Part of the debate – Senedd Cymru am 4:04 pm ar 25 Mehefin 2019.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n awyddus i dynnu sylw at y mater ynglŷn â choetiroedd, sef mai 15 y cant y mae coetir yn ei gynrychioli o orchudd tir yng Nghymru, o'i gymharu â 37 y cant sy'n gyfartaledd yn yr UE. Felly, er mwyn dal i fyny, byddai'n rhaid inni gael gorchudd coetir o 22 y cant yn ychwanegol. Rwy'n nodi hynny oherwydd rydych chi wedi rhoi llawer o atebion. Ond mae yna ffactor arall hefyd yn hyn i gyd. Mae bwrdd cynghori Llywodraeth y DU wedi awgrymu y gallai'r glaswelltir a ddefnyddir i roi anifeiliaid i bori arno gael ei leihau 25 y cant erbyn 2050 i helpu i leihau allyriadau carbon. Ac mae pawb yn gwybod bod cynhyrchu cig coch yn cynyddu allyriadau carbon mewn gwirionedd ar sawl lefel a bod yn rhaid inni ystyried yr hyn yr ydym ni'n ei wneud, a dweud y gwir. A hynny o ran pawb yn chwarae ei ran, fel y dywedasoch yn eich datganiad. Fe wnes i alw am ddewis yn seiliedig ar blanhigion ar gyfer prydau ysgol yr wythnos o'r blaen. Felly, o bosib, gallem ddechrau edrych ar gydbwyso'r pethau hyn. Nid wyf i'n llysieuwr, nid wyf i'n fegan, ac, ydw, rwy'n bwyta cig coch fy hunan, ond rwy'n bwyta llai ohono nawr a dyna'r pwynt yr wyf i'n ceisio ei wneud.
Y peth arall y credaf y gallem edrych arno mewn gwirionedd: o dan Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, mae'n ddyletswydd arnom i beidio â chreu canlyniad i wlad arall. Felly, pan fyddwn ni'n edrych—ac rwy'n golygu ni fel llywodraethau a chyrff cyhoeddus yn ehangach—ar brynu deunyddiau, boed hynny ar gyfer y desgiau yr ydym yn pwyso arnyn nhw neu'r cadeiriau yr ydym yn eistedd arnyn nhw, fe ddylem ni wneud yn siŵr eu bod nhw'n tarddu o goedwigaeth gynaliadwy, ac nad ydym ni'n mewnforio a helpu i greu problem i rywun arall. Mae hynny'n amlwg iawn yn Neddf cenedlaethau'r dyfodol a llesiant—nad ydym ni'n peri difrod yn rhywle arall.
Fy mhwynt olaf yma yw: efallai eich bod chi'n ymwybodol o'r ymgyrch sy'n digwydd ar hyn o bryd i geisio arbed fferm Trecadwgan yn Solfach ar gyfer y cyhoedd. Y cyngor sy'n berchen ar y tyddyn arbennig hwn a cheir llawer o dyddynnod sy'n eiddo i gynghorau eraill ledled Cymru. Unwaith eto, rwy'n gofyn ichi ystyried cynghori awdurdodau lleol, a chael cyngor i ni ein hunain, pan fyddwn yn ystyried cael gwared ag unrhyw dir, fod angen meddwl am ei roi yn ôl i'r gymuned i ddechrau, er mai eiddo'r gymuned ydyw yn y lle cyntaf mewn gwirionedd. Oherwydd nid yw'r cyngor neu unrhyw gorff cyhoeddus yn berchen ar unrhyw beth mewn gwirionedd; y trethdalwr sy'n berchen arno, a'r trethdalwr ddylai gael y dewis cyntaf o geisio gwneud rhywbeth cynhyrchiol gydag ef.