Felly, mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i adeiladu pontydd a hyrwyddo dealltwriaeth, cynyddu amrywiaeth mewn bywyd cyhoeddus, mynd i'r afael â throseddau casineb, ymddygiad eithafol a brawychu, cefnogi dioddefwyr trais a chamdriniaeth, diogelu hawliau dynol, a chefnogi'r bobl fwyaf ddiamddiffyn yn ein cymunedau, fel ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Cenedl noddfa yw'r hyn rydym am fod, ac mae'r croeso hwnnw'n rhan o'r agenda garedigrwydd. Gwn fod ysbryd croesawgar y Cymry'n fyw ac yn iach yn ein cymunedau ledled Cymru, ac adlewyrchwyd hynny yn adroddiad Ymddiriedolaeth Carnegie, ond hoffwn ddweud ychydig mwy o eiriau am hynny hefyd. Mae'n ddefnyddiol iawn eich bod wedi ymgysylltu â hwy, a hoffwn fynd ar drywydd hyn. Ond gwelwn gymaint o weithredoedd caredig tuag at eraill, gan ein cymdogion yn rhedeg o gwmpas pobl mewn angen, dieithriaid yn dangos empathi a charedigrwydd tuag at ei gilydd ac at y rhai o'u hamgylch. Rhaid inni goleddu'r rheini, dysgu o'r enghreifftiau hynny, ac anelu tuag at ymdeimlad newydd o gymuned. Credaf ein bod i gyd yn teimlo hynny yn ein hetholaethau.

Credaf fod dod ynghyd wedi'i adlewyrchu dros benwythnos 21-23 Mehefin er cof am Jo Cox AS, a lofruddiwyd mewn gweithred o gasineb, ond ei gwaddol hi yw'r Great Get Together. Gwnaethom ei nodi yma yn y Senedd a ledled Cymru. Credaf fod yn rhaid inni weithio gyda'n gilydd fel Llywodraeth a chyda phartneriaid ar draws pob sector—ac rydych wedi sôn am y trydydd sector, ond y sector cyhoeddus a'r sector preifat hefyd—i annog cydlyniad, a dyna air am gymuned a ninnau'n gweithio gyda'n gilydd i fwrw gwreiddiau, oherwydd mae gennym hanes balch o groesawu cymunedau amrywiol sy'n ymestyn yn ôl dros gannoedd o flynyddoedd, ond mae angen inni ddiogelu'r cryfder hwnnw.

Mae ein rhaglen cydlyniant cymunedol yn cael £1.5 miliwn ychwanegol dros y ddwy flynedd nesaf, ac mae hynny wedi cael ei groesawu, ac mae'n cefnogi timau bach ym mhob ardal o Gymru, gan ymgysylltu mwy â chymunedau lleol a gwasanaethau cyhoeddus. Mae'r heddlu'n ymwneud llawer â hyn hefyd, ac yn dymuno bod yn rhan o'r datblygiad mewn ymateb i hynny, yn enwedig pan fydd tensiynau'n codi. Felly, rydym yn dathlu amrywiaeth yng Nghymru yn rheolaidd—Diwrnod Rhyngwladol y Menywod, Wythnos y Ffoaduriaid, Mis Hanes Pobl Dduon—ac mae'r rheini hefyd yn achlysuron sy'n rhoi cyfleoedd inni werthfawrogi a lledaenu ein hamrywiaeth a chroesawu amrywiaeth. Hoffwn sôn am ddigwyddiad Diwrnod Windrush a ddathlais ym Mhilgwenlli yng Nghasnewydd ddydd Sul diwethaf, sef gweithred o ddathlu a myfyrio yn cynnwys straeon am y trafferthion y mae hynafgwyr Windrush a'u disgynyddion wedi'u profi dros y 70 mlynedd diwethaf yng Nghymru. Wel, nid yw'r straeon hynny wedi cael eu clywed. Rydym wedi cael digwyddiadau Diwrnod Windrush ar draws Cymru gyfan bellach, ac mae hi mor bwysig ein bod yn dysgu gan yr hynafgwyr hynny a'u disgynyddion.

Wrth gwrs, rhaid inni sicrhau ein bod yn mynd i'r afael â throseddau casineb, a dyna lle mae'n rhaid imi ddweud, pan oeddwn yn Weinidog o'r blaen yn cyflwyno ac yn hyrwyddo'r strategaeth troseddau casineb gyntaf yng Nghymru, nid oeddwn yn gallu credu ein bod yn y sefyllfa honno—roedd hyn 10 mlynedd yn ôl—pan oeddem yn dweud bod yn rhaid i ni gael strategaeth troseddau casineb yng Nghymru a bod yn rhaid inni roi arian tuag ati i gael adroddiad cenedlaethol ar droseddau casineb. Rhaid inni gefnogi cymorth i ddioddefwyr—dyna'r ganolfan troseddau casineb—a chodi ymwybyddiaeth o droseddau casineb. Rydym yn rhoi sylw i hyn. Mae wedi dod i'r amlwg. Rydym yn awyddus i fynd i'r afael ag ef ar gynifer o lefelau—yn ein hysgolion, yn ein cymunedau. Ond ni ddylem byth gael ein diffinio yng Nghymru gan y rhai sy'n casáu. Rydym yn unfryd yn ein penderfyniad i hyrwyddo heddwch, ac wrth gwrs dyna neges Jo Cox: gobaith nid casineb. Yn sicr, rhoddais y neges honno ar Ynys y Barri pan gawsom ddigwyddiad gyda thri chôr, gyda'r cyhoedd, wythnos neu ddwy yn ôl.

Felly, mae angen inni wneud yn siŵr ein bod yn gweithio ar bob lefel. Rwy'n credu bod polisi cyhoeddus yn bwysig a dyna lle mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru gymryd cyfrifoldeb. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod parch, goddefgarwch a charedigrwydd yn nodweddion sy'n diffinio ein hysgolion, ein cymunedau a diwylliant Cymru yn gyffredinol. Mae'n rhaid i ni fynd i'r afael â bwlio ar-lein neu fwlio personol. Mae'n cael cymaint o effaith ar fywyd plentyn, yn ogystal â phan fyddwn yn oedolion, a rhaid inni dorri'r cylch a gwneud yn siŵr y gallwn greu'r cyfleoedd hynny ar gyfer pobl ifanc. Ac mae'n rhaid imi ddweud, rwy'n falch eich bod wedi sôn am fwlio ar-lein, gan fod hwnnw'n rym mor ddinistriol yn awr, mae'n gadael pobl yn agored iawn i niwed, heb unrhyw leoedd diogel neu bersonol i fynd, a gall cyfryngau cymdeithasol fod yn niweidiol iawn pan gaiff ei gam-drin, ond gall fod mor bwysig, fel y dywedwch, i hysbysu ac addysgu pobl. Rydym yn cydnabod pwysigrwydd allweddol cadw'n ddiogel ar-lein, a dysgu'r sgiliau sydd eu hangen ar bobl i fyw'n ddiogel ac yn llwyddiannus yn yr unfed ganrif ar hugain.

Credaf mai dyma lle mae'n rhaid inni gydnabod rôl bwysig y trydydd sector, gan gydnabod bod angen ein cefnogaeth ar y sefydliadau cymunedol a llawr gwlad hynny. Rydym wedi ymrwymo i weithio gyda'r trydydd sector i ganiatáu i'r sector ffynnu. Mae cymaint o'r caredigrwydd i'w weld drwy wirfoddoli, drwy ofalu—gweithgaredd a gyflawnir nid er budd personol. Rwy'n meddwl bod ystadegau'n dangos bod tua un o bob chwech o bobl yn gofalu am rywun arall, nid dim ond eu teuluoedd agos eu hunain. Mae'n fynegiant o ddinasyddiaeth, yn elfen hanfodol o'n democratiaeth. Ond hefyd, gall gwirfoddoli helpu i fynd i'r afael â'r ymdeimlad o arwahanrwydd y gall pobl ei deimlo, gan weithredu fel bloc adeiladu cymdeithasol pan fydd grŵp yn dod at ei gilydd dros achos cyffredin. Ac wrth gwrs, rydym yn datblygu strategaeth i fynd i'r afael â'r profiad o unigrwydd ac arwahanrwydd.

Credaf ei bod yn bwysig, felly, ein bod yn edrych ar y ffyrdd y gallwn gefnogi'r gymuned, trwch y bobl a'r trydydd sector fel hyn. Fel y dywedais, rwy'n falch iawn eich bod wedi codi gwaith Ymddiriedolaeth Carnegie, a Darren Millar hefyd heddiw. Roeddwn yn hoffi ei bwynt, 'A gawn ni ddysgu sut i anghytuno'n dda?' Mae honno, wrth gwrs, yn her wirioneddol, oherwydd mae arnom eisiau dadl fywiog, rymus, ond mae angen inni hefyd gael parch a goddefgarwch. Mae gennyf ddiddordeb arbennig yng nghanfyddiadau Ymddiriedolaeth Carnegie yng Nghymru, a hoffwn eu cyfarfod yn awr, fel Gweinidog, gan edrych yn benodol ar eu hadroddiad ar garedigrwydd mewn polisi cyhoeddus, oherwydd dyna lle y gallaf weld bod yna dystiolaeth o lle mae angen inni fynd i'r afael â'r materion hyn.

Ond yn olaf, mae creu cymunedau caredicach ledled Cymru yn rhywbeth lle mae cynnal Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, fel y dywedoch chi, Jack, yn gwbl allweddol. Mae gennym y Ddeddf honno gyda'r saith nod llesiant, ac mae Jack bob amser wedi cydnabod hynny, ac yn wir, mae'n cael ei gydnabod yn awr, nid ei grybwyll yn unig—mae wedi cael ei grybwyll sawl gwaith y prynhawn yma yn ôl pob tebyg mewn dadleuon. Ond unwaith eto mae sefydliadau'n derbyn y saith nod llesiant a'r pum ffordd o weithio ac mae'n ysgogi ffordd newydd o weithio yng Nghymru.

Mae gan bob gwleidydd gyfrifoldeb i gyd-fynd â'r gwerthoedd a'r egwyddorion y mae Jack Sargeant wedi'u nodi heddiw ac ar sawl achlysur. Ond rwy'n credu, yn olaf, y buaswn i'n dweud mai her Jack yw'r hyn a ddywedodd wrth y pwerus yn ein cymdeithas. Mae gennym gyfrifoldeb i godi llais, bob un ohonom. Mae gan rai ohonom bŵer. Mae gennym i gyd bwerau yn ein ffyrdd ein hunain, ond rhaid i'r rheini sydd â chyfrifoldeb, fel arweinwyr, fwrw ymlaen â'r pŵer hwnnw. Felly, gadewch inni gymryd y ddadl hon, unwaith eto, fel enghraifft arall o'r ffordd y mae Jack wedi ein galluogi i edrych ar ffyrdd newydd o weithio, ffyrdd yr ydym yn credu ynddynt, ac rwy'n diolch yn fawr iawn iddo am y ddadl amserol a diddorol hon, ac rwy'n gobeithio y gallwn ddatblygu'r syniadau hyn a'u rhoi ar waith yn ymarferol.