5. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Gwella Canlyniadau ar gyfer Plant sy'n Derbyn Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:44 pm ar 2 Gorffennaf 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 3:44, 2 Gorffennaf 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n diolch i Helen Mary Jones am y rhestr faith o gwestiynau. Rwyf am geisio ymdrin â rhai ohonyn nhw o leiaf. Rwy'n awyddus i ateb yr un pwysicaf, sef wrth gwrs nad ydym ni'n disgwyl i unrhyw blentyn beidio â chael ei gymryd i mewn i ofal os ydyw mewn perygl o gael ei esgeuluso neu ei gam-drin. Rydym yn eiddgar i wneud hyn mewn modd diogel, ac rydym yn dymuno gwneud hynny, fel y dywedais i eisoes, er lles y plant, a dyna'r rheswm y tu ôl i'r datganiad hwn heddiw.

Y pwynt arall yw nad oes neb yn gorfodi unrhyw dargedau ar neb arall. Bydd yr awdurdodau lleol yn cyflwyno eu targedau eu hunain. Felly, os ydyn nhw'n cyflwyno'r targedau, byddan nhw'n ystyried y ddaearyddiaeth, y maint, ac fe fyddan nhw'n cyflwyno targedau. Ac fel yr wyf i'n ei ddweud, mae'r rheini sydd wedi cyflwyno targedau wedi cyflwyno ffyrdd ystyrlon iawn o allu lleihau'r niferoedd, ac wedi sefydlu cynlluniau i atal nifer penodol o blant rhag dod i mewn, ac ar gyfer ailuno plant eraill lle credant fod hynny'n bosibl. Rwyf i o'r farn fod 16 allan o 22 yn rhif gweddol dda, mewn gwirionedd, ar gyfer y rhai sydd wedi cyflwyno'r targedau hyn ac wedi eu hystyried nhw'n ofalus iawn. Ond nid ydym yn dymuno eu gorfodi na phennu cosbau; y cyfan y mae hyn yn ei wneud yw ceisio sicrhau strwythur cyffredinol i geisio atal y cynnydd hwn yn nifer y plant sy'n cael eu derbyn mewn gofal, fel y bydd pawb, rwy'n siŵr, yn cytuno nad honno yw'r ffordd orau o wneud pethau. Felly, mae'n rhaid inni wneud rhywbeth i geisio atal hyn, a chan geisio gwneud hyn mewn ffordd sy'n gweithio ar y cyd, gan weithio gyda'r awdurdodau lleol i roi'r cymorth y gallwn ni i'w helpu i gyflawni—dyna'r rheswm y gwnawn ni hyn.

Felly, nid wyf i'n credu y dylai'r Aelod ofidio am y defnydd o ffigurau, oherwydd nid yw'n ffordd o orfodi awdurdodau lleol i gyflwyno nifer o ffigurau. Nid honno yw'r ffordd yr ydym ni'n gwneud hyn. Mae'n cynnig cyfle iddynt gyflwyno'r ffigurau y maen nhw'n credu y gallen nhw eu lleihau'n ddiogel, a gweithio gyda nhw a cheisio eu helpu nhw i gyflawni hynny. Felly rwy'n credu mai dyna'r peth pwysicaf o'r holl bethau a ddywedwyd ganddi, gan fy mod i'n deall, oherwydd fel y dywedodd hi, roeddwn innau'n gweithio yn y maes hefyd, ac felly'n gwybod am y pwysau sydd ar awdurdodau lleol. Ond yn sicr, nid oes unrhyw fodd y gellid gadael unrhyw blentyn heb ddiogelwch am y rheswm hwn. Felly, rwy'n credu mai dyna oedd y prif bwynt, ac rwy'n awyddus i dawelu ei meddwl hi a cheisio ei hargyhoeddi o hynny.

O ran y pwyntiau eraill, yn gyflym iawn, o ran yr amrywiaeth ledled y wlad, ydw, rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y mae angen inni edrych arno. Oherwydd, fel y dywedais, y gwasanaethau ar ffiniau gofal, rydym wedi rhoi £5 miliwn o fuddsoddiad rheolaidd i'r gwasanaethau ar ffiniau gofal, ac mae dros 3,600 o blant wedi cael cymorth hyd yn hyn i aros o fewn yr uned deuluol. Dyna'r ffigurau am 2017-18. Felly, mae hwnnw'n gynnydd da, ac mae'n amlwg bod llawer o ffyrdd eraill yr ydym ni'n rhoi cymorth, drwy Teuluoedd yn Gyntaf, drwy Dechrau'n Deg. Ond wrth gwrs, dim ond mewn nifer cyfyngedig o ardaloedd y ceir hynny, ac yn sicr rydym yn ystyried hwn yn faes blaenoriaeth. Mae'r Prif Weinidog wedi nodi hyn yn un o'i brif flaenoriaethau, ac rwy'n credu ei bod yn glodwiw iawn fod y Prif Weinidog wedi rhoi hyn ar ben ei agenda ef: gadewch inni geisio lleihau nifer y plant sydd mewn gofal, a rhoi cyfle iddyn nhw fyw gyda'u teuluoedd, os gallwn ni roi'r tamaid bach ychwanegol hwnnw o gymorth. Felly mae'r cyfan wedi ei anelu at hynny er mwyn gwella cyfleoedd bywyd i blant.

Ac yna rwyf eisiau codi'r pwynt olaf a wnaethoch chi, o ran y pryder am sefydliad preifat lle mae llawer o blant o'r tu allan i Gymru wedi cael eu lleoli. Unwaith eto, rwy'n credu bod hwnnw'n destun pryder enfawr, oherwydd er mai ni sy'n gyfrifol am ein plant ni sy'n byw yng Nghymru, mae'r plant hynny'n cael eu lleoli ymhell oddi wrth eu teuluoedd, felly nid oes ganddyn nhw'r mathau hynny o wiriadau ar yr hyn sy'n digwydd. Felly, yn sicr, credaf y gallem ni gael trafodaeth eto ar yr hyn y gellid ei wneud i geisio edrych ar y sefydliadau hynny.