Part of the debate – Senedd Cymru am 6:00 pm ar 9 Gorffennaf 2019.
Rwyf hefyd yn falch o gyfrannu at y ddadl y prynhawn yma ar y gyllideb atodol gyntaf, a minnau'n Weinidog Cyllid yr wrthblaid ar yr ochr hon i'r Siambr a hefyd yn aelod o'r Pwyllgor Cyllid. Ni fydd yn syndod i'r Gweinidog na fyddwn ni, yn ôl traddodiad y Ceidwadwyr Cymreig, yn cefnogi'r gyllideb atodol hon. Ar y sail na wnaethom ni gefnogi'r gyllideb wreiddiol y mae'n atodol iddi, byddwn yn ymatal.
Nawr, fel y dywedodd y Gweinidog, mae nifer o newidiadau a throsglwyddiadau technegol ac ati yn y gyllideb hon, sydd i'w disgwyl. Wedi dweud hynny, mae rhai materion sy'n peri pryder ynglŷn â'r gyllideb hon, ac mae Cadeirydd y Pwyllgor Cyllid wedi cyfeirio at lawer ohonyn nhw. Fel y dywedodd Llyr Gruffydd, roedd y pwyllgor yn arbennig o bryderus ynglŷn â'r diffyg eglurder ynghylch y gyllideb, yn enwedig o ran yr uchelgeisiau a'r cyllid ar gyfer comisiwn yr M4. Gwyddom fod yr £20 miliwn hwnnw a ddyrannwyd i lwybr du'r M4 bellach wedi'i drosglwyddo'n ôl, neu wedi'i drosglwyddo i gronfeydd wrth gefn. Ond nid yw hi'n glir sut yn union y bydd y comisiwn yn cael y dewis cyntaf o ran yr arian hwnnw. Mae'n debyg nad yw'r arian hwnnw wedi'i glustnodi. Efallai y gall y Gweinidog roi atebion inni i'r cwestiynau hynny. Ni chawsom yr holl atebion hynny y byddem wedi hoffi eu cael yn ystod ein sesiynau tystiolaeth.
Nawr, o'r gorau, mae'r llwybr du wedi mynd i'r gwellt, ond siawns na ddylid cael fframwaith ariannol llawer cryfach ar hyn o bryd i roi rhwydd hynt i'r comisiwn argymell yr ateb gorau o blith y dewisiadau eraill, boed hynny ar ffurf trafnidiaeth gyhoeddus well, y metro neu ddatrysiad peirianyddol, fel twneli newydd ym Mryn-glas, adlinio'r briffordd ac ati neu, yn wir, yn fwy tebygol, cyfuniad o rai o'r dewisiadau hyn.
Mae cwestiwn hefyd ynglŷn â benthyca. Nid dim ond cyfalaf sy'n cael ei ddefnyddio yn hyn o beth neu y bwriedir ei ddefnyddio. Yn ôl pob tebyg, mae benthyca yn mynd i barhau ar lefelau blaenorol angenrheidiol i ariannu'r llwybr du yn absenoldeb y ffordd ac yn absenoldeb unrhyw brosiectau diriaethol yn ei lle. Felly, efallai y gall y Gweinidog egluro'r sefyllfa yn hynny o beth o ran beth yw ei bwriadau gyda'r lefel honno o fenthyca. Yn sicr, nid oedd y Pwyllgor Cyllid yn teimlo ein bod wedi mynd at wraidd y peth. Am ba hyd fydd y comisiwn yn ei le? Pryd gaiff y camau nesaf, y sonnir amdanyn nhw, eu rhoi ar waith? Pryd gaiff y trefniadau ariannol eu rhoi ar waith ar gyfer hynny? Mae pobl y de-ddwyrain yn amlwg yn edrych at Lywodraeth Cymru nawr i ddarparu ateb i'r tagfeydd ar yr M4.
Yn y cyfamser, byddai wedi bod yn braf gweld mwy o waith yn cael ei wneud yn niffyg y cynllun ffordd hwnnw, gan edrych ar gynlluniau posib eraill i liniaru tagfeydd yn ardal y de-ddwyrain—fy rhestr siopa i, fel y cyfeiriodd y Prif Weinidog ati unwaith: ffordd osgoi Cas-gwent, cyffordd newydd ar yr M48 o bosib, adnewyddu arwyneb y ffordd rhwng y Fenni a Rhaglan ar yr A40—. Rwyf wedi bod drwyddynt lawer gwaith o'r blaen. Ond mae cynlluniau posib eraill hefyd, y gwn i fod gan Aelodau eraill ddiddordeb ynddynt.
Felly, ydym, rydym ni'n derbyn bod llawer o'r newidiadau hyn yn dechnegol ac yn angenrheidiol, ond credaf y gellid bod wedi cael ychydig mwy o gyfeiriad yn y gyllideb hon a thynnu sylw at y dyfodol. O ran y materion eraill yr ymdriniwyd â nhw ac y cyffyrddwyd â nhw gan yr adroddiad ar y gyllideb atodol a wnaed gan y Pwyllgor Cyllid, roeddem yn gyffredinol yn cefnogi'r cynnydd yng nghyllideb Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru ar gyfer 2019-20, cyllideb Comisiwn y Cynulliad ac Archwilydd Cyffredinol Cymru—y cynnydd mewn refeniw.
Fel y dywedais ar ddechrau fy nghyfraniad, ni fydd y Ceidwadwyr Cymreig yn cefnogi'r gyllideb hon. Byddwn yn ymatal am y rhesymau a nodwyd gennyf o'r blaen.