Part of the debate – Senedd Cymru am 5:51 pm ar 18 Mehefin 2019.
Rwy'n credu ei bod yn bwysig i ni i gyd gydnabod pwysigrwydd Wythnos Addysg Oedolion ac i ddiolch i bawb—fel sydd wedi cael ei wneud yn barod—yn y sector sydd yn gweithio mor ddiwyd yn y maes yma. Dwi'n cydnabod ei fod yn beth pwysig iawn, yn rhan o'n cymdeithas ni, fod pobl yn gallu dysgu pa bynnag oedran ydyn nhw, pa bynnag bwnc yw e, os ydyw e ynglŷn ag ailsgilio neu os ydyw e yng nghyd-destun jest eu bod nhw eisiau dysgu rhywbeth newydd mewn cyfnod o fywyd. Felly, rwy'n credu mai dyna sydd yn bwysig—ein bod ni'n cydnabod dysgu am yr hyn ydyw e yn hytrach na dysgu er mwyn cael rhyw fath o arholiad ar y diwedd.
Mae gen i gyfres o gwestiynau. Yn sicr, yr wythnos yma, dŷn ni wedi clywed bod 180 o swyddi wedi'u peryglu yn Allied Bakeries. Dŷn ni wedi clywed, yn sicr, fod swyddi yn y fantol yn Ford ym Mhen-y-bont. Mae hynny wedyn yn mynd i effeithio ar y system addysg oherwydd mae'n siŵr bod nifer fawr o'r bobl hynny sydd yn gweithio yn y sectorau yma yn mynd i eisiau ailsgilio ac eisiau ffeindio swyddi eraill. Blwyddyn diwethaf, fe wnaethom ni glywed y Future Advocacy think tank yn rhagfynegi bod un mewn tair swydd yng Nghymru mewn perygl o awtomeiddio erbyn y 2030au cynnar, ac mai Alyn and Deeside yw'r etholaeth fwyaf bregus a fydd yn gweld yr ergyd fwyaf sylweddol. Felly, o ystyried yr impact economaidd sydd ohoni, o ystyried rhai o'r ffactorau awtomeiddio, a allwch chi ddweud wrthym ni os ydych chi wedi ystyried y rhagolygon yn ddifrifol? Pa ddarpariaethau y gallwch chi eu gwneud i ailsgilio ac uwchsgilio y bobl hynny sydd yn mynd i fod yn gofyn am hynny? Sut ydych chi'n mynd i gynnwys hynny o fewn y system addysgu i oedolion? Wedyn, yn dilyn o hynny, pa drafodaethau a ydych chi wedi’u cael gyda Gweinidog yr economi i liniaru effeithiau datblygiad awtomeiddio ar ein gweithwyr, a'r effaith a gaiff hynny ar gyfleoedd o fewn y sectorau penodol dwi wedi siarad amdanynt yn flaenorol?
Mae nifer ohonom ni wedi cael e-byst gan Age Cymru, a dŷch chi wedi trafod y ffaith eich bod chi'n mynd i wneud datganiad penodol ar bobl hŷn, felly diolch am hynny. Ond, dŷn ni wedi cael e-byst gan Age Cymru yn dweud bod dysgu gydol oes, a'r cyfle i gymryd rhan mewn gweithgareddau addysgiadol, yn bwysig i nifer fawr o bobl hŷn i ennill sgiliau newydd a gwybodaeth. Dŷn ni wedi cael y Bevan Foundation yn dweud mai dim ond un mewn 20 o ddysgwyr mewn addysg gymunedol sydd yn 65 mlwydd oed neu'n hŷn. Mae rhesymau fel lleoliad cyrsiau, diffyg hygyrchedd cyfleusterau, diffyg ystod cyrsiau a diffyg hysbysebu, yn enwedig diffyg hysbysebu i ffwrdd o'r we, yn rhwystrau iddyn nhw allu ymwneud ag addysg yn y ffordd y bydden nhw'n hoffi. Felly, beth yw'ch asesiad chi o ddysgu gydol oes fel arf lles, yn ychwanegol iddo fod yn brofiad i ennill sgiliau ar gyfer cyflogadwyedd? Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi datblygiad gwasanaethau ac adnoddau, fel bod dysgu gydol oes yn cael ei weld fel arf i ddelio â chamau mewn bywyd, gan gynnwys unigrwydd, ymddeoliadau, galar ac yn y blaen? Wedyn, pa drafodaethau ydych chi wedi'u cael gyda'r Gweinidog llywodraeth leol i wella hygyrchedd a symudedd mewn llyfrgelloedd a chanolfannau addysg eraill i sicrhau nad yw'r rhain yn rhwystrau ar gyfer dysgu?
Y drydedd elfen sydd gen i: rydych chi wedi clywed gan Bwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, dwi'n credu, ynglŷn â'r partneriaethau sgiliau rhanbarthol. Mae colegau addysg bellach a phobl yn y sector honno wedi dweud wrthyf i fod yna rai anawsterau gyda'r partneriaethau sgiliau rhanbarthol a'r awgrymiadau sydd yn cael eu rhoi iddyn nhw. Mae yna dystiolaeth wedi bod gan y sector honno sy'n awgrymu bod yna gap rhwng beth mae'r bartneriaeth a'r Llywodraeth yn disgwyl iddyn nhw ei wneud, a beth sydd yn realistig iddyn nhw ei wneud ar lawr gwlad, ac efallai eu bod nhw'n rhy fanwl ynglŷn â'r hyn sydd yn cael ei ofyn ganddyn nhw. Felly, dwi'n cydnabod bod angen rhoi rhyw fath o seilwaith i arian y Llywodraeth, ond oes yna ffordd i fod yn fwy hyblyg gyda'r hyn sydd yn digwydd ar lawr gwlad o ran y cyrsiau sydd yn cael eu rhoi arno fel bod yna ymateb i beth mae pobl eisiau ei wneud, ond hefyd ymateb i beth mae'r economi a beth dŷn ni ei angen fel cenedl?