4. Datganiad gan y Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd: Rhagolygon y Dyfodol ar gyfer Gwariant Cyhoeddus yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:57 pm ar 16 Gorffennaf 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 4:57, 16 Gorffennaf 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n diolch i Llŷr Gruffydd am y sylwadau hynny. Y pwynt cyntaf a wnaeth ef oedd: a ydym ni'n mynd â'r frwydr at Lywodraeth y DU? Wel, ydym, es i â'r frwydr at Brif Weinidog y DU yr wythnos diwethaf. Roeddwn i'n cynrychioli Llywodraeth Cymru mewn cyfarfod o EUExTP, sef y pwyllgor paratoi ar gyfer masnach ac ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, sy'n is-bwyllgor i Gabinet y DU, y mae gan Lywodraeth Cymru a'r gweinyddiaethau datganoledig yr hawl i'w fynychu. Felly, fe wnes i'r pwyntiau yn y cyfarfodydd hynny nad ydym ni, mewn gwirionedd, wedi cael sgwrs eto o ran pa gyllid a allai ddod i Gymru pe byddai Brexit 'heb gytundeb'. Fe wnes i'r pwynt ei bod hi'n anfoddhaol iawn ein bod ni'n wynebu'r posibilrwydd gwirioneddol o gael Brexit 'heb gytundeb' heb gael y sgyrsiau hynny na sicrwydd gan Lywodraeth y DU yn hynny o beth. Felly, nid yw Llywodraeth y DU yn y tywyllwch ynglŷn â safbwynt Llywodraeth Cymru yn y cyswllt hwnnw.

Wrth gwrs, rydym bob amser yn mynd i'r cyfarfodydd hyn ac yn dadlau achos Cymru drwy'r cyfan. Y gronfa ffyniant gyffredin, er enghraifft. Rwyf wedi codi'r achos hwnnw eto gyda James Brokenshire ar ôl y bleidlais unfrydol a gawsom ni yma yn y Cynulliad pan gafwyd cefnogaeth pawb i'r cynnig, a gyflwynwyd ar y cyd gan dair o'n pleidiau, a ddywedodd nad oeddem eisiau cael yr un geiniog yn llai, a bod yn rhaid inni sicrhau nad oedd y gronfa ffyniant gyffredin yn gyfle i lithro'n ôl oddi wrth y setliad datganoli, ac y dylai penderfyniadau ar y gronfa honno gael eu gwneud yma yng Nghymru. Mae rhywfaint o waith wedi digwydd dros y 18 mis diwethaf a fyddai'n nodi'n eglur iawn beth fyddai blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer dyfodol cyllid rhanbarthol. Felly, byddem ni'n edrych ar fframweithiau aml-flwyddyn, byddem ni'n edrych ar y cyfle mwy eang i weld cymunedau yn rhoi eu barn o ran cyfeiriad y penderfyniadau sy'n cael eu gwneud ynghylch y cronfeydd rhanbarthol hynny. Felly, rydym wedi bod yn glir iawn yn y dogfennau a gyhoeddwyd gennym ac yn y gwaith y mae Huw Irranca-Davies wedi bod yn ei wneud yn y grŵp sy'n edrych ar ddyfodol cyllid rhanbarthol yng Nghymru hefyd.

O ran sylwadau Boris Johnson, fe ddywedodd ef na fyddai gennym ni lai o arian, felly rydym ni'n croesawu hynny, ond fe ddywedodd bryd hynny hefyd y byddai cyllid rhanbarthol yng Nghymru ar ôl Brexit yn elwa ar ddylanwad y Ceidwadwyr o ran gwerth am arian. Wel, wrth gwrs, mae'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus wedi edrych ar ddylanwad y Ceidwadwyr a gwerth am arian, ac wedi ystyried un o'r cronfeydd y maen nhw wedi ei gweinyddu yn lleol, ac fe gafwyd nad oedd unrhyw ganlyniadau gwirioneddol i'r cyllid hwnnw. Felly, nid wyf i'n credu y gallwn ni ddysgu oddi wrth y Ceidwadwyr am faterion gwerth am arian.

Mae problem argyfwng yr hinsawdd yn fyw iawn ac yn real iawn i bawb ohonom. Rydym yn cael y trafodaethau hyn ar hyn o bryd, wrth ddechrau ystyried y paratoadau ar gyfer ein cyllideb nesaf. Ond peidied neb â dychmygu nad oes gwaith da wedi cael ei wneud yn y maes hwn ers blynyddoedd. Felly, erbyn diwedd y tymor Llywodraeth hwn, rydym yn disgwyl y bydd bron £70 miliwn wedi cael ei fuddsoddi mewn prosiectau ynni yn y sector cyhoeddus, gyda'r disgwyliad o £650 miliwn o arbedion ariannol ar ynni, ac rydym yn disgwyl 2.5 miliwn tunnell o garbon deuocsid yn llai o allyriadau dros gyfnod yr asedau hynny. Rydym eisoes yn ystyried effaith carbon wrth ddyrannu cyllid cyfalaf, ac roedd hwn yn ffactor allweddol, er enghraifft, pan fuddsoddwyd £50 miliwn i ddatblygu gorsaf drenau newydd yn Llanwern, ynghyd â chyfleusterau parcio a theithio helaeth a gwelliannau i'r lein. Ac fel rhan o'n hadolygiad hanner ffordd o'r cynllun buddsoddi yn seilwaith Cymru, rydym wedi rhoi £60 miliwn dros dair blynedd i raglen gyfalaf Cymru gyfan y GIG, gan gynnwys cymorth i ddisodli'r fflyd o ambiwlansys â modelau carbon is mwy cyfoes. Felly, nid yw'n fater o ddeffro'n sydyn un diwrnod a sylweddoli bod yr amgylchedd yn bwysig. Mae hyn wedi bod wrth galon holl waith y Llywodraeth hon, ac rydym yn cydnabod bod angen inni, o fewn cyd-destun yr argyfwng, gynyddu ein huchelgeisiau a symud ymlaen â hynny.

Yr agenda ataliol—buom yn gweithio'n agos iawn gyda chomisiynydd lles cenedlaethau'r dyfodol i gytuno ar ddiffiniad o 'atal', sef yr un yr ydym ni'n ei ddefnyddio ledled y Llywodraeth erbyn hyn, ac, yn amlwg, rydym ni'n awyddus i weld mwy o fuddsoddi mewn atal, oherwydd yn amlwg, mae arbedion iddo yn y tymor hwy. Fodd bynnag, nid yw hynny'n golygu, wrth gwrs, nad oes gennym ni yr achosion acíwt i ymdrin â nhw hefyd. Mae gwaith da yn digwydd yn swyddfa comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol o ran datblygu'r dull hwnnw o wirio'r daith yr ydym ni wedi bod yn siarad amdani, sy'n dangos sut y byddwn ni'n ymgorffori deddf cenedlaethau'r dyfodol yn well ym mhob un o'n penderfyniadau ynglŷn â chyllideb a'n dulliau o wneud penderfyniadau. Soniwyd yn gynharach heddiw am adroddiad comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, lle awgrymodd £1 biliwn o gyllid ar gyfer yr hyn y byddai hi'n ei ystyried yn flaenoriaeth ar gyfer y gyllideb nesaf. Nawr, mae hwnnw'n gyfraniad defnyddiol iawn i'r drafodaeth, ac rwy'n edrych ymlaen at gyfarfod â hi i drafod hynny ymhellach. Rwyf i o'r farn mai'r her i'r comisiynydd, a'r her a roddaf i'r holl Aelodau a phawb arall yr wyf yn cael trafodaethau â nhw ynglŷn â'r gyllideb, yw os ydym ni'n gofyn am gyllid ychwanegol mewn un man, yna bydd yn rhaid inni gael gwybod ymhle y byddwn i'n dadfuddsoddi mewn ymateb i hynny. Rwyf hefyd yn awyddus i ddeall y manylion yn union o ran yr allyriadau carbon y byddem ni'n disgwyl eu gweld o ganlyniad i'r mesurau hynny yn y cynllun 10 pwynt a gynhyrchodd y comisiynydd, ond rwy'n edrych ymlaen at gael y trafodaethau manylach hynny gyda hi'n fuan.