Bydd gadael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb yn drychineb i Gymru ac i'r Deyrnas Unedig. Dŷn ni wedi clywed eraill y prynhawn yma yn olrhain yr her ddychrynllyd sydd o'n blaenau os na ellir atal Brexit heb gytundeb. Rwy'n clywed y crochlefain, 'Mae'r bobl wedi pleidleisio i adael'—ydyn, wir, ond ni wnaeth y 52 y cant pleidleisio i adael heb unrhyw gytundeb o unrhyw fath o gwbl yn y byd. Na, pleidleisio i adael, ond heb unrhyw weledigaeth o beth y mae 'gadael' yn ei olygu. Dyna beth ddigwyddodd a dyna beth sydd wedi esgor ar y cawl gwleidyddol a'r rhwygiadau yn ein cymdeithas ni a'r polareiddio a'r dicter a'r casineb nawr. 

Ac, ie, mae dioddefaint eisoes yn y byd iechyd wrth i gyffuriau a meddyginiaethau ar bresgripsiwn fynd yn gynyddol fwy anodd i'w cael dros y misoedd diwethaf hyn nawr, wrth i gwmnïau cyffuriau rhyngwladol bentyrru cyflenwadau i baratoi am Brexit heb gytundeb nawr. Yn y feddygfa'r wythnos diwethaf, doedd dim cyflenwad o Epilim, tablets gogyfer epilepsi, na Sinemet, tablets gogyfer Parkinson's, ar gael yn unman. Mae pobl yn wynebu mynd heb dabledi nawr, gan beryglu eu hiechyd a'u bywydau nawr, tra bo pob fferyllydd yn rhedeg o gwmpas yn wallgof yn trio ffeindio cyflenwad o'r feddyginiaeth briodol ac yn ceisio perswadio meddygon teulu i ragnodi cyffur gwahanol, ond rhain ydy'r cyffuriau gorau i'r claf ar y pryd, sydd wedi eu dewis yn wreiddiol gan arbenigwyr yn yr ysbyty, a rŷch chi eisiau'r meddyg teulu i ddod i fyny efo dewis amgen sy'n mynd i weithio cystal. Mae ein cleifion yn crwydro o fferyllfa i fferyllfa yn chwilio am y cyffur ar y presgripsiwn, gan boeni a phryderu nawr. Dyna'r realiti ar y llawr yn ein cymunedau heddiw. 

A gyda'r gaeaf yn dod, mae angen brechiadau yn erbyn y ffliw, a bydd her sylweddol i gael gafael ar y brechiadau yma heb gytundeb efo Ewrop. Mae 'Just get on with it', felly, yn golygu epidemig o ffliw, gyda salwch difrifol a marwolaethau ymhlith ein pobl fwyaf bregus yn absenoldeb y prif arf i atal hynny. Mae epidemig ffliw yn dod eleni. Mae wedi bod yn Awstralia eisoes—mae ar y ffordd. Felly, byddwn yn wynebu epidemig o ffliw heb y prif amddiffyniad yn ei erbyn. Bydd 'Just get on with it' yn golygu edrych ar fy nghleifion yn dioddef, a gwaeth. 

Mae nifer o'n cyffuriau mwyaf cyffredin ni—rhai dŷn ni'n gwbl ddibynnol arnyn nhw, fel insulin—ar hyn o bryd ddim yn cael eu cynhyrchu ym Mhrydain o gwbl. Dŷn ni'n gyfan gwbl ddibynnol ar Ewrop am y cyflenwad i gyd. Dyna pam mae ein Colegau Brenhinol ni mor bryderus. Mae meddygaeth, mae iechyd, mae ymchwil—maent i gyd yn rhan o rwydwaith Ewropeaidd fendigedig sydd wedi dylifro gogyfer pobl Cymru, pobl y Deyrnas Unedig i gyd. Ac y mae'r partneriaethau yn y byd datblygu cyffuriau, datblygu triniaethau, cynnal treialon ymchwil rhyngwladol, i gyd yn y fantol ac yn disgwyl cael eu rhwygo'n ddarnau gan Brexit dim cytundeb. Mae cytundeb Euratom yn y fantol, sydd yn gwarantu cyflenwad o eisotopiaid meddygol ymbelydrol sy'n cael eu cynhyrchu ar y cyfandir ac yn diflannu mewn oriau—half life o chwe awr—pethau fel technetium a molybdenum. Mae hanner bywyd rhain yn fyr iawn ac mae eu defnyddio i drin canser ym Mhrydain yn dibynnu'n llwyr ar gydweithio rhyng-Ewropeaidd o'r radd flaenaf i warantu llwyddiant triniaeth canser yma yng Nghymru. Bydd rhwygo'r rhwydwaith yma'n ddeilchion gyda dim cytundeb yn hynod, hynod niweidiol i'n pobl ni yma yng Nghymru.

Ac efo'r prorogation—addoedi—atal Senedd y Deyrnas Unedig, sy'n golygu cau Senedd San Steffan i lawr yn gyfan gwbl—nid jest rhyw fath o recess ydy hwn, ond ei gau i lawr yn gyfan gwbl—ni fydd yn bosib trafod manylion argaeledd cyffuriau a meddyginiaethau na dim byd arall am bum wythnos. Ar adeg mor dyngedfennol yn hanes ein cenedl—gwarth. Cefnogwch ein gwelliannau a'r cynnig.