Dwi eisiau dechrau fy nghyfraniad i gan ddweud ein bod ni yr ochr hon i'r Siambr wedi cyflwyno'r ddadl yma oherwydd rŷm ni'n credu bod yr iaith Gymraeg yn ased enfawr i'n pobl ac i'n cymdeithas. Yn wir, mae'r Ceidwadwyr wedi bod yn gefnogol iawn o gynyddu mynediad i'r Gymraeg am ddegawdau. Mae gan Gymru hanes hir a chyfoethog, ac mae cadw'r iaith yn fyw yn rhan o hynny. Dyna pam rŷm ni'n cefnogi'r uchelgais o 1 filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Dyna pam rŷm ni'n cefnogi creu mwy o gyfleoedd i bobl ddatblygu eu sgiliau Cymraeg yn y gweithlu a'r gymuned, a dyna pam rŷm ni'n cefnogi defnyddio mwy o'r iaith ym myd busnes. Mae'n hollbwysig ein bod ni i gyd yn gweithio gyda'n gilydd, gyda'n cymunedau, gyda'n busnesau a gyda'r gymdeithas oll i fagu hyder i ddefnyddio'r Gymraeg yn ein bywydau pob dydd. Fel gwleidyddion, ein dyletswydd ni ydy perswadio ac argyhoeddi pobl o rinweddau a manteision dysgu a defnyddio'r Gymraeg tu fewn a thu allan i fusnes, ond rŷm ni fel gwlad yn mynd i syrthio'n fyr o'r targed o filiwn o siaradwyr erbyn 2050 os na allwn ni gael pobl i addysgu'r genhedlaeth nesaf.

Fel soniais i wrth y Prif Weinidog fis yn ôl, mae nifer yr athrawon dan hyfforddiant sy'n medru dysgu yn y Gymraeg ar ei isaf ers degawd, ac, yn anffodus, ar hyn o bryd nid oes digon o athrawon yn dewis dysgu drwy gyfrwng y Gymraeg ac mae'n rhaid i ni newid hynny. Os yw'r duedd yma yn parhau, yn anffodus fyddwn ni ddim yn cyrraedd y targed pwysig yma erbyn 2050, ac efallai yn ei hymateb i'r ddadl y prynhawn yma y gall y Gweinidog ddweud wrthym ni ba drafodaethau mae hi'n eu cael gyda'r Gweinidog Addysg a sut gallwn ni newid y sefyllfa fregus yma a sicrhau bod mwy o athrawon yn mynd i ddysgu trwy gyfrwng y Gymraeg yn y dyfodol. Mae'n bwysig ein bod ni yn perswadio mwy o athrawon i ddysgu trwy gyfrwng y Gymraeg oherwydd, os na allwn ni wneud hyn, bydd perswadio’r genhedlaeth nesaf o entrepreneuriaid a dynion a menywod busnes i wneud hyn hyd yn oed yn fwy o her. 

Nawr, mae ymchwil gan swyddfa comisiynydd y Gymraeg wedi ffeindio bod y diwydiant bwyd a diod wedi dangos bod defnyddio'r Gymraeg yn werth masnachol i'r diwydiant, ac mae'n denu ac yn cadw cwsmeriaid. Mae'n cyflawni'r nodwedd hanfodol o natur unigryw mae busnesau ei hangen. Dyna pam rŷm ni eisiau gweld datganiad llafar ddwywaith y flwyddyn yn y Siambr hon, oddi wrth y Gweinidog sy'n gyfrifol, fel y gallwn ni fonitro datblygiad y strategaeth, oherwydd allwn ni ddim sgrwtineiddio'r Llywodraeth yma mewn tri degawd am fethiannau Llywodraeth heddiw.

Felly, sut allwn ni rymuso'r genhedlaeth nesaf i adeiladu busnesau dwyieithog? Dwi wedi cyffwrdd ar addysg, ond mae hefyd angen i ni weithio gyda busnesau. Y ffordd orau i annog gweithle wir ddwyieithog yw drwy ddatblygu rhwydwaith o hyrwyddwyr busnes Cymraeg sy'n cael ei redeg gan bobl fusnes ar gyfer pobl fusnes. Trwy hyn, gellir perswadio busnesau o'r manteision economaidd a chymdeithasol o ddwyieithrwydd yn y gweithle, a bydd hyn hefyd yn rhoi hyder i'r busnesau hynny ddatblygu dwyieithrwydd tu fewn i'w busnesau.

Felly, Dirprwy Lywydd, i gloi, mae'n rhaid i ni gynyddu defnydd o'r Gymraeg yn y gweithle ar sail gwerth am arian a chyflwyno tystiolaeth empirig dros pam y byddai'n well ac o fudd i fusnesau pobl. Wrth gwrs, mae dyfodol yr iaith Gymraeg yn gorwedd yn nwylo y rhai sydd eto i ddod i ddysgu'r iaith, ac mae hefyd yn gorwedd yn ein dwylo ni, sydd â dyletswydd i sicrhau bod yr hen iaith yn parhau.