Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ar ddarparu Cymru carbon isel. Dwi'n galw ar y Gweinidog i wneud ei datganiad. Lesley Griffiths.

Diolch, Llywydd. Llynedd, cawsom rybudd llym gan y Panel Rhynglywodraethol ar Newid Hinsawdd, sy'n dangos ei bod y tu hwnt i amheuaeth fod ein hinsawdd yn cynhesu a bod y dystiolaeth am effaith hynny ar y ddynoliaeth hyd yn oed yn fwy cadarn. Yng Nghymru, mae gennym ymrwymiad cryf i weithredu ar newid hinsawdd, drwy Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016. Ym mis Rhagfyr 2018, pennwyd ein nodau interim deddfwriaethol cyntaf a'r ddwy gyllideb garbon gyntaf, gan roi eglurder a chyfeiriad.

Ar ôl pennu ein cyllideb garbon gyntaf ym mis Mawrth eleni, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru 'Ffyniant i bawb: Cymru Carbon Isel', sy'n cynnwys proffiliau allyriadau manwl yn ôl y sector, a 100 o bolisïau a chynigion i gyflawni ein cyllideb garbon gyntaf a Chymru carbon isel. Mae'r cynllun wedi cael ei rannu yn ôl y portffolio, sy'n dangos ymrwymiad y Cabinet cyfunol i'r newid. Mae'n dwyn 76 o ddarnau polisi ynghyd o bob rhan o Lywodraeth Cymru, Llywodraeth y DU a'r Undeb Ewropeaidd, a 24 o gynigion i'w gweithredu yn y dyfodol. Mae gweithredu'r polisïau yn y cynllun yn hollbwysig i gyrraedd ein nod interim a'n cyllideb garbon gyntaf, ac mae'r cynigion yn gosod y sylfaen ar gyfer datgarboneiddio yn fwy eang.

Mae'r data diweddaraf yn dangos ein bod yn gwneud cynnydd, gydag allyriadau carbon 25 y cant yn is yn 2017 o'u cymharu â 1990. Er hynny, ni ddylem fychanu'r heriau yr ydym yn eu hwynebu yng Nghymru. Daw bron 60 y cant o'n hallyriadau yn sgil cynhyrchu ynni a diwydiant. Yn y sector ynni, cynyddodd yr allyriadau 44 y cant rhwng 1990 a 2016, tra bod allyriadau cyffredinol y DU o'r sector wedi gostwng 60 y cant yn ystod yr un cyfnod. Mae hyn yn adlewyrchu penderfyniadau hanesyddol Llywodraeth y DU i leoli gorsafoedd ynni tanwydd ffosil yng Nghymru. Mae Cymru, o ganlyniad, yn allforio trydan i system ynni'r DU.

Mae angen inni fod yn rhan o system ynni newydd lle gallwn reoli'r canlyniadau yr ydym yn eu dymuno i Gymru—canlyniadau sy'n fuddiol o ran ein heconomi, yr adnoddau naturiol y mae pob un ohonom yn dibynnu arnyn nhw, a'n cymunedau ni. Dyma pam, yn y cynllun, mae gennym ni gynnig nid yn unig i ddatblygu ein polisi ar losgi tanwyddau, ond i ganolbwyntio hefyd ar fwy o berchnogaeth leol ar gynhyrchu ynni adnewyddadwy. Mae Cymru eisoes yn cynhyrchu trydan o ffynonellau adnewyddadwy sy'n cyfateb i 48 y cant o gyfanswm ein defnydd.

Mae'r cynllun yn cynnwys camau i leihau allyriadau yn sgil diwydiant, a bydd yn rhaid i hynny ganolbwyntio ar gydweithredu, ymchwil a datblygu. Byddwn yn sefydlu grŵp un pwrpas dan arweiniad y diwydiant i ystyried y cyfleoedd a'r heriau arbennig sy'n dod gyda datgarboneiddio sectorau diwydiannol a busnesau yng Nghymru. I wneud hynny bydd yn rhaid sicrhau amgylchedd busnes cynaliadwy a chystadleuol, gan fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd i arloesi a ddaw gyda datgarboneiddio diwydiant.

Byddwn yn datgarboneiddio ein system drafnidiaeth drwy ganolbwyntio ar annog newid moddol tuag at deithio mwy cynaliadwy, a chefnogi'r defnydd o gerbydau allyriadau isel. Byddwn yn datgarboneiddio ein hadeiladau drwy raglenni ôl-ffitio estynedig, sydd nid yn unig yn helpu i leihau allyriadau ond yn mynd i'r afael â thlodi tanwydd hefyd ac yn meithrin sgiliau lleol. Fis nesaf, byddwn ni'n derbyn argymhellion ar sut y gellid cyflawni hyn gan ein grŵp cynghori allanol.

Byddwn hefyd yn cynyddu ein storfeydd carbon drwy ehangu'r gorchudd coed a chyda gweithgareddau i greu coetiroedd. Dyma un o'r rhesymau am gael coedwig genedlaethol newydd i Gymru, a byddaf i'n lansio ymgynghoriad hefyd ar gam nesaf ein polisi rheoli tir y mis nesaf, cyn y Sioe Frenhinol.

Mae'n rhaid inni sicrhau bod ein trawsnewidiad yn seiliedig ar degwch a chyfiawnder, heb adael neb ar ôl, ac rwy'n falch o weld y tynnwyd sylw at hyn hefyd yng nghyngor diweddar Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd, yr oedd ei nod o 95 y cant yn seiliedig ar gadw'r sail ddiwydiannol sydd gennym ni a'i datgarboneiddio, yn hytrach nag anfon ein hallyriadau dramor. Mae hyn yn bwysig nid yn unig o ran diogelu ein swyddi lleol ond o ran sicrhau ein bod hefyd yn gyfrifol yn fyd-eang. Byddwn hefyd yn sefydlu grŵp cynghori ar gyfiawnder hinsoddol i gynghori'r Llywodraeth ar symud oddi wrth economi sy'n seiliedig ar danwydd ffosil, gyda thegwch yn ganolog i'n camau gweithredu.

Rwyf wedi bod yn glir bob amser, ni fydd gweithredu gan y Llywodraeth yn ddigonol ynddo'i hunan. Ni allwn gyflawni hyn heb i bawb chwarae eu rhan. Bydd gweithio mewn ffordd amgen i ddatblygu sgiliau, arloesi, newid ymddygiad a chydweithio yn hanfodol os ydym i gyflawni ein huchelgais. Felly, bydd angen i'n cynllun nesaf fod yn gynllun ar gyfer Cymru gyfan, a fydd yn adlewyrchu'r angen i gydnabod cyfraniadau pawb i ymateb i her newid  hinsawdd a diogelu'r manteision mwyaf posib i les Cymru drwy drawsnewid i fod yn economi carbon isel.

Yn fuan ar ôl cyhoeddi'r cynllun, datganodd Llywodraeth Cymru argyfwng hinsawdd i ysgogi camau gweithredu. Wedi hyn y Cynulliad Cenedlaethol oedd y senedd gyntaf yn y byd i bleidleisio o blaid datganiad o'r fath. Yn gynharach y mis hwn, ac yng ngoleuni ein datganiad ni, fe wnes i gadarnhau fy mod yn derbyn cyngor y Pwyllgor ar y Newid yn yr Hinsawdd i leihau allyriadau 95 y cant erbyn 2050, ac yn ein hymrwymo ni i fynd ymhellach na hynny hyd yn oed a sicrhau dileu allyriadau net yn llwyr erbyn 2050 fan bellaf. Dyma gyfraniad teg Cymru i ymrwymiadau'r DU yn ôl cytundeb Paris.

O ganlyniad i hyn, y flwyddyn nesaf byddwn yn cyflwyno deddfwriaeth i fabwysiadu nod i leihau carbon 95 y cant, sy'n cynrychioli newid enfawr o ran uchelgais o'n nod presennol o 80 y cant; a chyn diwedd 2021, byddwn yn nodi ein cynllun nesaf yn cyfateb i gyfnod y gyllideb o 2021 i 2025. Gofynnir i bob Gweinidog adolygu ei gamau gweithredu yn y cynllun i nodi lle y gallwn lwybro ymhellach ac yn gyflymach i fodloni'r uchelgais uwch a osodwyd gennym ni ein hunain.

Fodd bynnag, bydd yn rhaid inni barhau i ganolbwyntio ar y cam cyntaf. Mae 'Cymru Carbon Isel' yn disgrifio sut y byddwn ni'n cwrdd â'n cyllideb garbon gyntaf ac yn gosod sylfaen hanfodol hefyd ar gyfer yr ymdrechion mwy caled o'n blaen, nid yn unig gan y Llywodraeth, ond gan Gymru benbaladr. Os nad awn ni i'r afael â'r meysydd sy'n cael eu hamlinellu yn y cynllun, ni fyddwn yn y pen draw yn cyrraedd ein cyllideb garbon gyntaf na'r her sylfaenol o fynd i'r afael â newid hinsawdd.

Bydd cyrraedd ein nodau yn golygu y bydd pobl yn cydweithio ar draws y Llywodraeth, y sectorau preifat, cyhoeddus a gwirfoddol, ac yn cynnwys y gymdeithas yn ei chyfanrwydd, ac rwy'n falch o weld bod rhywrai eraill eisoes wedi dilyn wrth ddatgan argyfwng hinsawdd. Mae hon yn her aruthrol, ond yn un yr wyf i'n hyderus y gall Cymru ymateb iddi.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad. Mae'n ymddangos bod gan y rhai sy'n llefarwyr yr amgylchedd a'r Gweinidog slot parhaol ar ddydd Mawrth y dyddiau hyn gyda'r datganiadau amrywiol—datganiadau pwysig, hoffwn i ychwanegu, ac yn briodol iawn i'w gwneud.

Os caf ddechrau drwy ofyn yn gyntaf—ac fe ofynnais i yn ystod y datganiad busnes i'r Gweinidog cyllid—am economeg hyn i gyd. Rwyf i'n cyd-fynd yn llwyr â'r nod a'r amcanion yr ydych yn sôn amdanyn nhw, ond mae rhyw deimlad gennyf i nad yw economeg hyn i gyd a sut y caiff ei gyflawni wedi ei ddeall gan y Llywodraeth. Os ydyw wedi ei ddeall, a oes modd inni gael yr wybodaeth honno? Rwy'n cyfeirio at ddadansoddiad y Trysorlys o'r gost y bydd rhai o'r cynlluniau hyn yn ei olygu i'r economi yn y pen draw ac yn ei gynhyrchu i'r economi hefyd, o ran swyddi ac o ran yr arian y bydd angen i'r Llywodraeth ddod o hyd iddo. Mae Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru wedi tynnu sylw at y ffaith mai dim ond 1 y cant o gyllideb Llywodraeth Cymru sy'n cael ei wario ar ddatgarboneiddio ar hyn o bryd. A wnewch chi, y prynhawn yma, roi syniad inni o leiaf o'r cyfanswm y credwch chi y gallai'r ffigur hwnnw fod ymhen pum mlynedd, fel canran? Mae'n rhaid bod niferoedd fel hyn wedi cael eu dadansoddi â chrib mân o fewn y Llywodraeth. Fel arall, os na fydd cyllid yn dilyn y polisi, ni chaiff y polisi ei gyflawni. Rwy'n gobeithio y byddech chi'n derbyn y rhesymeg honno.

Hefyd, o ran yr elfen ynni yn y datganiad yr ydych chi wedi tynnu sylw ato'r prynhawn yma, Gweinidog, rydych chi wedi tynnu sylw at benderfyniadau blaenorol i leoli rhai gorsafoedd ynni yng Nghymru—mae Aberddawan yn un sy'n dod i'r meddwl, sydd yn fy rhanbarth etholiadol i. Ac fe wyddom ni, erbyn 2025, y bydd yr orsaf bŵer honno'n dod at ddiwedd ei hoes, o gofio, yn amlwg, ei bod hi'n orsaf sy'n llosgi glo. Ond rydych chi wedi dweud o'r blaen y dylem ni, fel patrwm o gynhyrchu ynni, fod yn edrych yn fwy ar gynhyrchu digon o ynni ar gyfer ein defnydd ni ein hunain, a pheidio ag allforio unrhyw ynni sydd dros ben. A wnewch chi ddweud wrth y Siambr heddiw sut yr ydych chi'n credu y gellir cyflawni hynny, neu, yn wir, ai polisi gweithredol y Llywodraeth yw darparu'r capasiti ynni o fewn Cymru a fydd yn ateb y galw yng Nghymru, yn hytrach na cheisio allforio'r ynni a gynhyrchwn ni y tu draw i'n ffiniau?

Ac a ydych chi'n gweld unrhyw ran i danwyddau ffosil yn y gymysgedd ynni yma yng Nghymru? Oherwydd yn y strategaeth ddatgarboneiddio, yn amlwg, mae gennym ni'r orsaf ynni nwy yn Sir Benfro, er enghraifft. Mae gennyf ryw syniad ei bod hi'n un o'r gorsafoedd pŵer nwy mwyaf cyfoes, os nad y fwyaf cyfoes, yn Ewrop. Ac, felly, o safbwynt cydbwyso, fel y deallwn gydag ynni adnewyddadwy, ni allwch chi ond cyrraedd rhyw swm, oherwydd nid yw ynni adnewyddadwy, ar adegau arbennig o alw brig a rhai adegau yn y nos, yn benodol, yn gweithio. A thechnoleg batris ar hyn o bryd—. Dyweder, yn y de, er enghraifft, os ydych chi'n dymuno rhoi technoleg batri ar y grid, mae'n amhosib i'w roi ar y grid oherwydd bod moratoriwm gan Western Power. Felly, a allaf i ddeall beth yw eich polisi ynni chi, a sut fydd hwnnw'n cael ei ddatblygu yn ystod y 10 mlynedd nesaf, ac yn enwedig a oes unrhyw le o fewn y cymysgedd ynni y mae'r Llywodraeth yn ei ragweld i Gymru ar gyfer gorsafoedd sy'n defnyddio nwy fel yn Sir Benfro?

Credaf fod eich pwynt am anfon pethau dramor yn wirioneddol bwysig. Un peth yw cael cydwybod glir yng Nghymru, ond nid yw'r cydwybod glir honno yn golygu dim os mai'r cyfan a wnaethom oedd anfon y busnesau hynny dramor. Rwy'n credu, os edrychwch chi ar benderfyniad Ford, er enghraifft, nid wyf yn credu bod Mecsico wedi datgan argyfwng newid hinsawdd, ac rwy'n eithaf sicr nad yw rhai o'r amodau amgylcheddol—a byddwn i'n hapus i gael fy nghywiro yn hyn o beth—mor gadarn â'r amodau yn Ewrop o bosib, ac rwy'n siŵr y gallai hynny fod wedi chwarae ei ran. Ac rydym yn siarad am yr injan hylosgi yma. Felly, unwaith eto, hoffwn i'n fawr gael deall sut y bydd y gweithgor newydd y byddwch chi'n ei sefydlu yn cynghori'r Llywodraeth ynghylch sut y gallwn ni gadw'r fantais gystadleuol i fusnes a diwydiant yng Nghymru. Oherwydd heb i'r busnesau a'r diwydiannau hynny yng Nghymru greu'r swyddi a'r cyfoeth y mae arnom ni eu hangen ar gyfer ein heconomi yn gyffredinol, bydd y cyhoedd yn symud oddi wrth yr agenda polisi arbennig hwn cyn hir oherwydd, yn y pen draw, fe fyddan nhw'n dweud eu bod nhw'n colli eu swyddi o'r herwydd.

Mae'r sector coedwigaeth, fel y mae'r pwyllgor ar newid hinsawdd wedi tynnu sylw ato, wedi llithro'n sylweddol oddi wrth nod y Llywodraeth ei hun o blannu 100,000 hectar erbyn 2030. Rwy'n cred, fwy na thebyg, bod hwnnw'n derm haelfrydig y gallwn i ei ddefnyddio, oherwydd yn amlwg mae'r nod hwnnw'n parhau, ond methwyd y nodau o ran plannu o un flwyddyn i'r llall yn y blynyddoedd diwethaf. Unwaith eto, byddai'n werthfawr ceisio datrys gyda'r Gweinidog sut yr ydych chi am gael hynny'n ôl ar y trywydd iawn. Ac yn benodol, mae comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol wedi tynnu sylw at linell cyllideb o tua £16 miliwn sydd ei angen i ailfywiogi'r fenter benodol hon. A yw'r Gweinidog wedi ystyried cyllid o'r fath yn ei setliad hi? Ac os felly, a wnaiff hi ymrwymo i'r llinellau hynny y tynnodd comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol sylw atyn nhw?

Hoffwn hefyd gynnwys adeiladu tai yn yr hafaliad hefyd, oherwydd os ydym ni'n sôn am leihau allyriadau carbon, mae adeiladu tai, yn arbennig, yn cynnig potensial enfawr inni ennill manteision yn hyn o beth—boed hynny'n ôl-ffitio neu'n safonau adeiladu newydd. Ac o safbwynt y Ceidwadwyr ar dai, a gyflwynodd fy nghydweithiwr David Melding y llynedd, polisi'r Ceidwadwyr yw cael tai di-garbon erbyn 2026. A yw'r Llywodraeth yn cefnogi safonau o'r fath a nod o'r fath oherwydd, yn amlwg, chi sydd yn y gadair i wneud y penderfyniad hwn ar hyn o bryd? Rwy'n credu ei bod braidd yn anffodus bod y datgysylltiad hwn yn yr adran, gan fod tai a chynllunio bellach yn rhan o bortffolio arall, tra eu bod yn hanesyddol yn rhan o'ch portffolio chi. Mae cysylltu'r amgylchedd a'r amcanion amgylcheddol â'r rheoliadau adeiladu a'r system gynllunio, yn amlwg, yn gofyn am lawer o gydweithredu gydag adrannau eraill, Ond daeth i'r amlwg, o enghreifftiau blaenorol, bod diffyg ystyriaeth gydgysylltiedig weithiau yn rhywfaint o'r datblygiad polisi hwn.

A'm pwynt olaf i, os caf i, ynglŷn â hyn, yw eich bod chi wedi cyhoeddi heddiw eich bod wedi sefydlu dau grŵp newydd i'ch cynghori ar y mater. Rwy'n cofio pan ddaeth Gweinidog yr economi i'w swydd ac iddo dynnu sylw at y ffordd yr oedd gan ei adran ef ar ei phen ei hun fwy na 40 o grwpiau amrywiol yn ei gynghori ar bolisi economaidd. A fyddech chi—ac rwy'n sylweddoli nad yw'r ffigur hwn o bosib gyda chi heddiw—yn nodi'n union faint o grwpiau sy'n gweithio yn yr adran, oherwydd nid oes llawer o ddatganiadau a gawn ni lle nad oes yna grŵp neu waith gorchwyl a gorffen newydd wedi ei sefydlu i roi cyngor ynglŷn â'r mater hwnnw? Ac rwy'n credu mai da o beth fyddai deall sut yn union y mae'r holl grwpiau hyn, wrth wneud gwaith da iawn, siŵr o fod, yn llywio'r drafodaeth ac, yn bwysig, yn llunio'r polisi i'w gyflawni ar gyfer cyrraedd y nodau uchelgeisiol. Ac yn glod i'r Llywodraeth, mae ganddyn nhw nodau uchelgeisiol, ond ni fydd y nodau'n cael eu cyflawni oni bai eich bod chi'n cael y cyfan i weithio mewn cytgord.

Diolch am y cyfraniad hwnnw. Rwy'n credu bod Andrew R.T. Davies wedi siarad yn hwy nag a wnes i gyda'r datganiad cychwynnol—[Chwerthin.]—ond mi geisiaf ateb ei holl gwestiynau.

Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn, pan fyddwn ni'n ystyried cost bosib unrhyw newid, nad ydym ni'n colli golwg ar y cyfleoedd economaidd y gellir eu gwireddu. Rwy'n credu ein bod ni'n canolbwyntio'n rhy aml, efallai, ar golli swyddi. Rwyf i o'r farn y gallwn ni ddysgu gwersi. Os edrychwch chi ar y diwydiant glo yn ôl yn yr 1980au, a'r newidiad o hynny, rwy'n credu bod llawer o wersi i'w dysgu, a llawer o bethau y dylem ni eu hosgoi. Ond rwy'n credu bod yn rhaid inni fod yn ddigon dewr i arwain y ffordd yn hyn o beth.

Rydych chi'n holi am y gost ariannol, ac mae yna rywbeth yr ydym ni'n edrych arno; rwy'n credu bod y Trefnydd wedi ateb yn ei datganiad busnes, gyda'i Gweinidog cyllid, ei bod yn amlwg bod datgarboneiddio yn rhywbeth y mae'n holi pawb amdano wrth inni ddechrau ar broses y gyllideb—wel, rydym wedi ei dechrau, rydym wedi cael y cyfarfod dechreuol, ac, yn amlwg, caiff hyn ei ddwysáu yn ystod toriad yr haf. Rwy'n mynd yn ôl at yr hyn yr oeddwn i'n ei ddweud yn fy natganiad gwreiddiol: mae'n rhaid i bob Gweinidog edrych ar ei bolisïau a'i gynigion o ran datgarboneiddio a newid hinsawdd, ac, yn amlwg, bydd yn rhaid symud arian o fewn portffolio pob Gweinidog.

Rwy'n credu hefyd, pan dderbyniais i gyngor Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd ynglŷn â'r nod o 95 y cant—mae hynny'n dibynnu ar gadw'r sail ddiwydiannol sydd gennym a'i datgarboneiddio, yn hytrach na symud yr allyriadau dramor, ac rwy'n falch eich bod chi'n croesawu hynny, oherwydd credaf ei bod yn bwysig iawn bod yn gyfrifol yn fyd-eang.

Roeddech chi'n sôn am gynllun 10 pwynt argyfwng hinsawdd Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol a'r penawdau. Yn amlwg, cawsom yr adroddiad hwnnw'r wythnos diwethaf. Credaf i ni ei gael tua 24 awr cyn iddo gael ei wneud yn gyhoeddus, ac, yn sicr, mae hi o'r un farn â ni, ac rwy'n croesawu ei chyfraniad hi i'r ddadl hon yn fawr. Rwy'n credu y byddai hyn yn beth da i bob corff cyhoeddus. Rwyf wedi bod yn falch iawn, ers inni gyhoeddi'r argyfwng hinsawdd, ers inni ddatgan yr argyfwng hinsawdd, fod cynifer o awdurdodau lleol wedi ymuno â ni. Ac maen nhw'n dweud mai'r rheswm am hynny yw bod Llywodraeth Cymru wedi arwain y ffordd y maen nhw wedi ei dilyn.

Ddydd Iau diwethaf, aeth y Prif Weinidog a minnau i swyddfeydd Cyfoeth Naturiol Cymru yma yng Nghaerdydd ar gyfer cyflwyniad ar yr hyn y maen nhw wedi ei wneud ers i Lywodraeth Cymru gyhoeddi a datgan yr argyfwng hinsawdd. Ac roedden nhw'n dweud bod hynny wedi gwneud iddyn nhw edrych ar yr hyn y maen nhw'n ei wneud mewn gwirionedd. Maen nhw wedi arwain y ffordd o ran y prosiect Carbon Positif. Nid wyf yn gwybod a yw fy nghydweithwyr yn ymwybodol ohono; mae'n werth edrych arno. Felly, rwy'n credu ei bod yn galondid gweld cyrff cyhoeddus yn arbennig felly yn edrych ar yr hyn y gallan nhw ei wneud, a hefyd y sector preifat a busnesau. Ac rwy'n credu mai yn y datganiad ddydd Mawrth diwethaf y soniais i fy mod i wedi mynd at y cyngor economaidd a gaiff ei gadeirio gan fy nghydweithiwr Ken Skates, oherwydd roedd busnes yn gofyn yn benodol a fyddwn i'n fodlon mynd, iddyn nhw gael siarad am eu hymateb i'r argyfwng hinsawdd a newid hinsawdd.

Roeddech chi'n gofyn cryn dipyn o gwestiynau ynghylch cynhyrchu ynni, a chyn hynny, pan oedd cynllunio yn fy mhortffolio i—ac rwyf i o'r farn bod fy mhortffolio i'n ddigon mawr, a chredaf mai da o beth yw fy mod i'n gallu gweithio ar y cyd â Julie James fel Gweinidog tai a chynllunio. Llywodraeth fach sydd gennym ac rydym ni'n cydweithio'n dda iawn ar draws y Llywodraeth. Ond un o'r pethau olaf a wnes i cyn i gynllunio gael ei hepgor o'r portffolio hwn oedd ystyried gwneud yn siŵr bod cymwysiadau a thrwyddedau tanwydd ffosil ar waelod isaf yr hierarchaeth ynni, a'n bod ni'n canolbwyntio i raddau helaeth ar brosiectau ynni adnewyddadwy. Erbyn hyn, mae mwy na 67,000—cefais fy synnu'n fawr gan y nifer—o brosiectau ynni adnewyddadwy yma yng Nghymru. Ac, erbyn hyn, mae 22 y cant o'r trydan—wel, yn ôl yn 2017 yw hyn—yng Nghymru wedi ei gynhyrchu o ffynonellau adnewyddadwy. Ac rydych chi'n gofyn a ddylem ni warchod ein hynni ein hunain, ynteu a ddylem ni fod yn ystyried allforio. Rwy'n credu, wrth inni symud ymlaen, efallai y gwelwn ni wahaniaeth ac addasiad o ran hynny.

Roeddech chi'n sôn am goedwigaeth, ac nid wyf eisiau amddiffyn ein diffygion o ran plannu coed. Nid ydym yn plannu digon o goed. Rwyf wedi gwneud hynny'n glir iawn—fod angen i ni fod yn edrych ar hynny—ac, eto, bydd yn rhaid imi ddod o hyd i arian yn fy nghyllideb i, ac, yn sicr, rwy'n credu, unwaith eto, rwyf wedi sôn o'r blaen yn y Siambr fy mod i'n ystyried gyda Chyfoeth Naturiol Cymru, gan fod ganddyn nhw dir sy'n barod i'w ailgoedwigo, pa gyllid y gallwn ni ei roi. Fe fyddwch chi'n ymwybodol o ymrwymiad y Prif Weinidog yn ei faniffesto i goedwig genedlaethol, ac rwyf i newydd weld rhai dewisiadau heddiw, a dweud y gwir, y mae angen imi edrych arnyn nhw. Ond, yn amlwg, mae coedwigaeth yn elfen bwysig o'n polisi i reoli tir fel y byddwn ni wedi Brexit, ac fe fyddwch yn ymwybodol y bydd ymgynghoriad ddechrau mis Gorffennaf.

Rwy'n credu eich bod chi'n iawn o ran adeiladu tai. Hoffwn i ehangu ein cynlluniau a'n rhaglenni ôl-ffitio. Rydym wedi cyflawni rhai datblygiadau a gwneud cynnydd sylweddol o ran nifer y tai yr ydym wedi eu hôl-ffitio. Ond unwaith eto, y gyllideb yw'r gyllideb, ac rydym yn rhoi tua £250 miliwn rwy'n credu, ar gyfer ôl-ffitio a'n rhaglenni effeithlonrwydd ynni ni yn ystod oes y Llywodraeth hon. Yr hyn sy'n wirioneddol bwysig yn fy marn i—a chredaf fod y Prif Weinidog wedi crybwyll hyn yn ei gwestiynau ef—yw nad ydym ni'n adeiladu tai nawr y bydd angen eu hôl-ffitio ymhen 25 mlynedd neu 20 mlynedd.

Roeddech chi'n sôn am yr adroddiad yr wyf yn credu i David Melding ei gyflwyno. Ac fe wnes i siarad â David ar ôl datganiad yr wythnos diwethaf i ddweud y byddai'n dda iawn gennyf gael clywed ei gynigion ef ar dai di-garbon, ac rwy'n gobeithio y gallwn ni gael cyfarfod yn y dyfodol agos.

Roeddech chi'n holi am y ddau grŵp sy'n cael eu sefydlu. Ni allaf ddweud wrthych chi faint o grwpiau sydd gennyf. Yn sicr, nid oes gennyf 40; nid oes gennyf lawer o grwpiau. Ond rwy'n credu, wrth symud ymlaen, ein bod ni wedi datgan yn glir iawn bod angen i'r cynllun nesaf yr ydym yn ei gyflwyno'r flwyddyn nesaf fod yn un ar gyfer Cymru gyfan, ac mae angen inni gynnwys pawb. Ac, wrth gwrs, mae arbenigwyr ar gael sy'n gallu ein helpu ni yn hyn o beth. Rwyf bob amser yn falch iawn o'r ffaith fod cymaint o bobl yn barod iawn i roi o'u hamser i'n helpu ni yn y Llywodraeth. Roeddwn i'n cyfeirio at y grŵp diwydiant. Mae swyddogion eisoes wedi bod yn ddiwyd wrth eu gwaith yn ymgysylltu â rhanddeiliaid diwydiannol, ac roeddwn i'n sôn am y cyngor economaidd—roedd aelodau'r bwrdd hwnnw wedi gofyn imi fynd yno i siarad am yr heriau a'r cyfleoedd. Felly, mae swyddogion eisoes yn ystyried sefydlu'r grŵp hwnnw. Nid yw wedi cael ei sefydlu eto—fe gaiff ei sefydlu eleni, a bydd yn weithgor ar gyfer Cymru gyfan.

Bydd y grŵp cynghori ar gyfiawnder hinsoddol, a gyhoeddwyd pan lansiodd y Prif Weinidog y cynllun cyflenwi carbon, yn ein cynghori ni ar y trawsnewid o economi sy'n seiliedig ar danwydd ffosil, gan sicrhau—ac mae hyn yn wirioneddol bwysig i'r Llywodraeth ac i minnau—pontio teg a chyfiawn ar gyfer ein cymdeithas gyfan, ac mae hynny'n cynnwys ein holl weithwyr a'n cymunedau.

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad y prynhawn yma? Dwi wedi mynegi safbwynt ar 'Cymru Carbon Isel', y ddogfen sydd wedi cael ei chyhoeddi, wrth gwrs, a'r elfen o rwystredigaeth dwi'n ei theimlo mai beth yw honno yw casgliad o gyhoeddiadau sydd wedi cael eu gwneud yn flaenorol i raddau helaeth. Ac ers hynny, wrth gwrs, rŷn ni wedi datgan argyfwng newid hinsawdd, ac mae'n dda bod y Gweinidog, wrth gwrs, wedi gofyn i'w swyddogion edrych eto ar yr ymrwymiadau yn y ddogfen honno, ond byddwn i yn lico clywed gan y Gweinidog y bydd y ddogfen ddiwygiedig yn llawer mwy uchelgeisiol, ac yn llawer mwy pellgyrhaeddol na'r hyn rŷn ni wedi ei gael, er mwyn adlewyrchu yr her hinsawdd sydd o'n blaenau ni, ac yn union pryd, wrth gwrs, y byddwn ni'n gweld y ddogfen honno. Gan ein bod ni wedi datgan ei bod hi'n argyfwng, byddai rhywun yn tybio bod y gwaith yna yn symud yn gyflym.

Rŷch chi'n sôn yn eich datganiad am rôl diwydiant, am rôl trafnidiaeth, a rôl y sector adeiladu. Ac mi fyddwn i'n cytuno bod ganddyn nhw gyfraniad allweddol i'w wneud. Ond mae yna eironi fan hyn, wrth gwrs, oherwydd, brin dair blynedd yn ôl, mi wnaeth y Llywodraeth ymgynghori ar ddiwygio Rhan L, y rheoliadau adeiladu sy'n ymwneud ag effeithlonrwydd ynni mewn tai newydd—ymgynghori ar gryfhau hynny i 25 y cant neu 40 y cant, ac wedyn setlo am 8 y cant. A phan roedden ni ym Mhlaid Cymru yn gwrthwynebu hynny, mi bleidleisioch chi ni i lawr, gan ddweud mai 8 y cant roeddech chi'n mynd amdano fe. A nawr, wrth gwrs, rŷch chi'n dweud, 'O, mae'n rhaid inni wneud mwy i sicrhau bod tai newydd yn fwy ynni effeithiol.' Wel, ble ŷch chi wedi bod ers tair blynedd? Ac felly fe fyddwn i'n gofyn ichi ystyried hynny, ond dyw hynny ddim yn rheswm, wrth gwrs, i beidio â thrio mynd ymhellach ac yn gynt, ac fe fyddwn i'n awyddus i'ch gweld chi'n gwneud hynny.

Ond yn eich datganiad chi, rŷch chi'n iawn yn dweud bod pob Gweinidog am adolygu eu gweithredoedd, a byddwn i'n croesawu hynny. Beth ŷch chi ddim yn dweud, wrth gwrs, yw erbyn pryd y byddan nhw'n gwneud hynny—beth yw eu hamserlen nhw? Rŷn ni mewn argyfwng, felly a fyddwn ni yn disgwyl datganiadau gan bob Gweinidog cyn toriad yr haf? Dwi ddim yn gweld dim byd yn y datganiad busnes sy'n awgrymu y bydd hynny'n digwydd. Ac felly, ar y cynharaf, rŷn ni'n sôn am efallai ganol i ddiwedd Medi, a dyna ni, bedwar, pum mis ar ôl datgan argyfwng hinsawdd yng Nghymru, dal ddim yn gwybod beth yw ymateb y rhan fwyaf o Weinidogion y Llywodraeth yma.

Rŷch chi'n datgan y byddwch chi'n gwneud mwy i ddatgarboneiddio adeiladau sydd eisoes yn bodoli, drwy ehangu rhaglenni retroffitio, a dwi'n croesawu hynny'n fawr. Fe fyddwn i yn lico clywed gennych chi fwy o fanylion ynglŷn â sut rŷch chi'n bwriadu gwneud hynny. Beth fydd scale y rhaglen newydd? Faint o gyllideb fydd gennych chi i wario ar y gwaith yma, oherwydd mae comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, fel rŷn ni'n gwybod, wedi cyhoeddi cynllun 10 pwynt wythnos diwethaf a oedd yn awgrymu rhwng £200 miliwn a £300 miliwn y flwyddyn ar retroffitio? Dyna'r math o ffigur roedd ganddi hi mewn golwg. Pa fath o ffigur sydd gennych chi mewn golwg? Ac rŷch chi wedi cyffwrdd ar y cynllun 10 pwynt mewn ymateb cynharach, ond, wrth gwrs, her o safbwynt cyllideb Llywodraeth Cymru yw honno yn benodol. Rŷch chi'n dweud bod y comisiynydd ar yr un ochr â chi—wel, dwi'n siwr bod hynny yn wir ond yr her yw, wrth gwrs, £1 billiwn i fuddsoddi ar yr agenda yma. Felly, pa achos rŷch chi, fel Gweinidog, yn ei wneud gyda'r Gweinidog cyllid, oherwydd byddwn i wedi disgwyl, er enghraifft, yn y gyllideb atodol a gyhoeddwyd wythnos diwethaf, y byddai ymateb y Llywodraeth i'w weld yn glir yn hwnnw i'r argyfwng newid hinsawdd? Ond beth dŷn ni wedi cael? Dim. Hynny yw, busnes fel arfer, i bob pwrpas. Felly, mi fyddwn ni'n edrych â diddordeb mawr ar y gyllideb atodol nesaf pan ddaw hi, yn ogystal, wrth gwrs, â'r gyllideb ddrafft ar gyfer y flwyddyn nesaf, a fydd yn cael ei chyhoeddi gan y Llywodraeth yn yr hydref.

Yn olaf—a manylyn bychan yw e, ond dwi'n meddwl ei fod e'n arwyddocaol iawn, iawn—rŷch chi'n dweud yn eich datganiad y prynhawn yma y byddwch chi'n lansio eich ymgynghoriad ar eich polisi rheolaeth tir yn Sioe Frenhinol Cymru. Ar 15 Mai, mi ddywedoch chi, yn y Siambr yma, a dwi'n dyfynnu:

'rwyf wedi ymrwymo i gychwyn ail ymgynghoriad cyn Sioe Frenhinol Cymru.'

Un gair yw e, ond dwi'n meddwl bod yna wahaniaeth sylfaenol, oherwydd dwi eisiau deall pam y newid? Pam yr oedi? Achos mae e'n siomedig. Byddwn i yn tybio, oni fyddai cyhoeddi yr ymgynghoriad cyn y sioe yn rhoi cyfle i chi fel Llywodraeth, i chi fel Gweinidog, ac i'r gweddill ohonon ni gael trafodaeth lawer mwy ystyrlon, lle bydd budd-ddeiliaid a'r cyhoedd yn ehangach wedi cael cyfle i ystyried a chysidro yr hyn sydd yn y ddogfen honno yn nigwyddiad mwyaf y calendr gwledig yng Nghymru, yn hytrach na'ch bod chi yn troi lan, yn cyhoeddi bod y datganiad yn digwydd, ac wedyn ein bod ni ddim yn cael yr un cyfle i wyntyllu'r mater allweddol yma yn y digwyddiad allweddol hwnnw. 

Rwy'n dechrau gyda'r cwestiwn olaf hwnnw gan Llŷr, ac fe fyddwn i'n awgrymu, gyda pharch, fod hynny ar waelod y datganiad llafar a roddwyd i chi fel llefarydd, y mae'n dweud 'gwirio y caiff ei gyflawni'. Pan oeddwn i'n darllen y datganiad ar lafar, fe ddywedais i y byddwn i'n lansio'r ymgynghoriad cyn Sioe Frenhinol Cymru. Felly, mae'n ddrwg gennyf i os na chlywsoch chi fi'n dweud hynny, ond os edrychwch chi ar y Cofnod, fe ddywedais i hynny'n bendant. Ac fe wnaf i—rwy'n parhau i fod wedi ymrwymo i lansio'r ymgynghoriad ar reoli tir cynaliadwy ddechrau'r mis nesaf. Felly, gallaf dderbyn pam roeddech chi'n credu hynny, ond, fel rwy'n dweud, mae'n dweud 'gwirio y caiff ei gyflawni'.

O ran Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, rwy'n credu bod yr wybodaeth a anfonodd hi yn ei chynllun 10 pwynt yn ddefnyddiol iawn. Nid yw'n dweud o ble y dylem ni gael y £1 biliwn. Nid wyf i'n gwybod o ble y gallwn ni gael y £1 biliwn. Ond, yn amlwg, pan fydd Gweinidogion yn adolygu eu polisïau a'u cynigion, fel y mae'n rhaid iddyn nhw ei wneud, nid oes amheuaeth ein bod ni bellach yng nghyfnod y gyllideb garbon gyntaf, er enghraifft—mae'n rhaid inni edrych ar bethau'n wahanol. A bydd y trafodaethau hynny'n parhau. Rydych chi wedi clywed y Trefnydd yn dweud yn ei datganiad busnes ei bod wedi dechrau cynnal y trafodaethau hynny eisoes.

Bob rhyw chwe wythnos rwy'n cadeirio is-bwyllgor Cabinet y Gweinidogion ar Ddatgarboneiddio, a byddwn yn cyfarfod yfory. Byddaf i'n gofyn i'r Gweinidogion beth y maen nhw wedi ei wneud o ran adolygu eu polisïau a'u cynigion. Roeddech chi'n gofyn am derfyn amser, ac fe roddais y briff i'r lobi y bore yma ar ran Llywodraeth Cymru pryd y gofynnwyd y cwestiwn hwnnw imi, a chredaf ei fod yn gwestiwn teg iawn. Ni allwn gyflawni hyn cyn toriad yr haf, a byddwn yn tybio, ar ôl inni gael yr adolygiad hwn o'n holl gynigion a'n polisïau, y gallai gymryd misoedd lawer i ddod â'r cyfan at ei gilydd. Ond nid yw hynny'n golygu nad oes gwaith yn mynd rhagddo, oherwydd mae'n amlwg fod hynny'n digwydd. Ond yn y cyfnod hwn o gyni a'r holl alwadau sydd ar gyllideb Llywodraeth Cymru, mae dod o hyd i £1 biliwn mewn blwyddyn yn hollol afrealistig yn fy marn i.

Ac rwy'n credu bod hynny'n un o'r pethau allweddol am y cynllun cyflawni carbon isel. Mae'n uchelgeisiol, ond mae'n realistig. A chytunodd Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd, pan wnes i gyfarfod â nhw cyn iddyn nhw roi'r cyngor inni—rwy'n credu mai dau gyfarfod yn ôl oedd hynny fwy na thebyg—fod y cynllun cyflawni ar gyfer carbon isel yn uchelgeisiol a phe gallem ni gyflawni'r holl bolisïau a chynigion ynddo, fe fyddem ar y trywydd iawn i gyrraedd ein nodau. Rwy'n credu, o edrych ar y cynlluniau effeithlonrwydd ynni, ein bod ni wedi cynyddu nifer y tai yr ydym wedi eu hôl-ffitio o safbwynt effeithlonrwydd ynni. Wrth gwrs, nid yw hynny'n effeithio'n unig ar ein hallyriadau, ond mae'n helpu pobl sy'n dioddef o dlodi tanwydd hefyd, ac roeddwn i'n falch iawn o weld y data a gyflwynwyd yn ymwneud â hynny'r wythnos diwethaf neu'r wythnos cyn hynny, ac fe fyddwn i'n annog yr Aelodau i edrych ar hynny.

Mae'r cynllun cyflawni ar gyfer carbon isel yn nodi'r holl adrannau amrywiol sector wrth sector ar draws y Llywodraeth a'r hyn sy'n ofynnol ganddyn nhw. Ddim ond ym mis Mawrth y cafodd ei lansio, ac rwy'n deall bod y byd wedi symud, oherwydd y cyngor yr ydym wedi ei gael, nid yn unig oddi wrth y Panel Rhynglywodraethol ond hefyd gan Bwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd. Gofynnais i Bwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd pam nad oedden nhw'n rhoi 100 y cant i ni, wyddoch chi, y gostyngiad net di-garbon, oherwydd ni oedd yr unig wlad na chafodd hynny, ac maen nhw'n dweud yr un peth ag yr wyf i—mae'n rhaid i'r nodau fod yn realistig. Ond rwyf wedi dweud ei bod yn uchelgais gennym i leihau ein hallyriadau carbon 100 y cant erbyn 2050 a chredaf mai dyna'r peth iawn i'w wneud. Mae'n bwysig nawr ein bod ni'n gweithio gyda'r grwpiau yr oeddwn i'n eu crybwyll yn fy ateb i Andrew R.T. Davies i sicrhau ein bod ni'n gweithio gyda rhanddeiliaid i gyflawni hynny.  

Diolch yn fawr iawn, Gweinidog, am eich datganiad. Rwy'n cymryd diddordeb yn y ffaith eich bod chi'n dweud yn gwbl agored fod y Llywodraeth—ceir rhai materion sydd y tu hwnt i'ch rheolaeth chi. Felly, mae gorsaf bŵer Aberddawan yn amlwg—ni allwn ei chau; mae'n rhaid i ni aros nes y bydd Llywodraeth y DU yn gwneud y peth iawn. Ond mae'n dda clywed bod 48 y cant o'n hynni ni eisoes yn dod o ffynonellau adnewyddadwy, ac mae'n amlwg y byddai'n ardderchog inni gael gweld llawer mwy o brosiectau yn cael eu harwain gan gymunedau.

Rwy'n awyddus i ddeall sut mae'r Llywodraeth yn bwriadu annog pobl i ddefnyddio cerbydau allyriadau isel, oherwydd bob tro y byddaf i'n dianc ar wyliau mae angen imi fynd ar hyd yr A470 ac mae angen imi allu dod yn ôl o'r gogledd. Mae llawer o leoliadau hwylus ar hyd y A470 ar gyfer gosod pwyntiau gwefru cerbydau trydan, ond hyd y gwn i nid oes unrhyw un ar hyn o bryd, sy'n golygu na allaf i ddibynnu ar y math hwn o drafnidiaeth ac na allaf i fuddsoddi mewn cerbyd trydan. Rwy'n falch iawn hefyd o weld nad yw Cymru yn bwriadu gwella ei chyflwr amgylcheddol yn y wlad hon drwy daflu'r baich ar wledydd tlawd, gan leihau ein hallyriadau ni trwy eu hanfon dramor. Credaf fod hyn yn gwbl hanfodol.

O ran garddwriaeth, mae Brexit yn golygu ein bod yn gorfod rhoi mwy o'n sylw i'r cwestiwn o ble rydym yn mynd i brynu'r llysiau a'r ffrwythau yr ydym yn eu mewnforio ar hyn o bryd. Nid wyf yn or-awyddus i glywed bod llysiau mewn tuniau neu lysiau wedi eu rhewi yn cymryd lle llysiau ffres, ond mae hynny'n well na dim. Ond mae'n amlwg bod angen inni dyfu mwy o'n llysiau ni ein hunain. Yn y grŵp trawsbleidiol ar fwyd, fe glywsom fod Castell Howell, un o'r prif ddosbarthwyr bwyd, ond yn prynu 18 y cant o'u cyflenwadau gan gynhyrchwyr Cymru. Felly, rwy'n credu bod llawer y gallwn ni ei wneud i gyfyngu ar ein milltiroedd bwyd, o ran materion diogelwch bwyd sy'n cael eu codi gan Brexit a'r bygythiad o Brexit 'heb gytundeb', ond hefyd er mwyn gwella'n cyflwr amgylcheddol. Os oes gennym fwyd sy'n cael ei gynhyrchu'n lleol, rydym yn amlwg yn mynd i fod yn defnyddio llawer llai o garbon. Felly, tybed a allai'r Llywodraeth ddweud ychydig mwy am y ffordd yr ydym ni'n mynd i wneud hynny.  

Diolch i chi, Jenny Rathbone. Rydych chi'n hollol iawn am Aberddawan. Felly, mae Llywodraeth y DU yn bwriadu cau Aberddawan yn 2025; nid oes gennym ni'r pŵer i wneud hynny'n gynharach. Roedd y gostyngiad sylweddol a gawsom ni yn 2017 o allyriadau carbon, sef 25 y cant, yn deillio o beidio â defnyddio glo i gynhyrchu trydan, gan nad oedd Aberddawan yn cael ei defnyddio, ar gymaint o ddyddiau ag yn y flwyddyn flaenorol. Ond rwy'n credu eich bod chi'n iawn am fod yn gyfrifol yn fyd-eang. Mae angen glo arnom ni i gynhyrchu dur. Fe allem ni fewnforio dur o wledydd eraill, ond wedyn ni fyddai hynny'n gyfrifol yn fyd-eang yn fy marn i. Roeddech chi'n llygad eich lle i ddweud bod 48 y cant o'n trydan ni'n deillio o ynni adnewyddadwy. Felly, unwaith eto, rydym ni wedi cyrraedd y nod a osodais i o 70 y cant erbyn 2030—rwy'n credu imi osod y nod hwnnw yn ôl ym mis Rhagfyr 2017—ac mae'r gwasanaeth ynni lleol sydd gennym ni'n gweithio'n galed iawn gydag unigolion, gyda chymunedau, i geisio cyflwyno rhagor o brosiectau ynni adnewyddadwy.

O ran cerbydau allyriadau isel, rwy'n gweithio'n agos gyda Ken Skates yn y maes hwn. Mae dros 600 o bwyntiau gwefru sy'n hygyrch i'r cyhoedd yng Nghymru ar hyn o bryd, ac rwy'n gwybod o'm trafodaethau i gyda'r Gweinidog fod yna gynlluniau ar y gweill i'r sector preifat, yn sicr, nawr, i gynyddu nifer y pwyntiau gwefru hynny sy'n hygyrch i'r cyhoedd. Ond, rydych chi'n gwbl gywir, mae angen i bobl fod â'r hyder i brynu car trydan, gan wybod y gallan nhw fynd o Gaerdydd i Wrecsam neu unrhyw ran arall o Gymru. Felly, rwy'n credu bod hyn yn bwysig iawn. Ond rydym ni'n rhagweld y bydd y sector preifat yn darparu'r rhan fwyaf o'r pwyntiau gwefru cerbydau trydan, a gwn fod y Gweinidog, sydd newydd ddod i mewn i'r Siambr, yn gweithio gyda darparwyr pwyntiau gwefru i gael cipolwg ar eu blaenoriaethau buddsoddi nhw a sicrhau y gellir annog y ddarpariaeth ledled Cymru.

Garddwriaeth—gwn fod yr Aelod yn frwdfrydig iawn ynglŷn â garddwriaeth, ac mae'n cynrychioli—credaf ei fod yn llai nag 1 y cant o'n sector amaethyddol, felly mae cyfleoedd enfawr i arddwriaeth yn ein polisïau tir cynaliadwy ôl-Brexit, ac mae'n rhywbeth yr wyf i'n bersonol yn awyddus iawn i'w weld. Ymwelais â fferm arddwriaethol, os mai dyna yw'r term cywir, yn y gorllewin y llynedd ac roedd hi'n wych cael gweld y cynnyrch o Gymru a oedd ar gael. Ac, fel y dywedwch chi, os gallwn ni leihau ein milltiroedd bwyd yn y ffordd yr awgrymwch chi, bydd hynny o fudd i bawb.  

A gaf i groesawu'r datganiad yn fawr iawn? Rwy'n falch iawn ein bod ni'n trafod unwaith eto'r hyn sydd, yn fy marn i, yn fater o bwys sy'n ein hwynebu yng Nghymru. Fe allwn ni naill ai ddatgarboneiddio neu chwilio am fyd newydd i fyw ynddo, oherwydd, os na wnawn ni hynny, ni fydd y byd hwn yn gallu cynnal bywyd dynol. Rydym yn wynebu argyfwng difrifol o ran newid hinsawdd, ac mae'n rhaid inni fynd i'r afael ag ef.

Mae gennyf i dri chwestiwn, a'r un cyntaf yw'r pwysicaf, mae'n debyg : technoleg batri. Mae nifer ohonom wedi ymweld â Thŷ Solcer, ac roedden nhw'n defnyddio batris ceir i storio trydan. Gwyddom y byddai pobl yn hoffi defnyddio ceir trydan, ond bydden nhw'n hoffi defnyddio ceir trydan sydd â batris y gellir eu gwefru'n hawdd ac yn gyflym iawn, neu gallech chi gael system dau fatri, gan amnewid y batri i ddefnyddio un, a gadael y llall yn gwefru gartref, a'u cyfnewid nhw wedyn. Pa gynnydd sy'n cael ei wneud o ran technoleg batris? Oherwydd, gyda cheir a thai fel ei gilydd, oni bai ein bod ni'n llwyddiannus o ran technoleg batri, yna ni fyddwn ni'n cael y datgarboneiddio yr ydym yn dymuno ei gael.

Yr ail gwestiwn yw: beth sy'n cael ei wneud i sicrhau bod yr hydrogen a gynhyrchir ar gyfer cerbydau yn cael ei gynhyrchu gan ddefnyddio ynni adnewyddadwy? Rwy'n clywed pobl yn sôn am hydrogen fel ynni sy'n adnewyddadwy—ond mae'n cymryd ynni i greu'r hydrogen yn y lle cyntaf. Felly, os ydych chi'n mynd i ddefnyddio gorsafoedd pŵer nwy i gynhyrchu'r trydan ar gyfer cynhyrchu'r hydrogen, rydych chi mewn gwirionedd yn gwneud rhywbeth sy'n llai buddiol i'r amgylchedd. Mae pawb yn dweud, 'Hydrogen yw hwn, mae'n rhaid ei fod yn beth da'—sut y cewch chi'r hydrogen yw'r peth. Ac, os ydych chi'n defnyddio electrolysis, mae angen llawer o drydan arnoch i rannu'r hydrogen a'r ocsigen, neu'r hydrogen a'r nitrogen, neu'r hydrogen a pha elfennau bynnag yr hoffech eu defnyddio.

Y trydydd pwynt yw: mwy o goed. Nid wyf i'n credu y gallwch chi byth gael gormod o goed, ac rwyf i o'r farn y dylem ni gael llawer mwy o goetir nag sydd gennym ar hyn o bryd. Ond a yw Llywodraeth Cymru wedi cael unrhyw syniadau ynghylch ceisio creu cyfres o goedwigoedd trefol o amgylch ardaloedd trefol, fel yr un ym Maesteg y mae Huw Irranca-Davies yn canu ei glodydd? Ceir llawer o ardaloedd eraill, gan gynnwys rhai o gwmpas Dwyrain Abertawe, lle mae gennym ardaloedd y gellid yn rhwydd eu gorchuddio â choed er mwyn yr amgylchedd. Hefyd, rydym ni'n siarad am goedwigaeth—menter fasnachol yw coedwigaeth. Rydym ni'n siarad am roi cymhorthdal i goedwigaeth—mae coedwigaeth i lawer o bobl yn golygu ffordd o wneud arian. Mae'n sicr y gall Cyfoeth Naturiol Cymru, hyd yn oed, wneud arian o goedwigaeth.

Diolch i chi, Mike Hedges. Rydych chi'n gwbl gywir; newid hinsawdd yw'r bygythiad mwyaf yr ydym ni'n ei wynebu. Y cyngor a gawn ni yw bod gennym 12 mlynedd i drawsnewid y sefyllfa, ac mae'n bosib mai ni yw'r genhedlaeth olaf all wneud hynny, ac mae'n bwysig iawn ein bod ni'n manteisio ar y cyfle ac nad yw ein plant, na phlant ein plant, yn gallu troi a dweud wrthym 'Pam na wnaethoch chi rywbeth ynglŷn â'r peth pan oeddech chi'n gallu?'

Mae Mike Hedges yn codi pwynt pwysig iawn, rwy'n credu, ynghylch technoleg batris. Rwyf innau wedi bod yn Nhŷ Solcer—tua dwy flynedd a hanner yn ôl erbyn hyn, ac rwy'n cofio meddwl bod y batris yr oedden nhw'n eu defnyddio bryd hynny'n fawr iawn. Yn amlwg, mae llawer o waith ymchwil a datblygu yn digwydd i sicrhau bod y batri sy'n cael ei storio yn mynd yn llai, oherwydd ni fydd gan bobl ddigon o le i gadw'r batris mawr hynny. Mae hyn yn wir hefyd am hydrogen—rwy'n credu ei bod yn hollbwysig nad ydym yn cyflwyno technolegau na all pobl eu defnyddio'n rhwydd. Felly, mae batris yn enghraifft loyw. Mae angen inni sicrhau hefyd bod y seilwaith ar gael. Mae angen atgyfnerthu'r Grid Cenedlaethol mewn rhannau o Gymru—y canolbarth yn sicr—a mater i Lywodraeth y DU yw sicrhau bod hyn yn digwydd, ac rwy'n cael y trafodaethau hynny gyda'r Grid Cenedlaethol ac mae swyddogion wedi codi hyn gyda Llywodraeth y DU hefyd.

Yn ddiweddarach yr wythnos hon, byddaf yn mynd i'r Cyngor Prydeinig-Gwyddelig, ynghyd â'r Prif Weinidog, ac ynni fydd y pwnc yn y fan honno. Felly, rwy'n edrych ymlaen yn fawr at siarad â chydweithwyr o bob rhan o Lywodraeth y DU, y gweinyddiaethau datganoledig, ac, wrth gwrs, dibyniaethau'r Goron ar yr hyn y maen nhw'n ei wneud. Rwy'n siŵr y bydd llawer y gallwn ei ddysgu.

Coed—rwyf am fynd yn ôl at yr ateb a roddais i Andrew R.T. Davies: nid ydym yn plannu digon o goed. Rydych chi'n hollol iawn; ceir buddiannau masnachol hefyd. Nid mater i'r Llywodraeth yn unig yw plannu coed; mae llawer o sefydliadau a all ein helpu ni. Yn sicr, fe ddylai Cyfoeth Naturiol Cymru fod yn plannu mwy o goed, ac rwyf wrthi'n ystyried, fel y dywedais yn fy ateb i Andrew R.T. Davies, y cymorth y gallwn eu rhoi iddynt o ran cyllid.

Rwyf i o'r farn eich bod chi'n gwneud pwynt da iawn am goedwigoedd trefol. Roedd ymrwymiad maniffesto'r Prif Weinidog o ran coedwig genedlaethol—rwy'n credu, ar y dechrau, pan oeddem ni'n trafod coedwig genedlaethol, roeddwn i'n meddwl am goedwig. Ond, yn amlwg, mae'r dewisiadau yr wyf i wedi gofyn i'r swyddogion weithio arnyn nhw yn dangos y gellir uno llawer mwy o goedwigoedd llai o faint o gwmpas Cymru, ond heddiw'n unig y cefais i'r dewisiadau hynny. Bydd angen imi eu trafod nhw ymhellach gyda'r Prif Weinidog, ond credaf fod cyfleoedd ar gael i gysylltu'r coedwigoedd â llwybr yr arfordir, er enghraifft, i sicrhau y bydd pobl yn sylweddoli beth ydyn nhw a beth yw eu pwrpas nhw.

Mae gennym nifer o gynlluniau. Byddwch chi'n ymwybodol o gynllun Maint Cymru. Erbyn hyn, rydym ni ar gyfradd o ddwywaith maint cynlluniau Maint Cymru, gyda'r nifer o goed yr ydym wedi eu plannu. Ac, wrth gwrs, cafodd ein cynllun Plant! ei sefydlu yn ôl yn 2008 i blannu coeden i bob plentyn a aned ac a fabwysiadwyd yng Nghymru—ers 2014, rydym  wedi plannu coeden yng Nghymru ac rydym hefyd wedi plannu coeden yn Uganda.  

Rydych chi'n dweud yn eich datganiad, Gweinidog, yn y fersiwn ysgrifenedig o leiaf, eich bod wedi ymrwymo i fynd ymhellach hyd yn oed, o ran sicrhau dim allyriadau o gwbl a hynny erbyn 2050 fan bellaf. Eto i gyd, roeddech chi'n dweud wrth ateb Llyr Gruffydd fod hynny wedi cael ei israddio'n uchelgais, a'n bod ni'n deddfu ar gyfer toriad o 95 y cant yn unig, nid ar gyfer sero net. Ym mha ystyr, felly, ydych chi wedi ymrwymo i sero net yn lle'r gostyngiad o 95 y cant?  A wnewch chi hefyd —? Gwn nad oeddech chi'n gallu gwneud hynny'r wythnos diwethaf ac, os na allwch chi nawr, a fyddech o bosib yn gallu rhoi amserlen i mi o ran pryd y gallwch wneud hyn—beth yw eich polisi chi o ran gwrthbwyso rhyngwladol? A fydd hyn yn cael ei ganiatáu ac, os felly, a fydd terfyn yn cael ei osod arno?

Credaf fod eich datganiad heddiw yn amserol iawn, ar ôl y bleidlais yn Nhŷ'r Cyffredin—neu dim pleidlais yn Nhŷ'r Cyffredin neithiwr; aeth drwodd heb bleidlais hyd yn oed—i newid y gostyngiad o 80 y cant hyd at y swm llawer uwch hwn. Tybed beth fydd cost hynny. Mae gennym o leiaf amcangyfrifon lled-swyddogol o £50 biliwn neu £70 biliwn y flwyddyn, ac rwy'n credu ei bod yn llawer mwy synhwyrol canolbwyntio ar y gost flynyddol na'i hychwanegu dros gyfnod anhysbys i gael rhifau brawychus o £1 triliwn a throsodd. Ond, os yw hyn yn £50 biliwn neu £70 biliwn y flwyddyn, yna rwy'n croesawu'r broses hon o bennu cyllidebau carbon, o edrych ar oblygiadau hyn, oherwydd credaf ei bod yn hawdd iawn i wleidyddion wneud ymrwymiadau mawr am amser maith yn y dyfodol i lunio etifeddiaeth i Theresa May neu beth bynnag fo'r cymhellion eraill. Ond dim ond pan wneir y gwaith o edrych ar beth yw goblygiadau hyn, beth yw'r costau, pa gyfaddawdu fydd, yr ydych chi, mewn gwirionedd, yn ymwneud â pholisi gwirioneddol. Ac rwy'n credu, gyda gostyngiad o 40 y cant mewn allyriadau carbon deuocsid ledled y DU ers 1990, roeddem ni'n arwain y byd ac yn cymryd camau gwirioneddol sylweddol yn y maes hwn. Rwy'n gofidio, drwy wthio hynny o 80 y cael datgysylltiad eto rhwng uchelgais a'r diriaethol, neu'r hyn y byddai ein hetholwyr ni'n barod i'w dderbyn yn y maes hwn, o gofio'r cyfaddawdu dan sylw.

Roeddech chi'n sôn bod angen glo ym Mhort Talbot i wneud dur. Sut, felly, fyddwn ni'n datgarboneiddio'r broses honno wrth gadw'r diwydiant? Beth yw'r bwriad o ran boeleri nwy? Er mwyn dod yn agos ati, mae'n rhaid ichi gael gwared ar foeleri nwy pawb. A ydych chi'n bwriadu eu disodli nhw gyda rhai trydan—sy'n costio deirgwaith yn fwy ar hyn o bryd—neu a fyddech chi'n cael hydrogen yn lle hynny, ac, os felly, sut ar y ddaear y bydd rhywun yn cyrraedd sefyllfa lle mae rhywun yn torri'r cyflenwad nwy ac yn rhoi hydrogen rhyw dro yn ei le? Sut ydych chi am gyd-drefnu boeleri pobl ar gyfer hynny?

Ac a gaf i ofyn ichi, yn olaf, egluro ychydig ymhellach y pwynt hwn am gynhyrchu trydan? Beth yw eich rhagdybiaeth chi o ran yr hyn sy'n mynd i ddigwydd gydag Aberddawan B sydd mor enfawr ei oblygiadau yn y maes hwn, ac a ydych chi'n dweud hynny fel polisi gan Lywodraeth Cymru yr hoffech chi weld mwy o bwyslais ar hunan ddigonolrwydd a llai o allforio trydan i Loegr? Beth sydd o'i le ar allforio ynni i Loegr? A yw hynny'n beth drwg? Os felly, beth ydych chi'n bwriadu ei wneud yn ei gylch?

Diolch i chi, Mark Reckless, am y cwestiynau hynny. Fe wnaethom ni dderbyn cyngor Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd ynghylch 95 y cant o ostyngiad. Roedd hynny'n gynnydd sylweddol o'r 80 y cant a ddywedasant y llynedd, ac rwyf i wedi ymrwymo i ddeddfu'r flwyddyn nesaf i gynyddu ein nod o leihau allyriadau o 80 y cant o leiaf i 95 y cant erbyn 2050. Mae hynny, wrth gwrs, yn cyd-fynd â'r DU yn derbyn nod o sero net. Ond fe wnes i arwyddo uchelgais i ddatblygu nod o sero net, ac mae angen inni weithio nawr—ac rwy'n credu imi amlinellu hyn yn fy ateb i Llŷr Huws Gruffydd—mae angen inni weithio nawr gyda Phwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd—os wyf i'n poeni o gwbl, fe ofynnaf am gyngor pellach—a rhanddeiliaid eraill i nodi'r ffyrdd y gellid cyrraedd nod mwy uchelgeisiol. Pe byddem wedi dweud y byddem ni dim ond yn derbyn 100 y cant—fel y mae nawr, drwy fod â'r uchelgais hwnnw, rydym ni'n mynd ymhellach nag unrhyw Lywodraeth arall yn y DU.

Rwy'n credu mai'r hyn y mae cyngor Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd yn ei wneud yw ei fod yn cydnabod bod angen inni fynd ati ar y cyd ledled y DU, gyda phawb yn chwarae eu rhan. Felly, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn, os mai yn nwylo Llywodraeth y DU y mae'r ysgogiadau, fy mod i'n annog gweithredu ganddyn nhw. O ran y gost, mae'n rhaid inni gydnabod y gost o beidio â gwneud hyn, ac mae'n arwyddocaol iawn o ran costau ariannol ac, yn amlwg, o ran y gost i fywyd dynol. Effeithiwyd yn wael eisoes ar Gymru gan y newid hinsawdd, ac mae'n iawn ein bod ni'n cymryd hyn o ddifrif. Ac rwy'n mynd yn ôl at y cynllun cyflawni carbon isel; mae'n bwysig bod pob Gweinidog yn adolygu ei bolisïau a'i gynigion i wneud hynny.

Nid wyf i'n siŵr a ydych wedi darllen y cynllun cyflawni carbon isel gan eich bod wedi gofyn yr un cwestiwn i mi, ond byddwn yn eich annog chi i wneud hynny, ac fe welwch chi'r ffordd yr ydym ni'n nodi'r allyriadau a sut yr ydym yn eu cael nhw, a sut yr ydym ni'n sicrhau ein cyfrifoldebau byd-eang. Felly, fe ddywedais i fod angen glo arnom o hyd i wneud dur ac fe allem ni fewnforio dur. Ond, i mi, ni fyddai hynny'n gyfrifol yn fyd-eang. Felly, mae'n bwysig ein bod ni'n gweithio gyda Tata a busnesau eraill i sicrhau eu bod nhw'n edrych ar ffyrdd arloesol o sicrhau nad ydyn nhw'n dibynnu cymaint ar danwydd ffosil yn y blynyddoedd i ddod.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn gweld cynnydd yng nghefnogaeth Llywodraeth y DU i ymchwil a datblygu sy'n gysylltiedig â dur, nid yma yng Nghymru yn unig ond ledled y DU. Ac rwyf i o'r farn, yn rhan o'r strategaeth ddiwydiannol, y dylem ni fod yn galw am fwy o arian ar gyfer hyn. Credaf ei bod yn bwysig hefyd fod Llywodraeth y DU yn lleihau'r gwahaniaeth sylweddol o ran prisiau ynni sy'n dal i fod gennym ni, a bod diwydiannau dwys o ran ynni yn y DU, sy'n cynnwys dur, yn parhau i dalu mwy am eu hynni nhw na'u cystadleuwyr Ewropeaidd.

Ai peth drwg yw allforio trydan i Loegr? Nage, ond rydych chi'n deall mai penderfyniadau Llywodraeth y DU sydd wedi rhoi llawer mwy o gynhyrchu â thanwydd ffosil yng Nghymru, a dyna pam mae ein hallyriadau ni'n uwch o lawer yng Nghymru.    

Ac yn olaf, Joyce Watson.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n awyddus i dynnu sylw at y mater ynglŷn â choetiroedd, sef mai 15 y cant y mae coetir yn ei gynrychioli o orchudd tir yng Nghymru, o'i gymharu â 37 y cant sy'n gyfartaledd yn yr UE. Felly, er mwyn dal i fyny, byddai'n rhaid inni gael gorchudd coetir o 22 y cant yn ychwanegol. Rwy'n nodi hynny oherwydd rydych chi wedi rhoi llawer o atebion. Ond mae yna ffactor arall hefyd yn hyn i gyd. Mae bwrdd cynghori Llywodraeth y DU wedi awgrymu y gallai'r glaswelltir a ddefnyddir i roi anifeiliaid i bori arno gael ei leihau 25 y cant erbyn 2050 i helpu i leihau allyriadau carbon. Ac mae pawb yn gwybod bod cynhyrchu cig coch yn cynyddu allyriadau carbon mewn gwirionedd ar sawl lefel a bod yn rhaid inni ystyried yr hyn yr ydym ni'n ei wneud, a dweud y gwir. A hynny o ran pawb yn chwarae ei ran, fel y dywedasoch yn eich datganiad. Fe wnes i alw am ddewis yn seiliedig ar blanhigion ar gyfer prydau ysgol yr wythnos o'r blaen. Felly, o bosib, gallem ddechrau edrych ar gydbwyso'r pethau hyn. Nid wyf i'n llysieuwr, nid wyf i'n fegan, ac, ydw, rwy'n bwyta cig coch fy hunan, ond rwy'n bwyta llai ohono nawr a dyna'r pwynt yr wyf i'n ceisio ei wneud.

Y peth arall y credaf y gallem edrych arno mewn gwirionedd: o dan Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, mae'n ddyletswydd arnom i beidio â chreu canlyniad i wlad arall. Felly, pan fyddwn ni'n edrych—ac rwy'n golygu ni fel llywodraethau a chyrff cyhoeddus yn ehangach—ar brynu deunyddiau, boed hynny ar gyfer y desgiau yr ydym yn pwyso arnyn nhw neu'r cadeiriau yr ydym yn eistedd arnyn nhw, fe ddylem ni wneud yn siŵr eu bod nhw'n tarddu o goedwigaeth gynaliadwy, ac nad ydym ni'n mewnforio a helpu i greu problem i rywun arall. Mae hynny'n amlwg iawn yn Neddf cenedlaethau'r dyfodol a llesiant—nad ydym ni'n peri difrod yn rhywle arall.

Fy mhwynt olaf yma yw: efallai eich bod chi'n ymwybodol o'r ymgyrch sy'n digwydd ar hyn o bryd i geisio arbed fferm Trecadwgan yn Solfach ar gyfer y cyhoedd. Y cyngor sy'n berchen ar y tyddyn arbennig hwn a cheir llawer o dyddynnod sy'n eiddo i gynghorau eraill ledled Cymru. Unwaith eto, rwy'n gofyn ichi ystyried cynghori awdurdodau lleol, a chael cyngor i ni ein hunain, pan fyddwn yn ystyried cael gwared ag unrhyw dir, fod angen meddwl am ei roi yn ôl i'r gymuned i ddechrau, er mai eiddo'r gymuned ydyw yn y lle cyntaf mewn gwirionedd. Oherwydd nid yw'r cyngor neu unrhyw gorff cyhoeddus yn berchen ar unrhyw beth mewn gwirionedd; y trethdalwr sy'n berchen arno, a'r trethdalwr ddylai gael y dewis cyntaf o geisio gwneud rhywbeth cynhyrchiol gydag ef.

Diolch, Joyce Watson, am y gyfres o gwestiynau ac arsylwadau. Gan sôn am dyddynnod, pan ddechreuais ar fy mhortffolio dair blynedd yn ôl, roeddwn i'n awyddus iawn i wneud darn o waith gydag awdurdodau lleol ynglŷn â nifer y tyddynnod a oedd yn cael eu gwerthu. Roeddwn ar ddeall bod hyn yn digwydd yn weddol aml oherwydd pwysau ariannol, ond pan gaiff y tyddyn hwnnw ei golli, caiff ei golli am byth, yn enwedig os caiff ei werthu, yn amlwg, er mwyn adeiladu tai, er enghraifft. Felly, rwy'n credu ein bod wedi gweld lleihad yn nifer y tyddynnod sy'n cael eu gwerthu. Nid wyf i'n ymwybodol o'r un yr oeddech chi'n sôn amdano'n benodol, ond yn sicr fe fyddaf i'n ymchwilio i hynny.

Rwy'n credu bod y pwynt a godwyd gennych ynglŷn â mewnforio—. Fe roddais i'r enghraifft o fewnforio glo i gynhyrchu dur a sut y byddai'n anghydnaws inni, fel gwlad â chyfrifoldeb byd-eang, fewnforio dur. Ond credaf ichi ddod â hynny i lawr at lefel yr unigolyn, sy'n bwysig iawn yn fy marn i, a'r dewisiadau a wnawn ni o ran yr hyn a brynwn ni, er enghraifft. Credaf mai un o'r rhesymau dros ddatgan argyfwng hinsawdd oedd er mwyn ysgogi pobl i weithredu ac nid llywodraethu oedd yr unig fater, nid awdurdodau lleol yn unig, nid busnesau yn unig oedd hyn; roedd yn cynnwys unigolion hefyd. Rwy'n credu eich bod wedi rhoi enghraifft dda iawn o sut mae pobl, pan maen nhw'n prynu rhywbeth, yn gwneud hynny o safbwynt cynaliadwy.

Roeddech chi'n sôn am goetir, a dangoswyd bod plannu coed newydd yn cynnig manteision sylweddol o ran dal a storio carbon, a dyna pam yr ydym ni bellach wedi ymrwymo i blannu 2,000 hectar y flwyddyn rhwng 2020 a 2030. Rydym hefyd wedi cysylltu ein cymorth Glastir i greu coetiroedd â'r cod carbon coetir. Mae Prifysgol Caergrawnt yn cynnal ymchwil arwyddocaol iawn ar hyn o bryd i ymchwilio i atebion technolegol i heriau sy'n ymwneud â newid hinsawdd, ac mae hynny'n canolbwyntio ar y swyddogaeth gadarnhaol y gall coetiroedd ei chyflawni. Yn sicr, er fy mod i'n sylweddoli y gall gymryd cryn amser i goed aeddfedu—a sgwrs yw hon yr wyf i wedi ei chael gyda ffermwyr, sy'n gyndyn weithiau i blannu mwy o goed oherwydd eu bod nhw'n gwybod y bydd darn o dir yn cael ei glymu am flynyddoedd lawer iawn. Efallai eich bod chi'n ymwybodol bod Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr wedi dweud mewn gwirionedd y byddan nhw'n niwtral o ran carbon erbyn 2040. Mae hyn yn anhygoel o uchelgeisiol, ac felly rwy'n credu bod y sector amaethyddol yn awyddus iawn, iawn ac yn cymryd eu swyddogaeth o ddifrif. Yn amlwg, gallwn edrych ar hyn fel rhan o'n polisi i reoli tir yn gynaliadwy ar ôl Brexit.

Diolch yn fawr iawn, Gweinidog.