Part of the debate – Senedd Cymru am 4:11 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
Dydw i ddim yn mynd i ailadrodd yr hyn sydd wedi cael ei ddweud yn barod. Gwyddom fod nifer y plant sy'n derbyn gofal yn cynyddu'n ddi-syfl, ac mae llawer iawn o resymau dros hynny. Ond un o'r niferoedd sy'n sefyll rhywfaint ar wahân yw Powys, lle bu cynnydd o 50 y cant ers Ebrill 2017. Felly, roedd yna 160 o blant ac erbyn hyn, ym mis Mawrth, mae yna 244. Nawr, mae'n gynnydd sylweddol, ac rwy'n siŵr bod rhesymau y tu ôl i hynny. Y rheswm dros ddewis yr un penodol hwnnw, ar wahân i'r ffaith ei fod yn fy ardal i, yw bod adroddiad damniol gan Arolygiaeth Gofal Cymru yn 2017, a ddywedodd fod plant y sir yn cael eu rhoi 'mewn perygl '.
Nawr, gwn eu bod wedi cyhoeddi fframwaith newydd yr wythnos hon, a bod y fframwaith hwnnw'n mynd i gael ei ategu gan fwy o arian, oherwydd yn amlwg roedd rhan o'r mater yn ymwneud â diffyg gwariant ac, felly, diffyg blaenoriaeth yn y maes hwn. Mae hynny'n newyddion da—ac rwy'n mynd i fod yn gadarnhaol yma—fod hynny wedi cael ei gydnabod, hyd yn oed os nad cyngor Powys oedd wedi ei gydnabod ei hun. Felly, mae'n debyg mai'r cwestiwn yma yw: sut yr ydym ni'n mynd i wybod, ymlaen llaw, nid ar ôl i bethau fynd o chwith, bod plant mewn gofal yn uchel nid ar yr agenda hon yn unig ond ar agenda awdurdodau lleol a phobl eraill sydd i fod cyflwyno'r newidiadau hynny yn gadarnhaol ar eu cyfer? Ac a gaf i awgrymu, pe baem yn mynnu bod awdurdodau lleol yn gorfod gwneud datganiad neu gyhoeddiad o fewn eu hawdurdod penodol yn flynyddol a bod yn rhaid i'r adroddiad hwnnw fod yn gyhoeddus, o leiaf y byddai pobl yn cael golwg arno ac efallai y byddai'r cyngor yn cymryd peth perchenogaeth ohono, oherwydd byddai'n rhaid iddo fod yn gynhwysfawr a byddai'n rhaid iddynt ddweud faint o arian yr oeddent yn ei wario arno. A gallai hefyd helpu i ganolbwyntio meddyliau'r holl gynghorwyr a'r rhieni corfforaethol hynny yn yr ardaloedd hynny ynghylch pwysigrwydd gofalu am blant sy'n derbyn gofal.
Yn olaf, mae'n newid gwirioneddol dda hwn gan y Cynulliad nad oes raid i blant sy'n derbyn gofal sy'n gadael gofal dalu unrhyw dreth gyngor. Felly, mae'n gam i'r cyfeiriad cywir a gobeithio y bydd yn helpu rhai i beidio â chael eu hunain yn ôl mewn gofal.