5. Datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: Ymateb Llywodraeth Cymru i'r Adolygiad Annibynnol o'r Cyflenwad Tai Fforddiadwy

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:50 pm ar 9 Gorffennaf 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 4:50, 9 Gorffennaf 2019

(Cyfieithwyd)

Ni allwn i gytuno mwy. Yn amlwg, un o'r problemau gyda digartrefedd yw bod gennym ni gyfran sylweddol, os mynnwch chi, o bobl sy'n llithro i mewn i ddigartrefedd oherwydd bod gennym ni gyflenwad annigonol o dai a'i fod yn gylch dieflig. Yr hyn y mae angen inni ei wneud yw torri i mewn i'r cylch hwnnw a sicrhau bod y cyflenwad yn cynyddu'n gynt er mwyn lleihau nifer y bobl sy'n llithro i mewn i ddigartrefedd. I wneud hynny, rhaid inni adeiladu miloedd ar filoedd o dai cyngor, nid cannoedd—miloedd. Mae'n rhaid i ni adeiladu tua 4,500, sy'n cynnwys y rhai yr ydym ni wedi'u hadeiladu yn barod, dyna'r nifer absoliwt, dim ond i atal pobl rhag bod mewn llety dros dro. Mae hynny heb gyffwrdd â rhestrau aros na rhestrau aros pobl nad ydyn nhw'n trafferthu i fynd ar y rhestrau aros oherwydd eu bod yn gwybod nad oes ganddyn nhw unrhyw obaith o gael tŷ. Felly, rydym yn sôn am filoedd a miloedd, nid cannoedd a channoedd. Felly, cytunaf yn llwyr.

Bydd gennym ni safon. Rwy'n dal i gofio fy mam-gu a'm modrybedd yn siarad drwy'r amser am ba mor wych oedd hi pan wnaethon nhw symud i'w tai cyngor cyntaf yn Abertawe. Roedd y safon bryd hynny wedi creu argraff fawr arnyn nhw ac mae'r tai hynny wedi sefyll prawf amser, oherwydd eu bod o safon uchel iawn hyd yn oed heddiw. Mae arnom ni eisiau adeiladu tai sy'n sefyll prawf amser, sy'n dal yn addas i fod yn gartrefi i'r dyfodol tua 80 neu 90 mlynedd yn ddiweddarach. Yn bendant, mae'r tai hynny wedi'u hôl-osod ar gyfer safonau inswleiddio uwch ac ati, ond, yn y bôn, mae'r tŷ yn dŷ cadarn, felly mae modd ei wella yn y ffordd honno. Dyna'r hyn y mae'n rhaid inni ei adeiladu ar gyfer y dyfodol; ni allwn i gytuno mwy.

Mae problem fawr ynghylch a oes angen inni ymyrryd yn y farchnad ar gyfer tai buddsoddi. Rwyf yn edrych o ddifrif ar yr hyn y gallwn ni ei wneud i ganiatáu i awdurdodau lleol yng Nghymru brynu tai yn y farchnad honno eu hunain ar gyfer rhentu cymdeithasol, lle mae'n amlwg bod yna sector rhentu preifat mawr yn datblygu. Bydd Mike Hedges yn gwybod yng nghanol fy etholaeth fy hun, mae llawer iawn o dai sydd wedi gwneud yn union yr hyn a ddywedodd. Felly, rwy'n awyddus iawn yn hynny o beth. Rwyf eisiau pwysleisio ar hyn o bryd fod y Dirprwy Weinidog, Hannah Blythyn, wedi bod yn edrych yn fanwl iawn ar y grantiau troi tai'n gartrefi ac adfywio eiddo gwag yn benodol, o ran yr hyn y gallwn ei wneud i sicrhau bod rhai o'r rheini'n cael eu defnyddio unwaith eto. Ond mae'r farchnad yn ddiffygiol mewn rhai ardaloedd, ac mae angen inni edrych ar ffyrdd inni ymyrryd yn hynny; rwy'n cytuno'n llwyr ag ef.