant drwy ein system addysg er mwyn cyflawni amcanion 'Pwysau Iach: Cymru Iach', sy'n ei gwneud yn ofynnol i ni ailfeddwl ein perthynas â bwyd yn llwyr?
Tybed a allwch ddweud wrthym faint sydd wedi dilyn y cwrs TGAU mewn bwyd a maeth ers ei lansio, dair blynedd yn ôl rwy'n credu. Yn uwch i fyny'r gromlin dysg, nodais wrth Weinidog yr amgylchedd ddoe fod nifer y bobl sy'n manteisio ar brentisiaethau garddwriaeth mor isel â 30 hyd yn hyn eleni, hyd at 31 Gorffennaf. Oedran cyfartalog garddwriaethwyr yw 55, ac mae anghenion y diwydiant amaeth yn enfawr.
Gwyddom o'r gwaith sy'n mynd rhagddo yn adran Lesley Griffiths ein bod yn wynebu prinder sgiliau o oddeutu 6,000 o weithwyr ym maes bwyd os ydym am gyflawni'r uchelgeisiau sydd gennym ar gyfer yr agwedd hon ar yr economi sylfaenol. Felly, tybed a allech roi unrhyw syniad inni sut y mae'r system addysg yn gweithio i sicrhau bod gennym y sgiliau sydd eu hangen arnom ar gyfer y diwydiant hwn?
Yn wir, roedd yn wych bod yn Ysgol Gynradd Howardian y bore yma, un o'n hysgolion newydd yr unfed ganrif ar hugain, a gwrando ar y plant yn dweud mor frwdfrydig mai'r ystafell goginio yw un o'r agweddau gorau ar eu hadeilad ysgol newydd. Maent wedi bod yn brysur yn gwneud cawl a theisennau ac eitemau amrywiol eraill, ac roedd yn braf iawn gweld hynny.
O ran y nifer sy'n gwneud TGAU mewn bwyd a maeth, cafwyd 1,960 o gofrestriadau yn 2018. Cafwyd 2,120 o gofrestriadau hyd yma yr haf hwn, felly rydym wedi gweld cynnydd eleni yn nifer y myfyrwyr sy'n ymgeisio am y cymhwyster penodol hwnnw.
O ran sgiliau, mae partneriaethau sgiliau rhanbarthol yn parhau i gryfhau, ac mae hynny'n rhoi cyfle i ni ddylanwadu ar gyrsiau a chyfleoedd hyfforddi sydd ar gael, naill ai yn ein colegau addysg bellach neu yn ein darpariaeth addysg uwch. Bydd angen i ni barhau i gryfhau'r Partneriaethau Sgiliau Rhanbarthol hynny a sicrhau bod gennym gyfleoedd hyfforddi a chymwysterau ar gael i'r bobl hyn ar lefel uwch eto, a gallu eu cyfeirio at yr hyn y gall gyrfa werth chweil mewn garddwriaeth, bwyd, maeth ac amaethyddiaeth ei gynnig.
Weinidog, adolygwyd y fframwaith cymwyseddau bwyd craidd gan holl weinyddiaethau'r DU yn 2014, a chyhoeddwyd canllawiau drafft 'Bwyd—ffaith bywyd' ym mis Chwefror. Tybed pryd y bydd y canllawiau llawn yn cael eu cyhoeddi, a sut y cânt eu cyflwyno i'r cwricwlwm newydd?
David, fel y dywedais yn gynharach, mae iechyd a lles yn ychwanegiad newydd pwysig i'r cwricwlwm yng Nghymru, a byddwch yn gweld o'r datganiad 'beth sy'n bwysig' fod galluogi plant i wneud dewisiadau iach am y bwyd y maent yn ei fwyta a'r gweithgareddau y byddant yn cymryd rhan ynddynt yn rhan bwysig o'r hyn rydym yn disgwyl i blant ei ddysgu. Bydd angen i mi ysgrifennu at yr Aelod mewn perthynas â'r wybodaeth ddiweddaraf ar gyhoeddi canllawiau.FootnoteLink