Roedd Harold Macmillan yn Brif Weinidog Ceidwadol a oedd, fel y dywedodd Neil Kinnock unwaith, yn cynrychioli cenhedlaeth o Dorïaid a oedd yn cydnabod dyletswydd ac yn mynd ar drywydd yr amcan o un genedl. Mae'r Prif Weinidog Torïaidd presennol, Boris Johnson, ar y trywydd iawn i fod y Prif Weinidog a dreuliodd yr amser byrraf yn 10 Stryd Downing, ac nid oes ganddo unrhyw fwriad o lywodraethu er lles un genedl. Felly, rwy'n croesawu'r cyfle hwn yn fawr—yn wahanol i eraill—fel Aelod Cynulliad etholedig Llafur Cymru dros Islwyn, i eistedd yn y Siambr hon heddiw, yn Senedd Cymru, i drafod dryswch presennol yr hyn a elwir yn Llywodraeth y Torïaid a'i ganlyniadau pwysig i'r bobl rwy'n eu cynrychioli.

Pan ofynnwyd i Harold Macmillan beth oedd yn fwyaf tebygol o daflu Llywodraethau oddi ar eu llwybr, fe ddywedodd 'Digwyddiadau, gyfaill, digwyddiadau.' Ers i Gynulliad Cenedlaethol Cymru gael ei ad-alw, a hynny'n briodol, rydym wedi gweld digwyddiadau ac ymosodiadau digynsail ar ein democratiaeth seneddol gan gabál Ceidwadol trychinebus. Ac efallai fod wythnos yn amser hir mewn gwleidyddiaeth o'r blaen, ond mae'r 24 awr ddiwethaf wedi dangos bod diwrnod yn amser eithaf hir hefyd. Felly, rwy'n llwyr gefnogi'r cynnig o sylwedd a gyflwynwyd inni ar y cyd heddiw. Yn wir, mae'n warth cyfansoddiadol fod Prif Weinidog y DU wedi ceisio cau'r Senedd am fwy na phum wythnos yn y cyfnod mwyaf o argyfwng cenedlaethol ers yr ail ryfel byd. A gwelsom yr un Boris Johnson ar garreg drws Rhif 10 ddyddiau'n unig yn ôl yn dweud yn glir nad oedd am gael etholiad cyffredinol—nid oedd am gael etholiad cyffredinol. Ddoe, dywedodd wrth Dŷ'r Cyffredin ei fod am gael un. Felly, pyped yw hwn, pwdl o Brif Weinidog sy'n cael ei reoli gan Dominic Cummings, rebel o gynghorydd gwleidyddol, sy'n chwarae mathau peryglus o gemau heb unrhyw ofal am y canlyniadau real a difrifol i'n gwlad a'n dinasyddion. Ac wrth gynrychioli fy etholwyr yn Islwyn, fy ngwaith i hefyd yw sicrhau nad ydynt hwy a'u teuluoedd yn dioddef yn sgil canlyniadau negyddol dramatig a thrychinebus Brexit heb gytundeb a'i ganlyniadau mwy hirdymor.

Dylai fy nghydweithiwr Llafur, yr Aelod Seneddol dros Islwyn, Chris Evans, gael cyfle i ddwyn Gweithrediaeth y Deyrnas Unedig hon i gyfrif, ac mae ymdrechion gan Lywodraeth y DU i dawelu a gwrthod ein mam-ddeddfwrfa yn sinistr, ac yn fy marn i, mae'n rhaid eu gwrthsefyll doed a ddêl. Mae'r modd digynsail y diarddelwyd ASau Ceidwadol anghydsyniol yn dystiolaeth bellach o weithredu sinistr gan unben pot jam o Brif Weinidog. Mae democratiaeth yn mynnu, ac yn ei gwneud hi'n ofynnol i'r broses o wneud penderfyniadau gael ei hamlygu, ac yn sgil cydsyniad Tŷ'r Arglwyddi, bydd deddfwriaeth yn cyrraedd y llyfr statud sy'n sicrhau nad yw'r DU yn llithro'n awtomatig i Brexit trychinebus.

Yn fy marn i, ni ellir datrys yr argyfwng yn ein gwladwriaeth ac yn ein bywyd cenedlaethol bellach heb alw etholiad cyffredinol amserol yn y pen draw, a bydd hynny o fudd i'r wlad ar adeg o argyfwng cenedlaethol a chyfansoddiadol. Rhaid i etholwyr Prydain benderfynu mewn refferendwm a ddylai'r DU adael yr UE yng ngoleuni'r cyfan sydd wedi dod yn hysbys ers 2016, gyda'r ffeithiau llawn o'u blaenau. Ni all, ac ni ddylai unrhyw ddemocrat ofni'r gair olaf a wneir gan y cyhoedd ym Mhrydain drwy etholiad cyffredinol a refferendwm unwaith ac am byth. Rydym yn gwasanaethu, bob un ohonom, fel cynrychiolwyr y bobl, ac rwy'n hynod ymwybodol fod y bobl a gynrychiolaf yn dymuno gweld y mater wedi'i ddatrys, a llais terfynol iddynt eu hunain, er mwyn dyfodol eu teuluoedd, eu swyddi, eu lles, ac yn olaf, er mwyn sicrhau undod y wlad a chydlyniant cenedlaethol.