Part of the debate – Senedd Cymru am 4:52 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
Rwy'n siŵr ei bod hi'n haws i chi gael gafael ar yr Aelod dros Faes Awyr Caerdydd nag y mae hi i mi y dyddiau hyn. [Chwerthin.] Felly, gadawaf i chi ofyn y cwestiwn hwnnw, ac efallai y byddwch yn gwrando ar yr ateb.
Ond, yn gyffredinol, mae hwn yn arf a all ddod i ddwylo'r Cynulliad hwn ac o ganlyniad, i Lywodraeth Cymru, a all greu cyfleoedd. Yn bersonol, hoffwn weld yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog, ei fod yn dod yn realiti ac yn cael ei dileu. Nid wyf yn celu hynny, oherwydd dyna a ddywedodd y Prif Weinidog: pe bai'n dod i Lywodraeth Cymru, byddent yn sicr yn ceisio cael gwared arni. Byddai'n costio tua £1 miliwn i hediadau pellter hir, ac rwy'n sylweddoli mai'r ffigur y soniwyd amdano yw £10 miliwn i gyd. Mae'n werth myfyrio ar argymhelliad comisiwn Silk sef ei fod yn ymwneud â hediadau pellter hir ac nid teithiau awyr byr. A dyna oedd argymhelliad comisiwn Silk. Felly mae gwahaniaeth yn hynny o beth, felly byddwn yn awgrymu y byddai'r golled gymedrol o incwm treth y gallai Llywodraeth Cymru ei hwynebu pe bai'n cael gwared â hi ar gyfer hediadau pellter hir, pe bai'r pŵer hwnnw'n dod iddi, byddwn yn dweud y byddai hynny'n cael ei luosi sawl gwaith drosodd gan y cynnydd yn nifer y teithwyr a fyddai'n dod i Gaerdydd, yn enwedig teithwyr rhyngwladol, a'r gwariant a fyddai'n digwydd yn economi Cymru.
Yn ddiddorol, wrth inni fwrw ymlaen, pe bai'n cael ei datganoli yn ei chyfanrwydd ar deithiau byr hefyd—mae llawer o sôn am beiriannau trydan a datblygu peiriannau trydan ar deithiau awyr byr yn arbennig—dewis y Llywodraeth fyddai hynny, pwy bynnag sy'n rheoli'r pŵer hwnnw ar y pryd, pa un a fyddech yn awyddus i gymell y dechnoleg honno ar gyfer teithiau awyr byr neu beidio. Credaf fod honno'n ddadl ac yn drafodaeth ddiddorol, oherwydd mae hi yn deg nodi bod goblygiadau amgylcheddol i bobl sy'n hedfan—rwyf yn derbyn hynny—ond a minnau'n un sy'n credu bod hedfan yn fudd economaidd ac yn cysylltu pobl â chymunedau ar hyd a lled y byd, hoffwn weld hedfan yn dod mor rhad â phosibl, nid mor ddrud â phosibl. Rwy'n ei weld fel arf grymuso yn sicr.
Ond gresynaf yn arw nad ydym ni wedi gweithredu argymhelliad comisiwn Silk ac, yn wir, argymhelliad comisiwn Holtham 10 mlynedd yn ôl, ac rwyf yn ei ailadrodd ac mae'n werth ei ailadrodd: nid oes dadl resymegol i rwystro datganoli'r doll teithwyr awyr i'r Cynulliad Cenedlaethol. Gallaf ddadlau gyda Llywodraeth Lafur Cymru—fel y gwnaf wythnos ar ôl wythnos—am rai o'r penderfyniadau polisi y maen nhw wedi'u gwneud, ond mae'n cael ei alw'n ddemocratiaeth, ac mae pobl yn bwrw eu pleidlais yn unol â hynny ac maen nhw naill ai'n cymeradwyo'r gwleidyddion i wneud y penderfyniadau hynny neu beidio. Felly, nid yw dweud nad ydym ni'n ymddiried yn y penderfyniadau polisi sy'n mynd i gael eu gwneud, yn rheswm digon da a digon cadarn i atal y dreth hon rhag cael ei datganoli.
Felly, mae'n olygfa braf gobeithio—nid wyf wedi gweld y botymau'n cael eu gwasgu yma heno—ond erbyn diwedd y noson gobeithio y cawn ni bleidlais fawr i gefnogi'r cynnig sydd ger ein bron heno. Ac rwy'n gobeithio, gyda'r newid arweinyddiaeth yn y Blaid Geidwadol a'r Prif Weinidog newydd yn San Steffan, y bydd y busnes anorffenedig penodol hwn yn cael ei symbylu o'r newydd, ac ni fydd hi'n rhy hir cyn i'r erfyn economaidd hwnnw gael ei drosglwyddo yma i Gymru, ac yna gallwn gael y drafodaeth go iawn ar y polisi. Ond fel y dywedais, yn amlwg rwyf eisiau cefnogi'r rhan fwyaf o'r hyn y dadleuodd Prif Weinidog blaenorol Cymru yn gynhwysfawr iawn y dylai gael ei ddefnyddio er mwyn gostwng toll teithwyr awyr, fel bod pobl yn cael gwell dewisiadau a chyfleoedd i hedfan allan o Faes Awyr Caerdydd.
Ond eto, hoffwn gael eglurhad, gan fy mod yn clywed yr hyn y mae'r Gweinidog Cyllid wedi'i ddweud, sef ar y naill law mae'r ddadl amgylcheddol, ar y llaw arall mae'r ddadl economaidd, a dywedwch fod yn rhaid i'r profion hyn gael eu rhoi gerbron comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, y ddeddfwriaeth a'r gweddill—Deddf cenedlaethau'r dyfodol. Gallwch wneud hynny nawr fel y gellir deall yr achos a'r ddadl a'r polisi a chael cefnogaeth ehangach y tu allan i'r Siambr hon. Ac, fel y dywedais, yn ôl yr hyn a ddeallaf, yn sicr roedd cyn Brif Weinidog Cymru yn glir iawn ei fod eisiau cael gwared ar y doll teithwyr awyr, yn enwedig ar hediadau pellter hir. Byddwn yn ddiolchgar pe baech chi, wrth grynhoi, yn ymrwymo i'r polisi penodol hwnnw a oedd yn bolisi gan Lywodraeth Cymru o dan Brif Weinidog blaenorol Cymru, a hoffwn ddeall a fydd y Llywodraeth bresennol hon yn parhau â'r polisi hwnnw.