Part of the debate – Senedd Cymru am 4:33 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei sylwadau? Fel y gwnaethoch chi ddweud, mae cryn dipyn o gonsensws ar draws y Siambr hon ar gyfer datganoli'r doll hon, ac mae'n drafodaeth sydd wedi mynd ymlaen cyhyd ag y gallaf gofio imi fod yn y Siambr hon. Mae'n siŵr eich bod yn teimlo'r un peth. Mae'n amlwg ei fod wedi cael lle mwy blaenllaw ar yr agenda dros y misoedd a'r blynyddoedd diwethaf, gyda datganoli darnau eraill o'r jig-so treth yng Nghymru, a nawr gofynnir cwestiynau'n gynyddol ynghylch a allwn ni gael pwerau treth incwm yma ac a allwn ni gael treth stamp a'r holl ystod o drethi eraill, yna pam rhwystro hwn, os gallaf ei roi fel yna.
Mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn fodlon cyd-gyflwyno'r cynnig hwn gyda'r Gweinidog. A gaf i groesawu'r ysbryd yr ydych chi wedi dod â'r ddadl gerbron ynddo? Mae hyn, yn ei hanfod, yn ymwneud â chadw'r sylw ar ddatganoli'r doll, yn bennaf oll. Ie, wrth gwrs, er mwyn eu codi, eu gostwng, neu eu cadw yn y canol yn rhywle y byddwch yn datganoli trethi, ond wrth gwrs daw hynny ar ôl cael y pwerau hynny yn y lle cyntaf. Felly, os nad yw'r pŵer gennym ni eto, yna mae'r dadleuon hynny'n llai perthnasol. Credaf fod adroddiad y Pwyllgor Materion Cymreig yn ddeunydd darllen diddorol iawn, ac mae'n amlwg ei bod yn hen bryd datganoli'r doll teithwyr awyr. Credaf ei bod hi'n braf ac yn ddiddorol gweld pwyllgor seneddol o ben arall y M4, fel y'i disgrifiwn ef yn aml, wel, yn gyntaf oll yn ymdrin â mater fel hwn, sydd mor berthnasol i'n trafodaethau yn y Siambr hon, ond sydd hefyd yn croesawu datganoli'r doll hon, bron iawn yn frwdfrydig, er gyda rhybuddion o ran rhai o'r problemau a allai godi yn sgil hynny.
Fel y dywedais, byddai'r doll teithwyr awyr yn gorwedd yn daclus yn y jig-so o drethi sydd wedi'u datganoli—treth incwm, treth gwarediadau tirlenwi, treth stamp. Mae hwn yn fater o gydraddoldeb, mi gredaf. Mae gan yr Alban y pŵer hwn, fel y gwyddom, mae'r doll wedi'i datganoli i Ogledd Iwerddon, felly mae wedi dod yn fwyfwy anodd gweld pam na all y doll gael ei datganoli i Gymru yn yr un modd. Wrth gwrs, mae dadleuon yn erbyn ei datganoli, ac mae rhai ohonyn nhw'n simsan, mae eraill yn werth eu hystyried. Maen nhw'n gyfarwydd iawn. Rydym yn dal i glywed am y bygythiad i Faes Awyr Bryste; sy'n codi dro ar ôl tro pan fyddwn yn cael y trafodaethau hyn. Credaf fod y bygythiad yn cael ei orbwysleisio, yn ôl pob tebyg, o gofio bod meysydd awyr rhanbarthol ledled y DU a Maes Awyr Caerdydd yn gwasanaethu poblogaethau gwahanol, yn bennaf. Rwy'n gwybod bod pobl yn teithio pellteroedd gweddol faith i fynd ar deithiau hedfan o feysydd awyr, ond ni allaf weld pam y byddai Maes Awyr Bryste'n teimlo dan gymaint o fygythiad. A beth bynnag, nid wyf yn credu y dylai hynny rwystro'r hyn sy'n sylfaenol yn benderfyniad gwleidyddol, athronyddol—sut bynnag yr ydych eisiau ei fynegi; cyfansoddiadol—ar gyfer y lle hwn, a'r angen i Gymru gael y pŵer hwn.
Dadl arall sydd wedi'i defnyddio yn erbyn datganoli'r doll teithwyr awyr yw'r ffaith nad yw'r diwydiant hedfan yn cael ei drethu digon, ac nad yw tanwydd awyrennau yn destun treth, ac nad yw treth ar werth yn cael ei gosod ar docynnau yn yr un ffordd. Mae'n ddigon posibl bod hynny'n wir, ond eto, ni allaf weld pam fod honno'n ddadl o blaid neu yn erbyn datganoli'r doll. Mater i'r Cynulliad hwn fyddai penderfynu beth sy'n berthnasol i Gymru ac economi Cymru a theithiau awyr yma, a dyma ble y dylai'r pŵer fod.
Soniodd fy nghyd-Aelod Andrew R.T. Davies yn gynharach am yr argyfwng yn yr hinsawdd, ac mae hynny'n rhywbeth y mae angen ei ystyried. Roedd yn codi yn nhrafodaethau'r Pwyllgor Cyllid. Yn amlwg, bu llawer o ganolbwyntio ar deithiau awyr yn ddiweddar, ynghylch y rhan sydd ganddo yn hyn o beth, ac mae'n amlwg yn cyfrannu'n sylweddol at yr ôl-troed carbon, felly credaf fod angen i unigolion a llywodraethau fod yn ymwybodol o hynny. Byddwn yn dweud, fel y dywedais o'r blaen, fodd bynnag, nad yw hyn o reidrwydd yn ddadl yn erbyn ei datganoli—mae'r penderfyniadau i'w gwneud yn y fan yma. Byddwn i hefyd yn dweud nad wyf i wir yn ei weld fel—. Nid wyf yn credu bod pobl yn sydyn yn mynd i neidio ar awyren pan na fydden nhw wedi neidio arni cyn hynny. Rwy'n credu y bydden nhw'n fwy tebygol o fynd i—. Efallai y byddai'n gwneud gwahaniaeth bach iawn. Byddan nhw'n mynd i faes awyr Caerdydd yn hytrach na rhywle arall, boed hynny dros y ffin i Luton neu Heathrow neu le bynnag y bo. Ond yn bennaf oll, mae'n rhaid i'r maes awyr hwnnw fod yn llwyddiannus er mwyn wynebu'r penderfyniadau hynny nes ymlaen.
Felly, mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn fwy na pharod i gefnogi'r cynnig hwn—yn wir, cyd-gyflwyno'r cynnig hwn ynghyd â phleidiau eraill yma—a gobeithiaf y gallwn ni o'r diwedd gael y maen hwn i'r wal unwaith ac am byth a chael y lefel bwysig hon o drethiant wedi'i datganoli i Gymru.