9. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gynigion Llywodraeth Cymru ar gyfer banc cymunedol i Gymru? OAQ54058

Llywydd, rydym ni mewn trafodaethau gyda nifer o randdeiliaid i brofi dichonoldeb sefydlu banc cymunedol. Bydd y gwaith yn cael ei arwain gan randdeiliaid. Byddan nhw'n paratoi asesiad llawn o'r farchnad a chynllun busnes, a'r bwriad wedyn yw cyflwyno cais i Fanc Lloegr i sefydlu banc cymunedol i Gymru.

Diolch am eich ateb, Prif Weinidog. Yn eich maniffesto i ddod yn Brif Weinidog, amlinellwyd cynigion gennych i gefnogi datblygiad banc cymunedol newydd i Gymru'n unig, gyda changhennau ar agor i gwsmeriaid ar gyfer gwasanaeth trafodiadau wyneb yn wyneb, cyn diwedd tymor y Cynulliad hwn. Nawr, mae Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau wedi bod yn gwneud rhywfaint o waith yn y maes hwn ac, yn sicr, mae'r dystiolaeth hyd yn hyn wedi awgrymu ei bod yn broses hynod gymhleth o ran rheoleiddio i agor banc yn y cyfnod, efallai, yr ydych chi wedi ei awgrymu yn eich maniffesto i fod yn Brif Weinidog. Maen nhw hefyd wedi sôn am gymhlethdodau'r swm mawr o gymhorthdal cyhoeddus y byddai ei angen i ddarparu'r banc hefyd. Felly a gaf i ofyn i chi: pryd ydych chi'n disgwyl i'r banciau cymunedol cyntaf fod ar agor, ble byddech chi'n disgwyl iddyn nhw gael eu lleoli a faint o gymhorthdal cyhoeddus fydd ei angen i gyflawni addewid eich maniffesto?

Wel, Llywydd, rwyf i wedi ymrwymo'n llwyr i archwilio'r posibilrwydd o gael banc cymunedol i Gymru—banc a fyddai'n foesegol, yn cael ei ysgogi gan gysylltiadau, yn eiddo i'r cwsmer ac a fyddai'n ein helpu ni yng Nghymru i fynd i'r afael â rhai o'r effeithiau niweidiol y gwyddom sy'n bodoli pan fydd cangen banc yn cau. Mae darparu benthyciadau i ddiwydiannau bach a micro yn nalgylch cangen banc yn gostwng gan 60 y cant pan fydd cangen yn cau, ac mae gennym ni'r ffenomenon o bobl yn methu cael cyfrif banc o gwbl a'r premiwm tlodi sydd yn cynnwys cyfartaledd o £500 y flwyddyn. Felly mae rhywbeth mawr iawn i chwarae amdano yma.

Mae Russell George yn iawn, mae hyn yn gymhleth. Mae eraill sydd ymhellach ar y daith na ni—yn Llundain ac yn Avon yn ne-orllewin Lloegr. Rydym ni mewn trafodaethau gyda Llywodraeth yr Alban am y camau y maen nhw'n eu cymryd, hefyd. Edrychaf ymlaen at adroddiad y pwyllgor. Ond nid yw'r model a gynigiwyd i ni, a ddatblygwyd gan gymdeithas frenhinol y celfyddydau, yn cynnwys symiau mawr o arian cyhoeddus mewn cymhorthdal. Yn wir, pan gefais gyfarfod â chynrychiolwyr y gymdeithas sydd wedi bod yn arwain y gwaith hwn, maen nhw'n awyddus iawn i ddweud wrthyf mai'r peth olaf yr oedden nhw ei eisiau oedd i Lywodraeth Cymru roi symiau mawr o arian i'r banc hwn. Banc cymunedol ydyw. Mae'n rhaid iddo fod yn eiddo i amrywiaeth ehangach o lawer o randdeiliaid os yw'n mynd i lwyddo.

Felly, mae gwaith manwl i'w wneud, ac mae rhai o'r cwestiynau a ofynnwyd i mi, Llywydd, yn rhy gynnar ac ni ellir eu hateb heddiw. Ond, mae'r gwaith yn parhau. Mae'n parhau gyda grŵp ymroddedig iawn o bobl yma yng Nghymru, gyda chymorth arbenigol o'r tu allan i Gymru. Ac os gallwn ni wneud iddo ddigwydd, yna rwy'n credu bod ganddo bosibiliadau cyffrous iawn i gymunedau ledled Cymru gyfan.

Diolch i'r Prif Weinidog.