Part of the debate – Senedd Cymru am 3:16 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
Diolch. O ran y gweithlu, wrth gwrs, o ran sefydlogi'r gweithlu nawr, buddsoddwyd £5 miliwn yn y maes arbennig hwn dros y gaeaf diwethaf, a hynny'n fwriadol er mwyn ceisio sefydlogi'r rhan benodol hon o'r gwasanaeth wrth i ni edrych tua'r dyfodol. O ran eich sylw am oedi wrth drosglwyddo gofal, mae'n eithaf diddorol, a dweud y gwir, oherwydd, pan oeddwn yn mynd drwy amryw o wahanol ysbytai ledled y wlad, fel y caiff pob Gweinidog iechyd y cyfle i wneud drwy gydol y flwyddyn ac yn arbennig drwy'r gaeaf, mae ein hymgynghorwyr meddygol brys mewn gwirionedd yn griw eithaf gonest, a byddan nhw'n dweud wrthych chi yr hyn y maen nhw'n ei gredu sy'n gweithio a'r hyn nad yw'n gweithio. Yr hyn sydd wedi bod yn ddiddorol iawn i mi yw nad ydyn nhw wedi gwneud cais am fwy o welyau yn yr ysbyty yn gyffredinol. Ac rydym ni'n dadlau'n aml am niferoedd gwelyau yn y lle hwn, wrth ddweud, 'rydych chi wedi cael gwared ar ormod o welyau o'r system dros gyfnod hir', ond, a dweud y gwir, eu hangen mawr nhw yw sicrhau mwy o gapasiti mewn gofal cymdeithasol. Cefais ychydig o sgyrsiau diddorol iawn yn ystod y gaeaf pryd dywedon nhw, 'Mae gennym ni her ar hyn o bryd, ond nid wyf yn credu mai cael 20 neu 30 o welyau ychwanegol yn yr ysbyty ar ben yr hyn sydd gennym ni yn barod yw'r ateb'. Roedden nhw'n dweud, 'rydym ni eisiau cael mwy o gapasiti ym maes gofal cymdeithasol i ryddhau pobl o'r ysbyty', oherwydd roedden nhw i gyd yn gwybod am y niferoedd mawr o bobl feddygol iach a oedd yn yr ysbyty, a dyna oedd yr her o ran y system gyfan yn methu â symud pobl i'r man lle'r oedd angen iddyn nhw fynd iddo.
Rwyf wedi crybwyll y materion hyn ac wedi cael trafodaethau gyda byrddau iechyd a llywodraeth leol gyda'i gilydd ar oedi wrth drosglwyddo gofal. Yn ddiweddar, rwyf wedi cwblhau cyfres o gyfarfodydd gyda phob bwrdd partneriaeth ranbarthol, arweinwyr iechyd a llywodraeth leol, ac rwyf wastad, ers —. Wel, yn dilyn fy nhrafodaethau cyntaf am oedi wrth drosglwyddo gofal, lle siaradais yn unigol ag awdurdodau lleol ac wedyn eu bwrdd iechyd a chanfod eu bod yn dweud yn fras mai'r partner nad oedd yn yr ystafell a oedd yn gyfrifol, rwyf bob amser wedi cael cyfarfodydd ar y cyd. Mae wedi bod yn ffordd well o lawer i ddeall sut y gallai ac y dylai'r cynnydd edrych. Ac mae pawb yn deall bod hyn yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth, ond, i'r un graddau iddyn nhw hefyd, boed ym maes iechyd neu lywodraeth leol, ac rydym ni mewn sefyllfa well o lawer, gyda llai o oedi wrth drosglwyddo gofal nag erioed o'r blaen, ond yn Lloegr, fel arall mae'r duedd. Felly, rydym ni'n gwneud rhai pethau'n gywir, ond mae a wnelo â faint yn fwy y mae angen i ni ei wneud.
Ac yna eich sylw am newidiadau pensiwn: wel, mae hon yn her fawr i'r gwasanaeth iechyd, nid yn unig yn y maes hwn, ond yn her lawer ehangach, ac nid dim ond yn her i Gymru. Mae'n effeithio ar bob un genedl yn y DU, pob un partner yn y gwasanaeth iechyd gwladol, ac mae'n gwenwyno'r ewyllys da sy'n bodoli ymysg ein staff sy'n barod i wneud gwaith ychwanegol yn y gwasanaeth iechyd gwladol, gan gynnwys gweithio ar fentrau rhestrau aros ar nosweithiau a'r penwythnosau, a nawr maen nhw'n darganfod biliau treth sylweddol ac annisgwyl yn cyrraedd eu stepen drws. Mae'n broblem sydd wedi'i chreu drwy newid rheolau'r Trysorlys a'r perygl yw y byddwn yn gyrru gweithwyr y GIG allan o'r gwasanaeth iechyd—nid meddygon yn unig, ond staff eraill hefyd—a bydd yn rhaid i ni brynu'r gwasanaethau hynny wedyn a bydd yn costio cymaint os nad mwy na'r hyn y byddem ni fel arall yn ei dalu i staff y GIG. Y risg arall, wrth gwrs, yw, os byddwn yn gyrru staff sydd ar gyflogau breision allan o gynllun pensiwn y GIG, yna mae'n bosib y byddwn yn tanseilio'r cynllun ar gyfer y dyfodol. Felly, rwyf eisoes wedi gohebu â Llywodraeth y DU gyda hyn mewn golwg; y bwriad yw cynnal ymgynghoriad ffurfiol yn y dyfodol agos. Ond rwyf yn gobeithio bod y Trysorlys yn barod i wrando ar bob rhan o'r gwasanaeth iechyd hwladol a gwneud y peth cywir i'n GIG ni, neu fe fyddwn ni i gyd yn talu pris os gwrthodant wneud hynny.